Thiếu hụt chuyên gia dân số có trình độ

Ngày càng có nhiều trẻ em mắc chứng thiểu năng, suy giảm trí tuệ vào điều trị tại BV Nhi Trung ương

Có ý kiến cho rằng, chất lượng dân số thấp là nguyên nhân cản trở sự phát triển khiến Việt Nam đối diện với nguy cơ tụt hậu nhiều hơn. Quan điểm của bà thì sao?

Tôi lại không có suy nghĩ đó bởi từ trước đến nay chúng ta không có một nghiên cứu sâu nào về vấn đề này. Hiện có quá nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe con người như môi trường đầy tiếng ồn, bụi bẩn; trong thực phẩm thì nhiều hóa chất độc hại, có nguy cơ gây ung thư, bệnh tật; nguồn nước nhiễm bẩn...

NNVN đã có loạt bài phản ánh một góc chất lượng dân số suy giảm thể hiện ở tỷ lệ đẻ non, dị tật đang gia tăng. Nhưng, để tìm ra một nguyên nhân cơ bản ảnh hưởng đến chất lượng dân số là rất khó?

Đúng vậy. Theo tôi, khi chúng ta chưa rõ nguyên nhân thì phải tuyên truyền, khuyến cáo thật tốt các yếu tố gây hại để ngăn ngừa, đặc biệt đối với thực phẩm sử dụng thiết yếu hàng ngày. Như với người nông dân, tôi được biết trước đây họ sử dụng thuốc trừ sâu mà rất thiếu hướng dẫn sử dụng, cảnh báo để cách ly theo thời gian. Nay thì các khuyến cáo có phần tốt hơn, nhất là từ phía nhà sản xuất.

Bên ngành y, tôi thấy đơn giản nhất là chuyện chụp X-quang trong các bệnh viện, rất độc hại mà không hề có cảnh báo nên các y, bác sĩ có biết cách phòng tránh đâu. Bản thân tôi cũng có thầy giáo từng bị phơi nhiễm vì làm công việc này. Gần đây do được tuyên truyền, hướng dẫn nhiều nên các y, bác sĩ biết cách hạn chế tối đa tác động của nó đến sức khỏe con người.

Nguy cơ “dân số già hóa” có ảnh hưởng đến chất lượng dân số không, thưa bà?

Có chứ và nó xảy ra ở tất cả các nước trên thế giới, không riêng Việt Nam. Bây giờ điều mà thế giới quan tâm, bàn nhiều nhất không phải là làm gì để tuổi già được nghỉ ngơi mà làm sao thế hệ thứ ba phát triển được, đóng góp tốt hơn cho xã hội.

Là cơ quan chuyên việc chăm lo sức khỏe người dân, Bộ Y tế có tác động thế nào tăng chất lượng dân số?

Giao lưu với nhiều nước tôi thấy VN có rất nhiều Bộ luật tiên tiến như Bộ luật Lao động, rồi các Nghị định, Thông tư. Các quy định trong đó quá đầy đủ. Ngoài ra, ngành y tế cũng tổ chức rất nhiều buổi tập huấn, thực hành và chăm sóc sức khỏe cho người dân, công nhân ngay tại nơi làm việc. Rất nhiều doanh nghiệp ở Hải Phòng, Huế…hiện đã áp dụng khá tốt những quy định này.

Tuy nhiên điều chúng tôi lo ngại là chúng ta quá thiếu hụt cán bộ chuyên sâu trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt ngành dân số. Điều lo ngại hơn khi lực lượng cán bộ ngày càng mỏng bởi tất cả chạy theo thị trường hết rồi. Nguyên nhân có thể chúng ta chưa có một cơ chế thuận lợi để thu hút người ta ở lại.

Theo bà sự thiếu hụt nhân sự là do đâu, trong khi Bộ Y tế có rất nhiều cơ sở đào tạo mỗi năm hàng ngàn “tân” cán bộ chuyên trách cho ngành?

Mấy trăm, mấy ngàn hay hàng triệu sinh viên ra trường vẫn vậy thôi nếu như không có sự chuyển giao. Tôi còn biết hiện nay có cơ quan nghiên cứu 10 năm trước có người làm được. Còn bây giờ thì lại không thể bởi không có cán bộ chuyên môn giỏi.

Bộ Y tế sẽ làm gì để giải quyết thực trạng bất cập này, thưa bà?

Tất cả chúng ta đều có sẵn nhưng quan trọng nhất là ai đứng ra và cơ chế chính sách nào dành cho sự thay đổi đó. Bạn biết đấy, để ra đời một chính sách không hề đơn giản bởi nó cần có nhiều yếu tố tác động. Ngoài ra, cần thiết có một cuộc điều tra tổng thể về chất lượng dân số, làm cơ sở để xây dựng chiến lược nâng cao chất lượng dân số trong thời gian tới. Đây là một vấn đề vừa có tính cấp bách, cấp thiết, vừa có tầm chiến lược đối với quốc gia.

Tôi cũng xin nói thêm rằng, chất lượng dân số sẽ tốt hơn nếu mỗi chúng ta thường xuyên biết tự rèn luyện, hoạt động thể thao. Nó cũng như chiếc xe đạp, nếu ta thường xuyên tra dầu mỡ thì xe đi sẽ đi được bền hơn.

Xin cảm ơn bà!