Tìm về tâm thức cội nguồn dân tộc

Ngày Giỗ Tổ là dịp để người dân Việt Nam ở trong và ngoài nước hành hương về đất Tổ, tri ân công đức dựng nước của các Vua Hùng.

Ngày giỗ Tổ năm nay, cùng với niềm vui Tín ngưỡng Thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại lại trùng với Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4, bởi vậy, lượng khách về Đền Hùng tăng đột biến.

Hàng vạn người dân đã về Đền Hùng, tìm về cội nguồn tâm linh, nhắc nhở mỗi người Việt Nam dù 54 dân tộc, 54 bản sắc văn hóa riêng, nhưng tất cả đều là đồng bào, là anh em một nhà.

Chỉ tính từ ngày khai hội đến ngày chính giỗ 10/3, hơn 2 triệu lượt du khách đã về Đền Hùng. Con số này hơn mọi lời nói, cho thấy tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đã và sẽ luôn được tiếp tục, trao truyền trong đời sống tâm linh người dân Việt.

Lễ Giỗ Tổ được tổ chức thành kính, trang nghiêm

Hòa trong dòng người nườm nượp đổ về Đền Hùng sáng 10/3, có những cụ già tóc bạc lưng còng, nhưng cũng có những nam thanh, nữ tú, có cả những em nhỏ lên năm lên ba. Dòng người về với Đất Tổ dù đông nghẹt nhưng không xảy ra chen lấn, dẫm đạp như ở nhiều lễ hội khác. Phải chăng, khi về với ông bà, tổ tiên, mỗi người đã chuẩn bị sẵn cho mình một tâm thế khác, không xô bồ mà thành kính, thiêng liêng?

Hòa trong dòng người nhích từng bước chân lên Đền Thượng, chị Đào Thu Hà cho biết, gia đình chị từ Con Cuông, Nghệ An đi Giỗ Tổ. Chị chia sẻ: “Năm nay, lần đầu tiên gia đình tôi đến Đền Hùng, rất xúc động và tự hào khi biết tín ngưỡng của dân tộc mình được thế giới công nhận là Di sản thế giới. Thế giới có một mình nước ta có tín ngưỡng này thôi, nên cả gia đình phải đi lễ. Năm nay đi rồi, sang năm sẽ tiếp tục đi để con cháu cũng biết đến phong tục tốt đẹp của dân tộc mình”.

Nếu coi tín ngưỡng là nét văn hóa đẹp của dân tộc, thì tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương có lẽ là nét văn hóa mang đậm nét nhất về quan niệm sống, cách đối nhân xử thế của con người Việt Nam. Cũng giống như ngày giỗ cha, giỗ mẹ trong mỗi gia đình, ngày Giỗ Tổ được coi như ngày về của mỗi con dân đất Việt.

Hiện nay, trong toàn quốc có 1.417 di tích thờ Vua Hùng và các nhân vật liên quan đến thời đại Hùng Vương. Từ miền ngược đến miền xuôi, từ niềm Nam đến miền Bắc, từ miền núi đến hải đảo, những ngôi đền Quốc Tổ được dựng lên bằng tấm lòng thành kính, bằng ước ao được gần gụi hơn với ông bà tổ tiên.

Đúng như nhận xét của TS Ngô Đức Thịnh, Ủy viên Hội đồng Di sản quốc gia: “Tính độc đáo tiểu biểu trong “tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” được UNESCO vinh danh nằm ở chính tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên. Việc coi quốc gia - dân tộc như một “gia đình lớn”, lấy khuôn phép ứng xử gia đình, gia tộc để tạo thành khuôn khổ ứng xử của xã hội giúp thống nhất một hệ ý thức Việt Nam là điều không phải quốc gia nào cũng có”.

"Đất là nơi chim về/ Nước là nơi rồng ở/ Lạc Long Quân và Âu Cơ/ Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng/... Hằng năm ăn đâu làm đâu/Cũng biết cúi đầu nhớ ngày Giỗ Tổ...”- những câu thơ trong bài thơ "Đất nước" của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm mà bất kỳ lứa học trò nào cũng từng một lần được học sẽ góp phần tiếp nối truyền thống, đạo lý, tín ngưỡng tốt đẹp của dân tộc.