Chính phủ vừa đồng ý cho lực lượng cảnh sát giao thông được triển khai quản lý chất lượng tài xế bằng hệ thống điểm số hàng năm áp dụng cho từng giấy phép lái xe. Đây là một cách làm tương đối mới mẻ và chắc chắn cũng tạo ra những chuyển biến mới mẻ.
Chuyện áp dụng điểm số cho giấy phép lái xe để kiểm soát thái độ tuân thủ luật giao thông, đã rất phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới. Trên tinh thần cập nhật cho tương thích quá trình hội nhập, Việt Nam đưa quy chế này, hoàn toàn đáng ủng hộ.
Thế nhưng, đường sá Việt Nam vốn nhỏ hẹp và lưu lượng xe máy chiếm đa số, khi học theo cách quản lý xe hơi của thiên hạ thì không phải dễ dàng gì. Bây giờ, cách tính điểm cũng xem như một cuộc chuẩn bị cho mức độ mua sắm xe hơi đang tăng nhanh trong xã hội.
Ở nước ta có một hệ thống pháp luật dày đặc, nhưng thực hiện thì vẫn còn không ít chông chênh. Vì vậy, đưa ra một dự luật mới liên quan đến trách nhiệm và quyền lợi của người tham gia giao thông, cũng là điều được nhiều đơn vị liên quan có ý kiến trao đổi và phản biện.
Bộ Tư pháp đồng ý với quy định cấp điểm cho bằng lái, nhưng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần làm rõ tiêu chí, căn cứ để xác định điểm bằng lái, căn cứ quy đổi lỗi vi phạm để trừ điểm, đồng thời không quy định việc cộng điểm bằng lái.
Ngược lại Ủy ban Dân tộc thì khuyến cáo phải cân nhắc, bỏ nội dung quy định cấp điểm bằng lái vì hoàn toàn không phù hợp với tình hình giao thông và cơ sở hạ tầng giao thông tại Việt Nam, rất dễ phát sinh tiêu cực, nhũng nhiễu người dân.
Tuy nhiên, Bộ Công an khẳng định có thể xây dựng quy định việc tính điểm bảo đảm chặt chẽ, dữ liệu về điểm, lịch sử cộng, trừ điểm, thời gian và người thực hiện sẽ công khai và dễ dàng tra cứu từ bất kỳ đâu vào bất kỳ thời gian nào để ngăn chặn sai phạm, phòng ngừa tiêu cực.
Hiện nay, giấy phép lái xe do các Sở Giao thông Vận tải thực hiện cấp đổi, còn Cục Cảnh sát giao thông thì nhận trách nhiệm trừ điểm tài xế. Cục Cảnh sát giao thông cho biết, sẽ không để trực tiếp điểm số trên bằng lái mà mã hóa, lưu trên hệ thống dữ liệu bằng lái.
Khi có quyết định xử phạt, điểm sẽ được trừ trên hệ thống dữ liệu và khi xử lý vi phạm, cảnh sát giao thông chỉ cần tra trên máy là biết các tài xế còn bao nhiêu điểm. Mọi cơ sở dữ liệu được cập nhật đến lúc hết điểm thì giấy phép không còn hiệu lực, và phải thi sát hạch lại.
Đại diện Cục Cảnh sát giao thông đánh giá cách trừ điểm và cộng điểm cho mỗi giấy phép lái xe là biện pháp quản lý “văn minh và toàn diện”. Thay vì chỉ quản lý theo từng hành vi đơn lẻ như hiện nay, cơ quan Nhà nước còn có thể theo dõi quá trình chấp hành luật của tài xế sau vi phạm.
Với thái độ cầu thị noi gương các xứ sở tiến bộ, đại diện Cục Cảnh sát giao thông, nhấn mạnh: “Ở các nước, khi tài xế vi phạm bị xử phạt, cơ quan quản lý sẽ tính điểm tùy theo mức độ nguy hiểm của hành vi. Khi bị mất toàn bộ số điểm, họ sẽ thu hồi giấy phép lái xe và người muốn được cấp lại giấy phép sẽ phải thi lại hoặc thậm chí là học lại luật. Ngoài việc quản lý toàn diện, việc này còn tác động giúp tài xế có ý thức hơn, hạn chế tái phạm”.
Bất cứ công cụ giám sát xã hội nào, cũng chỉ phát huy hiệu quả khi hoàn thiện yếu tố nhân sự phục vụ chuyên nghiệp. Muốn quản lý giao thông “văn minh và toàn diện” thì cần phải có đội ngũ cán bộ “văn minh và toàn diện”. Ai dám chắn chắn công tác đào tạo, sát hạch và cấp đổi giấy phép lái xe đã không còn tì vết gì?
Khi nguồn gốc của mỗi giấy phép lái xe vẫn mập mờ ẩn số thì trừ điểm hay cộng điểm vẫn không thể nâng cao chất lượng an toàn giao thông.
Thật buồn cười, khi ở kỷ nguyên công nghệ số, mà các Trung tâm sát hạch giấy phép lái xe lại yêu cầu người dân cam kết chưa từng có giấy phép lái xe hoặc không bị thu giữ giấy phép lái xe thì mới được thi bằng lái mới.
Xin hỏi, sao không thiết lập hệ thống quản lý giấy phép lái xe chung cho cả nước? Một phần mềm tích hợp dữ liệu giấy phép lái xe, không phải quá khó khăn và quá tốn kém.
Cục Cảnh sát giao thông đã đưa ra 28 hành vi và nhóm hành vi sẽ bị khống chế theo quy định trừ điểm giấy phép lái xe.
Đặc biệt, việc trừ điểm giấy phép lái xe được áp dụng với những hành vi mà lâu nay nhiều tài xế hơi xem nhẹ, như “không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ”, “không thực hiện biện pháp bảo đảm an toàn theo quy định khi xe ô tô bị hư hỏng ngay tại nơi đường bộ giao nhau cùng mức với đường sắt” hoặc “ắp đặt, sử dụng còi vượt quá âm lượng theo quy định; Ô tô lắp thêm đèn phía trước, phía sau, trên nóc, dưới gầm, một hoặc cả hai bên thành xe”.
Trừ điểm đối với giấy phép lái xe là một mô hình tiệm cận với quy định quốc tế. Tuy nhiên, không thể không lưu ý, với một hành vi sai phạm thì có được xử lý hai lần không? Nếu đã xử phạt hành chính thì có trừ điểm giấy phép lái xe không? Mức độ nào thì xử phạt hành chính và mức độ nào thì trừ điểm giấy phép lái xe?
Vẫn còn rất nhiều băn khoăn, vì vậy Chính phủ cũng sẽ có những chỉ đạo về phạm vi điều chỉnh.
Trừ điểm tài xế có thể triệu tiêu nhược điểm giao thông? Câu hỏi cắc cớ ấy cũng là mong muốn của đại đa số người dân? Nếu đã trừ điểm tài xế thì cũng phải trừ điểm những người liên quan đến quản lý giấy phép lái xe và phụ trách an toàn giao thông.
Nếu một Trung tâm sát hạch và cấp giấy phép lái xe, trong một năm có số tài xế bị trừ hết 12 điểm phải thi lại thì sao? Nếu có sự cố bất thường gây cản trở giao thông, thì trong khoảng thời gian bao lâu sẽ có mặt cảnh sát giao thông để giải quyết? Đường sá hư hỏng và lầy lội gây xáo trộn cho người đi đường, thì "trừ điểm" ai? Chiến lược “văn minh và toàn diện” cho lĩnh vực giao thông, không chỉ trông mong vào điểm số hiển thị trên mỗi giấy phép lái xe.
