Tại hội nghị sơ kết 3 năm triển khai Nghị định 109/2018/NĐ-CP về nông nghiệp hữu cơ diễn ra ngày 21/11 do Bộ NN-PTNT tổ chức tại TP.HCM, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam đánh giá, những vùng phù hợp cho phát triển nông nghiệp hữu cơ ở nước ta hiện nay tập trung ở trung du, miền núi phía Bắc và ĐBSCL. Đó là những khu vực còn có khả năng triển khai các mô hình nông nghiệp hữu cơ. Còn ở Đông Nam bộ, ĐBSH, Tây Nguyên… rất khó triển khai nông nghiệp hữu cơ.
Sản xuất rau hữu cơ tại một trang trại thuộc hệ thống Organica. Ảnh: TS.
Như vậy, có thể thấy, diện tích để phát triển nông nghiệp hữu cơ là không nhiều, nhưng diện tích này lại đang có nguy cơ mất dần đi.
TS Nguyễn Thị Hồng Minh, Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm Minh bạch (AFT) cho biết, trong các thành viên của AFT, có nhiều doanh nghiệp đang làm nông sản hữu cơ. Những doanh nghiệp này có một nỗi lo lớn là đất thích hợp để sản xuất hữu cơ vốn đã không dễ tìm kiếm, nay lại đang có nguy cơ mất dần trước sức ép của bất động sản, nhất là tại Đà Lạt.
Như chia sẻ của bà Phạm Phương Thảo, CEO của Organica, rằng công ty đã tốt rất nhiều thời gian, công sức để cải tạo đất ở các trang trại mà công ty thuê hoặc giúp các trang trại liên kết cải tạo đất để làm nông nghiệp hữu cơ, nhưng đến nay, trước sức ép của giá đất đai, có nơi đã bị người ta bán đi, không làm hữu cơ nữa.
Do đó, bà Nguyễn Thị Hồng Minh cho rằng, cần phải có cơ chế, chính sách bảo vệ các diện tích đất nông nghiệp có thể sản xuất nông nghiệp hữu cơ, qua đó hình thành nên những không gian cho nông nghiệp hữu cơ phát triển.
Ông Lê Trọng Kha, đại diện một hệ thống thương mại cho rằng, nông nghiệp hữu cơ ở Việt Nam còn rất manh mún, chưa có những vùng nguyên liệu lớn tập trung và chưa có quy hoạch phát triển cụ thể. Nếu nhà nước đã có quy hoạch quy định vùng nào đó tập trung cho canh tác hữu cơ thì sẽ không cho chuyển đổi mục đích sử dụng như là chuyển sang bất động sản. Có như vậy, mới giữ được đất sản xuất hữu cơ trước sức ép của bất động sản và những nguyên nhân khác.
Thiếu không gian để sản xuất còn ảnh hưởng không nhỏ tới việc phát triển thị trường cho các sản phẩm hữu cơ. Ông Võ Quan Huy, Giám đốc Công ty TNHH Huy Long An (Long An) cho biết, có lần, công ty có lô hàng bị Nhật Bản cảnh báo về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, mà nguyên nhân là do bị nhiễm chéo khi hộ sản xuất lân cận sử dụng thuốc.
Sản phẩm mà Huy Long An xuất khẩu sang Nhật Bản chưa phải là sản phẩm hữu cơ, nhưng dẫn chứng đó cũng cho thấy nguy cơ nhiễm chéo các loại hóa chất vào nông sản, thực phẩm hữu cơ là không nhỏ, khi mà nhiều trang trại nông nghiệp hữu cơ hiện vẫn đang nằm gần, thậm chí là kề cận với các trang trại sản xuất thông thường.
Chính vì vậy, nhiều chuyên gia, doanh nghiệp nêu ý kiến rằng, cần có quy hoạch rõ ràng về nông nghiệp hữu cơ tại các địa phương để tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân áp dụng nông nghiệp hữu cơ. Đồng thời, có chính sách đầu tư cơ sở hạ tầng nhằm tránh ngập nước, dễ thoát nước, dẫn nước ngọt để sản xuất nông sản hữu cơ ổn định và đảm bảo chất lượng.
Theo TS Nguyễn Đăng Nghĩa, chuyên gia về nông nghiệp, sản xuất nông nghiệp hữu cơ không còn là vấn đề kỹ thuật mà là vấn đề chính sách. Vì vậy, Chính phủ và các bộ, ngành có liên quan đến nông nghiệp hữu cơ, cần sớm ban hành các chính sách cụ thể, khả thi để hỗ trợ nông nghiệp hữu cơ phát triển, mà trước hết là quy hoạch bảo vệ đất đai và nguồn nước hiện chưa hoặc ít bị ô nhiễm và còn thích hợp cho sản xuất nông nghiệp hữu cơ theo hướng hàng hóa.
