Năm 2012 là năm đầy khó khăn, thách thức đối với các DN chế biến XK, đặc biệt là với các DN chế biến XK thủy sản. Suy thoái kinh tế đã tác động nhiều mặt đến hoạt động của DN, thị trường bị thu hẹp, nhiều DN phải thu hẹp sản xuất, ngừng hoạt động hoặc phá sản.
Tuy nhiên, một số DN đã tìm được lối đi riêng với mặt hàng cá mực, chả cá, đồ hộp… Mặc dù sản lượng ít hơn so với sản phẩm đông lạnh truyền thống, nhưng giá trị gia tăng cao nên đã góp phần không nhỏ vào kim ngạch XK của ngành.
Khu cảng cá Tắc Cậu (xã Bình An, huyện Châu Thành, Kiên Giang) được đánh giá là mô hình hậu cần nghề cá khá thành công của cả nước. Nơi đây vừa là cảng tiếp nhận hải sản ngư dân đánh bắt được, là nơi trú tránh bão cho tàu cá, vừa là khu công nghiệp tập trung cho các nhà máy chế biển thủy sản XK của tỉnh Kiên Giang.
Mặc dù trong bối cảnh kinh tế suy thoái nhưng khu cảng cá này lúc nào cũng tấp nập xe tải chở hàng ra vào, công nhân đông nghịt vào những buổi tan ca. Nhiều nhà máy tại đây vẫn đang ngày đêm hoạt động để “nối chân, thêm vây” cho tôm, cá Việt Nam vươn xa ra thị trường thế giới.
Cty cổ phần Chế biến thủy sản XK Ngô Quyền (NGOPRECO) là một trong những đơn vị hoạt động trong lĩnh vực này từ rất lâu ở Kiên Giang. Ông Nguyễn Ngọc Anh, Phó Giám đốc NGOPREXCO cho biết, từ đầu năm đến nay, Cty đã xuất được 1.800 tấn sản phẩm, trong đó chủ yếu là mực đông, chả cá… với kim ngạch XK trên 7 triệu USD. Thị trường XK chính của Cty hiện nay là Nhật Bản (60%) và các nước Châu Âu (30%), còn lại là Hàn Quốc, Đài Loan…
Theo ông Anh, hoạt động chế, XK thủy sản đang gặp rất nhiều khó khăn. Một mặt do tác động của khủng hoảng kinh tế, mặt khác do sự canh tranh quyết liệt giữa các DN với nhau. Trong nước, các DN cạnh tranh ráo riết về nguồn nguyên liệu nhằm đáp ứng nhu cầu chế biến, đảm bảo đời sống cho công nhân. Trên thị trường XK thì tranh thủ từng đơn đặt hàng, chào hàng giá thấp để thu hút khách hàng. Chính điều này đã làm cho giá cả đầu ra của hàng thủy sản Việt Nam luôn ở mức thấp. Những DN tài chính yếu không thể trụ nổi đã buộc phải phá sản hoặc tạm ngưng hoạt động.
Ông Anh chia sẻ: “Trong bối cảnh đó, DN muốn tồn tại được thì phải tìm được lối đi riêng cho mình, với những mặt hàng mới, lạ, ít sự canh tranh. Đồng thời phải đổi mới công nghệ, cắt giảm tối đa các khoản chi phí không cần thiết để hạ giá thành”.
Theo kế hoạch, năm nay NGOPREXCO dự kiến sẽ XK đạt kim ngạch khoảng 12 triệu USD. Lợi thế của NGOPREXCO là chế biến từ nguồn nguồn liệu khai thác trên biển nên không vướng rào cản về chất kháng sinh, chất cấm từ các nước NK… Đây là điều mà các DN chế biến từ nguồn nguyên liệu nuôi trồng rất ngán, vì rất khó kiểm soát hết được nguồn nguyên liệu đầu vào, đặc biệt là nuôi trồng nhỏ lẻ như ở Việt Nam. Tuy nhiên, nguyên liệu từ biển lại có cái khó là không chủ động được về số lượng, kích cỡ theo đơn đặt hàng.
Là đơn vị sinh sau đẻ muộn nhưng Cty Chế biến đồ hộp XK KTC (trực truộc Cty TNHH một thành viên Du lịch Thương mại Kiên Giang) cũng đang là điểm sáng về XK thủy sản của Kiên Giang. Ông Nguyễn Duy An, Giám đốc Cty cho biết, hiện nay mặt hàng cá hộp của KTC đang được tiêu thụ khá mạnh. Ngoài số ít tiêu thụ nội địa, hàng công ty làm ra chủ yếu phục vụ nhu cầu XK, phần lớn là xuất sang thị trường Trung Đông.
“Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, người tiêu dùng đang có xu hướng chuyển sang sử dụng các sản phẩm chế biến sẵn thay vì hàng tươi như trước đây để giảm chi tiêu. Chính vì vậy mà các mặt hàng chế biến sẵn, có giá trị tăng cao đang có đầu ra tốt hơn so với hàng đông lạnh truyền thống như trước đây”, ông An nói.
Ông Huỳnh Văn Gành, Giám đốc Sở Công thương Kiên Giang cho biết, chưa năm nào hoạt động chế biết XK nông, thủy sản lại gặp khó khăn như năm nay. Kim ngạch XK của tỉnh từ đầu năm đến nay mới chỉ đạt hơn 327 triệu USD, đạt 50% kế hoạch của cả năm. Riêng lĩnh vực thủy sản mới đạt 72 triệu USD, thấp hơn cùng kỳ năm trước gần 12%. Đã có nhiều DN trên địa bàn tỉnh phải thu hẹp sản xuất, cho người khác thuê lại nhà máy hoặc phải phá sản.
Những DN còn hoạt động thì thị trường đầu ra cũng hết sức khó khăn. Các thị trường truyền thống tuy vẫn nhập hàng nhưng giá trị hợp đồng không lớn, một số nước tăng cường kiểm tra gắt gao chất cấm, dư lượng kháng sinh trong sản phẩm. Tuy nhiên, trong khó khăn cũng có nhiều DN đã tìm được lối đi riêng cho mình với các mặt hàng có giá trị gia tăng cao như tôm, mực chế biến, đồ hộp.
Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Kiên Giang -ông Trần Chí Viễn cho biết, năm nay tình hình nuôi trồng thủy sản của tỉnh không được thuận lợi, dịch bệnh xảy ra nhiều đối với tôm nuôi công nghiệp nên đã gây ảnh hưởng lớn đến nguồn nguyên liệu phục vụ chế biến XK. Nguồn hải sản khai thác trên biển cũng không nhiều do cạn kiệt và tình hình tranh chấp trên biển Đông. Thế nhưng hoạt đông chế biến thủy sản XK của tỉnh vẫn được duy trì là nhờ các DN đã linh hoạt chuyển hướng trong sản xuất.
