Cho đến nay vụ lúa thu đông (TĐ) ở ĐBSCL đang tiến triển thuận lợi. Theo Chi cục BVTV của các tỉnh phía Nam, tính đến giữa tháng 10/2012 có hơn 762.000 ha đã xuống giống.
Trong đó 89.000 ha lúa chín và 261.000 ha đang thu hoạch. Giai đoạn mạ là 29.000 ha, còn lại phần lớn diện tích lúa đang đẻ nhánh (224.000 ha) và làm đòng trổ (158.000 ha). Tình hình dịch bệnh rầy nâu, bệnh vàng lùn - lùn xoắn lá, bệnh đạo ôn, sâu cuốn lá, ốc bươu vàng… chiếm diện tích nhỏ trong tầm kiểm soát.
Hiện nay khi phần lớn diện tích lúa TĐ đang nối tiếp vào vụ thu hoạch rộ cũng là lúc triều cường và mưa dồn dập, làm cho nhiều vùng SX bị giảm năng suất; công gặt cao và nhất là ảnh hưởng đến chất lượng hạt gạo.
Giảm 1,7 kg gạo so với TĐ trước?
Phàn nàn tình trạng này nhiều nhất là giới thương lái, DN thu mua lúa, xay xát cung ứng gạo cho thị trường nội địa và xuất khẩu. Anh Công, dân hàng xáo mua bán, xay xát lúa gạo ở khu vực Thới Lai, Cờ Đỏ (Cần Thơ) cho biết: Sau khi vùng đồng quanh địa bàn Cần Thơ gặt xong, nhiều ghe thương lái đổ ngược lên vùng lúa trong đê bao các tỉnh An Giang, Kiên Giang hay qua miệt Đồng Tháp. Cái khó ở một số vùng lúa nằm trong đê bao rộng lớn vào mùa gặt lúc này là bị mưa dầm nước dâng ngập tới cổ bông.
Nhiều nông dân đổ cho thời tiết bất ngờ làm sao tránh được và không thể bơm tháo nước ra cho cả một cánh đồng rộng. Vì vậy, ảnh hưởng kéo theo là thương lái mua lúa về phơi sấy gặp khó khăn, độ ẩm cao, chuyển qua xay xát gạo thu hồi bị hao hụt nhiều.
Tính bình quân lúa TĐ vụ này xay ra gạo thu hồi đạt 64 - 65%, trong khi các vụ trước lúa không bị ướt nhiều, xay được gạo, tỷ lệ thu hồi 71 - 72%. Có người tính kỹ, cứ 20 kg lúa sau khi xay, thu hồi được 12,3 kg gạo, mất khoảng 1,7 kg gạo so với vụ TĐ trước. Thế nhưng, mặt được bù lại là chất lượng mặt gạo lúa TĐ sáng và đẹp hơn vụ lúa HT.
Thiếu lò sấy, nở rộ sân phơi lúa dịch vụ ở Trà Vinh
Chị Ngọc Lan, nông dân làm lúa ở xã Trường Xuân, huyện Thới Lai (Cần Thơ) nói: Lúa TĐ năm nay bà con quanh vùng này gặp mưa nhiều, song bán được giá, thương lái mua lúa dài 5.980 đ/kg cao hơn vụ TĐ năm ngoái 500 đ/kg. Nhưng có điều thương lái mua về sấy, than phiền lúa ướt, xay ra tấm chết, hạt đục nhiều nên mất gạo là chuyện có thật.
Nhiều nông dân ở vùng lúa TĐ thu hoạch sớm ở Cần Thơ, Vĩnh Long nhìn nhận: Năm nay nước lũ đầu nguồn đổ về không lớn. Đến con nước lớn đầu tháng 10, mực nước sông vùng đầu nguồn có dấu hiệu hạ dần thì ở vùng hạ lưu sông Tiền, sông Hậu nước lại rút chậm. Đó là do gặp triều cường đầu tháng và giữa tháng âm lịch nước sông vẫn còn dâng mức cao, áp lực lên một số vùng bị ngập không có đê bao hoặc đê bao lửng, nước dễ tràn qua. Nếu chẳng may gặt lúa vào thời điểm này sẽ bất lợi.
Nhiều giải pháp
Tuy nhiên, ông Hồ Minh Khải, Giám đốc Cty TNHH MTV Nông nghiệp Cờ Đỏ (Cần Thơ) cho rằng: Tùy theo vùng, không phải nơi nào lúa TĐ thu hoạch cũng gặp bất lợi. Phản ánh từ thương lái có thể là do mua lúa TĐ trên những cánh đồng bên ngoài không có đê bao đảm bảo.
Riêng vùng lúa hơn 2.200 ha của Cty Cờ Đỏ nằm trong đê bao, có máy bơm dầu chủ động SX. Vào mùa thu hoạch bơm nước ra, máy gặt đập liên hợp xuống đồng gặt được nên lúa không bị ướt, năng suất bình quân 4,5 - 5 tấn/ha, cao hơn vụ TĐ năm ngoái 0,5 - 1 tấn/ha. Lúa xay xát thu hồi gạo tốt.
| Qua mấy vụ TĐ vừa qua, kinh nghiệm cho thấy nếu có hệ thống kênh, đê bao tốt và chủ động khâu máy bơm, nhất là bơm điện sẽ giảm giá thành và có thể chủ động khâu thu hoạch, đảm bảo chất lượng lúa tốt; đồng thời làm đất kịp thời chuyển sang vụ ĐX. Theo cách này, sắp tới Cty Cờ Đỏ có kế hoạch xây dựng hệ thống trạm bơm điện cho khu vực SX lúa giống 300 - 400 ha. |
Đến nay vùng lúa TĐ ở Cần Thơ thu hoạch sớm và chỉ còn hơn 1.000 ha đang thu hoạch trong tổng số 58.000 ha. Ông Phạm Văn Quỳnh, Giám đốc Sở NN-PTNT Cần Thơ đồng tình với giải pháp thiết lập hệ thống trạm bơm cho vùng đất lúa 3 vụ/năm. "Ở huyện Vĩnh Thạnh có vùng lúa TĐ 1.000 ha, có trạm bơm điện nên đảm bảo ăn chắc, lúa đạt chất lượng tốt. Từ vụ lúa ĐX 2012 - 2013 Cần Thơ chủ trương khuyến khích nông dân hợp tác xây dựng trạm bơm điện, triển khai trên 41 cánh đồng mẫu lớn, với tổng diện tích 11.000 ha", ông Quỳnh dẫn chứng.
Về mặt kỹ thuật trồng trọt, TS Vũ Anh Pháp, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển ĐBSCL (Đại học Cần Thơ) khuyến cáo: Để vụ lúa TĐ thắng lợi, thu hoạch lúa đạt chất lượng tốt, tùy theo điều kiện mỗi tiểu vùng nông dân các địa phương nên bố trí, sắp xếp lịch thời vụ hợp lý để có thể né tránh mưa lũ; sử dụng các giống lúa ngắn ngày, có bộ rễ phát triển tốt, lúa cứng cây không đổ ngã; xử lý hạt giống làm tăng sức nảy mầm, độ nảy mầm; bón phân cân đối, tăng cường kali và canxi…
Bên cạnh đó, các địa phương thực hiện áp dụng vào CĐML cần chú trọng từng bước thực hiện việc đưa cơ giới hóa vào các khâu SX, làm đất, bơm tưới đến thu hoạch để tránh hao hụt, bảo quản lúa gạo đạt phẩm chất tốt hơn.
