Đến thăm mô hình trồng rau thủy canh của anh Trần Văn Mạnh (151/23A, ấp Cây Trâm, xã Phú Hòa Đông, huyện Củ Chi, TP.HCM) giữa cái nắng chói chang của "vùng đất thép", chúng tôi thích thú bởi một màu xanh mát của các loại cải, xà lách, tần ô… được trồng thẳng tắp trên giá thể trong nhà màng.
Vừa dẫn chúng tôi đi thăm từng khu nhà màng, anh Mạnh vừa giới thiệu về sự sinh trưởng của từng loại rau, cách chăm sóc rau sao cho đạt chất lượng và đặc biệt khi nhắc đến hệ thống nhà màng trồng rau thủy canh của mình, anh Mạnh đầy vẻ tự hào.
Cán bộ Phòng Kinh tế và Hội Nông dân xã Phú Hòa Đông tham quan mô hình trồng rau thủy canh của anh Trần Văn Mạnh. Ảnh: Nguyễn Thủy.
“Càng ngày người tiêu dùng càng chú ý đến sức khỏe, yêu cầu tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm ngày một cao, nhu cầu về rau an toàn ngày một tăng. Vì vậy, những người làm nông nghiệp như chúng tôi cũng phải thay đổi để thích ứng, để sản phẩm của mình ngày một tốt hơn, phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng”, anh Mạnh chia sẻ.
Từ việc trồng rau theo phương pháp truyền thống, anh Mạnh đã mạnh dạn chuyển đổi sang mô hình trồng rau thủy canh. “Qua tìm hiểu, tôi thấy mô hình trồng rau ứng dụng công nghệ cao theo phương pháp thủy canh vừa tiết kiệm được chi phí, nhân công, rau lại an toàn, giá bán cao hơn trồng rau truyền thống. Vì vậy, tôi quyết định huy động tài chính, vay ngân hàng với tổng vốn đầu tư khoảng 300 triệu đồng để đầu tư mô hình trồng rau ứng dụng công nghệ cao. Lúc đó đúng là liều vì trong tay đâu có tiền”, anh Mạnh vừa cười vừa kể về quãng thời gian khó khăn.
Để giảm chi phí, anh Mạnh tự mày mò học hỏi qua mạng, qua các mô hình đi trước, nghiên cứu cho ra thiết kế mô hình rau thủy canh của riêng mình, rồi tự mua nguyên vật liệu, thuê thợ hàn của địa phương lắp ráp theo ý của mình với quy mô ban đầu 500m2 vào năm 2016. Không có người hướng dẫn, anh vừa làm vừa mày mò cải tiến, trồng các loại cải trong hệ thống nhà màng giữa thời tiết nắng nóng của vùng đất thép Củ Chi với nhiều khó khăn.
Hệ thống phun sương giúp làm mát khu vườn. Ảnh: Nguyễn Thủy.
“Củ Chi là địa phương có diện tích rộng, thuận lợi để phát triển nông nghiệp, tuy nhiên đây là vùng nắng nóng, khó phù hợp với trồng rau thủy canh. Vì vậy ngoài nhà màng, tôi cải tạo thêm dàn mái che, lắp hệ thống phun sương tự động để giảm nhiệt cho khu vườn, giúp cây sinh trưởng tốt”, anh Mạnh chia sẻ.
Và rồi, những mẻ rau đầu tiên cũng đến ngày thu hoạch. Nhưng, anh Mạnh lại đối diện với khó khăn khi tìm đầu tiêu thụ sản phẩm, bởi lúc ấy, đây là mặt hàng kén khách, giá cao hơn so với rau trồng truyền thống.
Chi phí đầu tư mô hình trồng rau thủy canh trong nhà màng, nhà lưới cao hơn so canh tác truyền thống, tổng chi phí đầu tư trung bình 1m2 hệ thống này khoảng 1 triệu đồng, trong đó bao gồm 80% chi phí cho cơ sở hạ tầng, 20% còn lại là chi phí hạt giống, dung dịch dinh dưỡng, công, điện và các chi phí khác.
Anh Mạnh phân tích: “Nhà màng thường khấu hao 8 năm, còn các trang thiết bị khác trong cơ sở hạ tầng thời gian khấu hao dao động từ 5 - 15 năm tùy thiết bị, chủng loại. Mặc dù chi phí đầu tư ban đầu khá cao, tuy nhiên khi mô hình đã chạy ổn định thì có rất nhiều ưu điểm.
Việc áp dụng các khâu sản xuất kết hợp cơ giới hóa, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ thông tin... đã giúp tiết kiệm công lao động cho các khâu làm đất, làm cỏ, chăm sóc; tiết kiệm chi phí phân bón, kể cả tiết kiệm nước tưới với hệ thống tưới nhỏ giọt, phun sương.
Khu vực cây con và khu vực rau sắp thu hoạch được bố trí riêng biệt. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Trong khi đó, quy trình sản xuất được kiểm soát chặt chẽ, người sản xuất có thể chủ động quản lý, tính toán nguồn dinh dưỡng phù hợp cho cây, giúp cho chất lượng rau của mình tốt hơn, an toàn hơn, kiểm soát từ đầu vào, rau thu hoạch sớm hơn 5 - 7 ngày so với trồng trên đất, sản lượng tăng gấp đôi so với trồng rau truyền thống, từ đó thu nhập cũng tăng lên”, anh Mạnh nói.
Anh Mạnh cho biết thêm, hệ thống nhà lưới, nhà màng kết hợp với lưới che mát sẽ giúp quản lý sâu bệnh gây hại, cũng như thời tiết mưa nắng thất thường. Ngoài ra, việc phân khu sản xuất giữa cây con, cây lớn và cây sắp thu hoạch nếu có sự cố về dịch bệnh, người trồng chỉ cần ngắt hệ thống của khu bệnh rồi nhanh chóng xử lý thì sẽ ngăn chặn việc lây lan qua các khu vực khác, hạn chế thiệt hại.
Sau 4 năm kiên trì tìm kiếm thị trường, cũng như nắm bắt được nhu cầu người tiêu dùng, có kinh nghiệm hơn trong trồng trọt, anh Mạnh tiếp tục đầu tư mở rộng diện tích lên 3.000m2, sản lượng rau thu hoạch trung bình từ 150 - 200 kg/ngày.
