Rất nhiều hệ lụy nảy sinh do việc quản lý vùng nông thôn không tốt. Ảnh minh họa: BBC.
Cụ thể, hệ sinh thái bị sụp đổ, tăng hiểm họa từ lũ lụt, nhiều trang trại bị phá sản hơn bao giờ hết. Có thể thấy chính phủ Anh vẫn chưa tìm ra cách tiếp cận hiệu quả, chặt chẽ giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu toàn cầu.
Thời điểm Vương quốc Anh tổ chức hội nghị thượng đỉnh khí hậu thế giới COP 26 ở Glasgow sẽ là thời điểm thích hợp tìm ra một cách tiếp cận mới trong quản lý nông thôn.
Gần đây, Văn phòng Quốc hội về Khoa học và Công nghệ của Anh công bố báo cáo về quản lý đất đai bền vững, trong đó đề xuất một cách tiếp cận mới trong quản lý vùng nông thôn nước này. Báo cáo dựa trên hơn 500 nghiên cứu khoa học tiến hành trong 18 tháng, kèm theo đó là phỏng vấn các nhà nghiên cứu, nhà quản lý, thực thi chính sách công trong lĩnh vực này.
Giải quyết cuộc khủng hoảng này sẽ cần những thay đổi lớn và triệt để, liên quan đến các nhóm khác nhau: nông dân, chính quyền quốc gia và địa phương, ngân hàng, đại lý đất đai, ngành công nghiệp và công chúng; và tất cả đều cần phải phối hợp cùng nhau .
Tại sao tình hình trở nên tồi tệ?
Vương quốc Anh là một trong những quốc gia đông đúc nhất ở châu Âu, tạo ra những áp lực đáng kể đối với đất đai và việc sử dụng đất. Không giống như các nước châu Âu khác, lần cuối cùng nước Anh trải qua quá trình phân chia lại quyền sở hữu đất đai lớn là việc các tu viện bị giải thể vào thế kỷ 16.
Chiến tranh thế giới thứ hai đánh dấu một sự thay đổi lớn về cách thức quản lý đất đai. Nông nghiệp ngày nay ở Anh phần lớn vẫn chịu sự điều chỉnh của Đạo luật Nông nghiệp năm 1947 về thúc đẩy sản xuất lương thực tự cung tự cấp.
Nền nông nghiệp công nghiệp hóa dẫn đến sự phụ thuộc vào các loại xe chạy bằng động cơ diesel, phân bón vô cơ và thuốc trừ sâu hóa học. Điều này dẫn đến sự kết thúc của việc cày kéo bằng ngựa và để lại những cánh đồng bị bỏ hoang. Hiệu quả sản xuất tăng lên cùng với thiệt hại môi trường nhưng bị che giấu cho đến gần đây.
Những vấn đề hiện tại
Hội đồng Bảo tồn Thiên nhiên ước tính rằng vào năm 1984, chỉ có 3% của đồng cỏ tự nhiên của Anh bị bỏ không do hư hại bởi thâm canh nông nghiệp. Đồng thời, diện tích đất canh tác ở Anh đã tăng lên khoảng 75%. Kết quả là, cả sự đa dạng về môi trường sống trong các trang trại và đa dạng sinh học trong cả nước Anh đều bị giảm sút nghiêm trọng.
Trong thế kỷ 20, ưu tiên của Vương quốc Anh là cung cấp thức ăn cho tất cả mọi người, mà không phải để bảo vệ môi trường tự nhiên. Ưu tiên này thành công khi năng suất trang trại tăng mạnh (mặc dù nhập khẩu lương thực cũng tăng sau khi Anh gia nhập EU năm 1973).
Cố gắng nuôi sống quốc gia và giải quyết một cuộc khủng hoảng đa dạng sinh học sẽ luôn là một thách thức.
Thật không may, các chính phủ trên thế giới hiện nay cũng đang phải đối phó với mối đe dọa toàn cầu về biến đổi khí hậu do con người gây ra, lũ lụt do quản lý sông không tốt, và sự tàn phá văn hóa và di sản trên diện rộng. Sự suy giảm đa dạng sinh học đất canh tác cho thấy rằng nếu chỉ tập trung vào một vấn đề (an ninh lương thực), thì sẽ dễ dàng gây ra nhiều tác hại trong vấn đề khác.
Vấn đề là các chính phủ và nhà quản lý đất đai luôn cố gắng khắc phục chuyện này một cách riêng lẻ. Chỉ có xem xét kết nối các khu vực với nhau mới có thể đạt được sự thay đổi bền vững.
Phối hợp cùng nhau
May mắn thay, có rất nhiều ví dụ điển hình về kiểu thực hành này đang diễn ra ở nước Anh ngày nay.
Ở Lake District, xung quanh hồ chứa Haweswater, có hai trang trại nuôi cừu Herdwick nằm dưới sự quản lý của nông dân, tổ chức từ thiện động vật hoang dã RSPB và công ty cấp nước United Utilities.
Ba bên duy trì đất đai và lợi ích của họ bằng cách phối hợp cùng nhau. Họ quản lý đất đai để đảm bảo chất lượng nước cao hơn ở hạ lưu bằng cách hạn chế nuôi cừu ở những khu vực có sông rạch. Vùng đất này hiện là nơi trú ẩn của các loài có nguy cơ tuyệt chủng, bao gồm cả loài cá quý hiếm nhất nước Anh , và các loài chim như Firecrest.
Các doanh nghiệp cộng đồng như Ullswater CIC áp dụng phương pháp được gọi là “tiếp cận lưu vực” để quản lý lũ lụt, trồng cây và quản lý các kênh trên suốt chiều dài con sông. Nghiên cứu của Đại học Lancaster cho thấy việc áp dụng cách tiếp cận bức tranh toàn cảnh này, kết hợp với các chiến lược quản lý lũ lụt tự nhiên, có hiệu quả hơn trong việc ngăn chặn lũ lụt so với bất kỳ rào cản nhân tạo nào.
Thế giới cần thay đổi xu hướng mất đa dạng sinh học trên toàn cầu, cải thiện khả năng phục hồi của hệ sinh thái và ổn định môi trường. Mặc dù các khu vực lớn hơn thường tốt hơn cho động vật hoang dã, nghiên cứu cho thấy các hành lang dành cho động vật hoang dã có thể rất hiệu quả.
Đây là cách kết nối các khu vực sinh sống của động vật hoang dã, tăng cường không gian cho các loài động vật, côn trùng và thực vật có nguy cơ tuyệt chủng, giống như một mạng lưới các địa điểm hoạt động cùng nhau. Natural England có kế hoạch tạo ra các mạng lưới địa phương và quốc gia kết nối những không gian này.
Các trang web như Knepp Estate ở West Sussex tạo cầu nối tư duy nông nghiệp và môi trường. Cường độ canh tác đã được giảm xuống đáng kể để cho phép tái tạo môi trường tự nhiên mà không ảnh hưởng đến lợi nhuận.
Chính phủ Anh lồng ghép việc phục hồi thiên nhiên với các lợi ích cảnh quan khác (thức ăn, nước uống, khí hậu, đa dạng sinh học), đồng thời xem xét các yếu tố lịch sử và văn hóa đã hình thành nên vùng đất.
Ví dụ việc trồng rừng lá rộng trên đất than bùn cổ, di dời rừng cổ thụ là kết quả của việc không lắng nghe kiến thức và kinh nghiệm của địa phương.
Thay đổi cách tiếp cận này sẽ giúp Anh tiếp tục sản xuất nước sạch và đủ lương thực để cung cấp cho mọi người, hạn chế thiệt hại do lũ lụt, phục hồi hệ sinh thái và trở nên chống chịu tốt hơn với biến đổi khí hậu toàn cầu. Không làm vậy và tiếp tục tình trạng quản lý đất kém thêm 100 nữa sẽ cản trở bất kỳ tiến bộ nào trong việc giải quyết các thảm họa môi trường.
