Chủ đầu tư, người có đất thuộc quan hệ dân sự

Ngày 6/11, Quốc hội tiếp tục thảo luận về Luật Đất đai sửa đổi, còn rất nhiều ý kiến đóng góp thêm về quy định trong thu hồi đất, tăng chế tài xử lý những đơn vị để lãng phí tài nguyên đất, giải pháp khắc phục tình trạng quy hoạch treo…

Phân loại dự án, tránh lạm dụng thu hồi đất

Phát biểu tại phiên thảo luận Luật Đất đai sửa đổi, ĐB Trần Ngọc Vinh - TP Hải Phòng đề nghị QH xem xét bổ sung thêm quy định về các trường hợp thu hồi đất phục vụ phát triển KT-XH tại Điều 62 của dự thảo Luật.

Theo ông, cần phải phân loại chính xác các dự án phát triển KT-XH theo hướng tách dự án KT-XH vì lợi ích thuần túy của nhà đầu tư ra khỏi phạm vi các dự án trong chính sách được thu hồi đất nhằm tránh lợi dụng và tạo ra các bất bình xã hội.

Cụ thể, sẽ không thu hồi đất để sử dụng vào mục đích phát triển mà chỉ những dự án do nhà nước quyết định phê duyệt đầu tư nhà nước mới thu hồi đất. Với dự án cơ quan nhà nước chỉ ra thông báo hoặc chấp nhận đầu tư thì không thuộc trường hợp nhà nước thu hồi đất mà phải trưng mua quyền sử dụng đất. Quyền lợi, lợi ích giữa chủ đầu tư và người có đất bị thu hồi thuộc quan hệ dân sự được pháp luật bảo vệ.

Đồng quan điểm này, ĐB Bùi Sỹ Lợi (Thanh Hóa) chỉ ra điểm thiếu rõ ràng của dự thảo Luật, bởi tuy có quy định về vấn đề các dự án sản xuất kinh doanh thông qua chuyển nhượng, thuê và góp vốn nhưng không phản ánh mục tiêu của dự án KT-XH.

Ảnh minh họa

Ông Lợi đề nghị tách biệt các trường hợp thu hồi đất thành hai loại: Loại thứ nhất là tạo quỹ đất để thực hiện các chính sách xã hội, lợi ích công cộng, lợi ích quốc gia. Còn loại dự án đáp ứng cho yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội nhưng lại tạo quỹ đất vì lợi ích thuần túy của nhà đầu tư thì các chính sách, cơ chế chính sách áp dụng phải theo hai cơ chế: Một là chia sẻ lợi ích. Hai là, áp dụng cơ chế thỏa thuận giữa nhà đầu tư và những người đang sử dụng đất.

Trích dẫn Điều 54 của dự thảo Hiến pháp, ngay cả những dự án, công trình phục vụ lợi ích quốc phòng cũng chỉ được thu hồi đất trong trường hợp thực sự cần thiết. ĐB Lợi cho rằng còn những Điều trong dự thảo Luật Đất đai chưa được thiết kế theo Hiến pháp vì vậy cần phải thể chế hóa các Điều luật trong Hiến pháp vào dự thảo Luật Đất đai.

Không bồi thường cho các dự án treo bị thu hồi

Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi lần này có quy định sẽ không bồi thường tài sản trên đất cho các chủ đầu tư được giao đất thực hiện dự án nhưng để quá hạn, gây lãng phí.

Về nội dung này, ĐB Vũ Xuân Trường (Nam Định) đặc biệt tán thành. Ông khẳng định việc thu hồi đất không bồi thường đối với các trường hợp vi phạm nói trên, quy định đó thể hiện tính kiên quyết của pháp luật, khắc phục tình trạng dự án để hoang hóa, dự án treo đã và đang tồn tại hiện nay.

Thực tế trong thời gian qua, không ít các doanh nghiệp, nhà đầu tư sau khi được giao đất vì các lý do có thể chủ quan và kể cả khách quan mà chậm hoặc không triển khai thực hiện dự án, bỏ đất trống kéo dài, gây lãng phí đất đai, bức xúc trong nhân dân, nhất là những người dân nơi bị thu hồi đất.

Tuy nhiên, để chống lãng phí trong sử dụng tài nguyên đất, ông Trường cũng như ông Trần Ngọc Vinh đều cho rằng dự thảo Luật cần bổ sung chế tài xử lý vi phạm đối với tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong việc phê duyệt quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất hàng năm và thẩm quyền thu hồi đất nhằm tránh tình trạng áp dụng một cách tràn lan và quá giới hạn thu hồi đất.

“Mục tiêu tăng cho ngân sách không những không đạt được mà ngân sách phải góp thêm tiền để nuôi bộ máy khu công nghiệp. Trong khi đó người dân bị mất đất không có đất canh tác, một bộ phận không nhỏ rơi vào cảnh đói nghèo”. Ông Trường nói.

Đề xuất giải pháp chống quy hoạch treo, ĐB Huỳnh Thành (Gia Lai) đưa ra phương án thêm quy định người sử dụng đất có quyền yêu cầu nhà nước thu hồi đất theo quy hoạch thực hiện bồi thường, hỗ trợ ngay sau khi công bố quy hoạch.

“Nói quy hoạch treo là treo đối với người sử dụng đất. Nếu nhà nước thu hồi ngay khi công bố quy hoạch và có bồi thường thì tình trạng treo mặc nhiên không tồn tại. Mặt khác khi người sử dụng đất có quyền được yêu cầu nhà nước thu hồi theo quy hoạch sẽ tạo sức ép cho các cơ quan nhà nước trong các quyền lập và xét duyệt quy hoạch khi đó họ không dám đưa ra những quy hoạch thiếu tính khả thi. Tình trạng quy hoạch treo sẽ không còn và giảm đáng kể”. Ông Thành biện giải.