Vừa qua, UBND tỉnh Đắk Nông đã có văn bản đề nghị Bộ TN-MT điều tra nguyên nhân sông Krông Nô liên tục bị sạt lở trong những năm qua.
Theo UBND tỉnh Đắk Nông, sông Krông Nô dài 189km, đi qua địa giới 3 tỉnh Lâm Đồng, Đắk Lắk và Đắk Nông. Riêng đoạn sông chảy qua địa bàn huyện Krông Nô dài 53,3km, thuộc khu vực giáp ranh giữa 2 tỉnh Đắk Lắk và Đắk Nông.
Những năm qua, đoạn sông Krông Nô qua tỉnh Đắk Nông liên tiếp sạt lở và diễn biến hết sức phức tạp, đặc biệt tại các xã: Nâm N’đir, Đức Xuyên, Đắk Nang. Tại xã Nâm N’đir, nhiều công trình giao thông nội đồng, thủy lợi và đất canh tác ven sông liên tục sạt xuống bờ sông. Nhiều đoạn sạt vào sâu tới 20m so với trước đây.
Ngành chức năng Đắk Nông đã khoanh định 18 điểm sạt lở với tổng chiều dài hơn 9km. Nhằm hạn chế sạt lở, UBND tỉnh Đắk Nông đã cấm hoạt động khai thác khoáng sản tại các điểm này.
Đất sản xuất của người dân tại huyện Krông Nô liên tục bị nước cuốn trôi. Ảnh: Quang Yên.
Gia đình ông Đỗ Sơn Lâm từ tỉnh Đắk Lắk sang thôn Quảng Hòa, xã Nâm N'đir (Krông Nô) mua 4 ha đất dọc bờ sông Krông Nô để lập nghiệp. Sau khi mua đất, gia đình ông Lâm chủ yếu trồng hoa màu để tránh lũ. Tuy nhiên mấy năm trở lại đây, tình trạng sạt lở bờ sông Krông Nô đã ảnh hưởng rất lớn đến đời sống, sản xuất của gia đình. Ngoài nhiều diện tích cây trồng thường xuyên bị trôi sông thì ngôi nhà gỗ của ông Lâm ở cũng liên tục phải di chuyển vì sạt lở.
“Tôi không dám ở cố định trong căn nhà này nữa mà chỉ sử dụng để làm nơi bảo quản máy móc và dụng cụ lao động, nghỉ trưa. Vì chưa có điều kiện mua đất, gia đình tôi đành phải mượn đất của người dân trong thôn làm tạm nhà để ở. Không nói đến nhà, khi trồng cây lâu năm, tôi đã trừ khoảng cách rất xa bờ sông nhưng vẫn không tránh được sạt lở. Hàng chục cây bơ tôi bỏ vốn, bỏ công ra trồng, chăm sóc giờ đang phải chứng kiến nó lần lượt trôi sông mà thấy xót quá”, ông Lâm nói.
Tương tự, ông Đặng Văn Quảng (ngụ xã Nâm N’đir) cũng có 5 sào đất trồng bắp nhưng đang thấp thỏm không yên. Thời gian qua, 3 sào đất của gia đình ông Quảng đã bị sạt lở nay chỉ còn lại 2 sào để canh tác.
"Không đầu tư thì không có thu nhập, mà đầu tư cũng không biết có được thu không vì chưa biết khi nào cả cây trồng lẫn đất sẽ trôi sông do sạt lở. Chúng tôi không biết làm sao, chỉ mong chính quyền có hướng khắc phục, chống sạt lở, hoặc có chính sách hỗ trợ tiền để gia đình đi mua đất chỗ khác tiếp tục canh tác chứ cứ thấp thỏm thế này thì cực chẳng đã", ông Quảng chua xót.
Năm 2020, UBND tỉnh Đắk Nông đã tổ chức hội thảo đánh giá thực trạng và giải pháp khắc phục sạt lở bờ sông Krông Nô. Ngoài lãnh đạo 2 tỉnh Đắk Nông và Đắk Lắk, hội thảo có sự tham dự của đại diện Bộ TN-MT, Bộ NN-PTNT, các đơn vị có liên quan và nhiều chuyên gia.
Hội thảo đã xác định, có nhiều nguyên nhân gây ra sạt lở bờ sông Krông Nô. Trong đó, hai nguyên nhân đầu tiên là do hoạt động xả nước của thủy điện (vùng sạt lở thuộc hạ lưu Thủy điện Buôn Tua Srah) và khai thác cát (có 13 doanh nghiệp được cấp phép khai thác cát trên sông Krông Nô). Ngoài ra còn có 3 nguyên nhân khác là quy luật vận động của dòng chảy tự nhiên, kết cấu địa chất yếu và do biến đổi khí hậu.
Theo UBND tỉnh Đắk Nông, hiện tình trạng sạt lở bờ sông Krông Nô đang diễn biến phức tạp. Có một số điểm sạt lở mới phát sinh với chiều dài khoảng 500m. Tại các khu vực sạt lở trước đây, bờ sông tiếp tục bị khoét sâu vào bên trong. Sạt lở gây hư hỏng đường giao thông và có nguy cơ gây hỏng công trình trạm bơm ven sông.
UBND tỉnh Đắk Nông cho rằng, sông Krông Nô thuộc giáp ranh của 2 tỉnh Đắk Nông và Đắk Lắk. Do đó, việc điều tra, đánh giá nguyên nhân gây sạt lở bờ sông và đưa ra các giải pháp giảm thiểu sạt lở bờ sông cần phải thực hiện đồng bộ.
Ngoài đất sản xuất, các công trình dọc sông Krông Nô cũng bị thiệt hại do sạt lở. Ảnh: Quang Yên.
Liên quan đến sạt lở sông Krông Nông, ông Lê Trọng Yên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông cho biết, địa phương đã kiến nghị Bộ TN-MT chủ trì thực hiện việc điều tra, đánh giá nguyên nhân sạt lở và các giải pháp giảm thiểu sạt lở để đảm bảo an toàn cho các cơ sở hạ tầng, công trình phục vụ sản xuất và đất sản xuất của người dân hai bên bờ sông.
Địa phương kỳ vọng, Trung ương sẽ có đánh giá toàn diện, từ đó sẽ đưa giải pháp giảm thiểu sạt lờ bờ sông để bảo đảm an toàn cơ sở hạ tầng, công trình phục vụ sản xuất và đất đai của người dân 2 bên bờ sông Krông Nô.
