Thừa nắng, thiếu mưa, cả nước chuẩn bị đón mùa hè rực lửa

Thừa nắng, thiếu mưa, khô hạn diện rộng

Theo Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia (KTTVQG), nhiệt độ trung bình Quý I/2024 tại các khu vực trên cả nước đều cao hơn so với trung bình nhiều năm (TBNN) từ 0,5-1,5 độ C.

Trong khi đó, lượng mưa lại thiếu hụt từ 20 – 60% so với cùng kỳ năm ngoái. Tại thượng lưu sông Đà (phía Trung Quốc), tổng lượng mưa (TLM) 3 tháng đầu năm 2024 ở mức thiếu hụt từ 58-80% so với TBNN.

Thừa nắng, thiếu mưa dẫn tới tình trạng khô hạn nghiêm trọng trên cả nước. Tại khu vực Tây Nguyên khô hạn đang diễn ra gay gắt, nhiều hồ chứa nhỏ đã cạn nước ảnh hưởng lớn đến cây trồng có kinh tế cao như cà phê, hồ tiêu. Trên địa bàn tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk và Lâm Đồng có gần 3.000 ha cây trồng bị ảnh hưởng hạn hán.

Tình trạng khô hạn thiếu nước cục bộ ngoài vùng cấp nước của các công trình thủy lợi đã xảy ra ảnh hưởng đến dân sinh và sản xuất nông nghiệp tại các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận, Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông, Lâm Đồng.

Nguồn nước tại khu vực Bắc Bộ, mực nước các sông biến đổi chậm và ở mức thấp, đặc biệt mực nước trên sông Thái Bình tại Phả Lại, trên sông Thao tại Phú Thọ đã xuống mức thấp nhất lịch sử. Nguồn nước trên các sông, hồ chứa khu vực Bắc Bộ phổ biến thiếu hụt so với TBNN từ 30-60%, thiếu hụt nhiều trên sông Thao và sông Lô từ 50-60%.

Dòng chảy thượng nguồn sông Đà về đến hồ Lai Châu từ tháng 1- 4/2024 thấp hơn năm 2023 khoảng 5-15% (riêng tháng 01 thấp hơn 40%), thấp hơn TBNN (5 năm gần đây) khoảng 27% (riêng tháng 1 và tháng 4 thấp hơn 50- 60%). 

Khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên, Nam Bộ, mực nước trên các sông ở khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên biến đổi chậm và ở mức thấp, trên một số sông mực nước đã xuống dưới hoặc tương đương với mực nước thấp nhất lịch sử như: sông Vu Gia tại Ái Nghĩa: 1,41m (05h/15/4), ở mức thấp nhất lịch sử; sông Thu Bồn tại Giao Thủy -0,47m (01h/15/4), dưới mức thấp nhất lịch sử 0,09m; sông Ayun tại Pơ Mơ Rê: 669,65m (19h/15/4), dưới mức thấp nhất lịch sử 0,27m; sông Đăkbla tại KonPlong: 590,37m tương đương mức thấp nhất lịch sử năm 2020.

Dòng chảy trên các sông ở khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên phổ biến thiếu hụt so với TBNN từ 20-40%, một số sông thiếu hụt trên 70% như trên sông Ba tại Củng Sơn, sông La Ngà tại Tà Pao.

Cả nước chuẩn bị đón mùa hè rực lửa 

Theo dự báo, Nhiệt độ và Nắng nóng thời điểm tháng 5/2024, trên phạm vi toàn quốc nhiệt độ trung bình phổ biến cao hơn so với TBNN khoảng 1,0-2,0 độ C, có nơi cao hơn. Tháng 6/2024, cao hơn từ 0,5-1,5 độ C so với TBNN cùng thời kỳ. Từ tháng 7-9/2024, nhiệt độ trung bình trên cả nước phổ biến cao hơn so với TBNN khoảng từ 0,5-1,0 độ C.

Từ tháng 5-7/2024, nắng nóng tiếp tục xuất hiện tại khu vực Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Trung Trung Bộ và Tây Nguyên. Dự báo số đợt nắng nóng ở các khu vực phổ biến cao hơn TBNN, tại khu vực Tây Bắc khoảng 4-5 đợt, khu vực Đông Bắc 3-4 đợt và Đồng bằng Bắc Bộ từ 6-8 đợt; khu vực từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên Huế từ 7-9 đợt, từ Đà Nẵng đến Bình Thuận từ 4-6 đợt và tại khu vực Tây Nguyên từ 3-4 đợt.

Mùa mưa tại khu vực Tây Bắc bắt đầu vào cuối tháng 4 đầu tháng 5/2024; các khu vực khác ở Bắc Bộ có khả năng xuất hiện từ giữa tháng 5/2024. Mùa mưa tại Tây Nguyên xuất hiện từ nửa đầu tháng 5/2024.

Nguồn nước trên các lưu vực sông và hồ chứa, khu vực Bắc Bộ, trong tháng 5/2024, chưa có dấu hiệu xuất hiện lũ tiểu mãn ở khu vực Bắc Bộ. Từ tháng 5-9/2024, dòng chảy đến các hồ chứa lớn trên sông Đà thiếu hụt từ 30-40% so với TBNN, dòng chảy đến hồ Thác Bà trên sông Chảy và đến hồ Tuyên Quang trên sông Gâm có khả năng ở mức thiếu hụt từ 20-30% so với TBNN.

Cơ quan Khí tượng cảnh báo, tình trạng hạn hán ở khu vực Bắc Tây Nguyên tiếp tục đến nửa đầu tháng 5/2024, sau đó có khả năng giảm dần, riêng phía Nam Tây Nguyên có thể chấm dứt hạn từ giữa tháng 5/2024. Các tỉnh khu vực phía bắc của Trung Trung Bộ và Nam Trung Bộ hạn hán tiếp tục ảnh hưởng từ tháng 5-7/2024, sau đó có xu thế giảm dần.

Mùa hè năm 2024 khu vực Bắc Bộ, Trung Bộ nắng nóng có khả năng xảy ra nhiều hơn và gay gắt hơn so với trung bình, khả năng sẽ xuất hiện nhiều kỷ lục về nhiệt độ cao nhất tuyệt đối. Nguy cơ cao xảy ra các trận dông, lốc, mưa đá.