Không khuyến khích buôn bán, nuôi nhốt tê giác

Xung quanh việc NK, buôn bán và nuôi dưỡng động vật quý hiếm thuộc danh mục của Công ước về buôn bán quốc tế những loài động thực vật hoang dã nguy cấp (CITES) ở trang trại ông Lê Thanh Thản, chúng tôi đã tìm đến Cơ quan quản lí CITES Việt Nam (Tổng cục Lâm nghiệp, Bộ NN-PTNT) để tìm câu trả lời. 

Về việc NK và nuôi dưỡng 2 con tê giác trắng ở trang trại ông Lê Thanh Thản, ông Chu Ngọc Quân- CITES cho biết, tê giác trắng (tên khoa học là Ceratotherium simum) là một trong 5 loài tê giác còn tồn tại trên thế giới, thuộc những loài có nguy cơ tuyệt chủng được quy định trong Phụ lục I của Công ước CITES. Chúng phân bố chủ yếu ở tiểu vùng Saharan châu Phi. Tuy nhiên, 2 con tê giác ở trang trại ông Thản thuộc phân loài Ceratotherium simum simum, chúng có 2 sừng và phân bố chủ yếu tại ở Nam Phi và Swaziland. Phân loài này thuộc Phụ lục II của Công ước CITES. Vì vậy, các mẫu vật sống và chiến lợi phẩm sau săn bắt của phân loài này được phép buôn bán đến các điểm nhất định theo quy định của Công ước CITES.

 Về nguyên tắc, các loại động vật nằm trong Phụ lục II và III của Công ước CITES (trong đó có tê giác trắng) được phép buôn bán. Cơ quan quản lí CITES các nước thành viên chịu trách nhiệm kiểm soát việc buôn bán này. Tuy nhiên, CITES là công cụ bảo tồn chứ không phải quản lí vì mục đích khuyến khích thương mại các loài động vật quý hiếm. Ở phương Tây, dân chúng rất kỵ việc sát hại, tiêu thụ và buôn bán động vật quý hiếm nên nhìn chung việc buôn bán các loại động vật này là không phổ biến. Theo ông Quân, mặc dù chưa có tổng kết cụ thể nhưng qua theo dõi thì trong số 175 thành viên của CITES, Việt Nam không thuộc diện các quốc gia NK, buôn bán nhiều động vật quý hiếm. Đối với tê giác, chỉ có một số công viên như Thảo Cầm Viên ở TPHCM là NK để trưng bày với mục đích tham quan du lịch mà thôi. Từ trước tới nay nói chung Việt Nam rất ít NK động vật quý hiếm.

Về băn khoăn của một số người xung quanh việc loài tê giác ở trang trại ông Thản liệu có sống tốt ở điều kiện khí hậu của Việt Nam không, ông Quân cho rằng tê giác châu Phi có thể thích nghi với điều kiện khí hậu từ -10 đến 43độ C. Vì vậy nếu có điều kiện sinh cảnh, chăm sóc tốt thì chúng có thể sống tốt. Bên cạnh đó, trang trại của ông Thản đã được thẩm định điều kiện, mục đích nuôi và có giấy phép. Vì vậy có thể chúng sẽ sống tốt.

Hiện ở trang trại ông Thản có cả hổ, ngựa vằn, gấu...Nhiều người cho rằng những con vật này có bị cấm NK, nuôi nhốt nhưng theo ông Quân Tất cả những con vật đưa vào nuôi đều đã có giấy phép NK và nuôi nhốt nên hoàn toàn hợp pháp. Đương nhiên, có thể một số loài tuy ở Việt Nam thì rất quý nhưng có khi lại không được quy định là quý hiếm trong danh mục của CITES và là con vật bình thường ở nhiều nước. Chẳng hạn một số loài ngựa vằn, linh dương...Thế nhưng khi NK chúng về Việt Nam thì lại quý vì chúng không sống ở Việt Nam. Vì vậy, dư luận đồn đoán 2 con tê giác NK về Việt Nam tốn những 500 tỉ đồng theo ông Quân thì không tới mức đắt như vậy. "Tôi biết nhiều nước châu Phi mỗi năm đều có cấp phép cho săn bắt hợp pháp nhiều loại động vật hoang dã thuộc để cân bằng sinh thái, vì có thể ở châu Phi tê giác cũng chỉ là những con vật bình thường. Nếu đắt thế thì có lẽ do phí vận chuyển"- ông Quân nói. 

"Cá nhân, DN muốn NK các loài động vật sống quý hiếm được phép buôn bán thuộc danh mục của CITES, tùy vào mục đích mà có quy định cụ thể. Chính phủ đã có Nghị định số 82/2006/NĐ-CP quy định rõ việc quản lí XNK đối với các loại động vật quý hiếm. Đối với NK vì mục đích thương mại, cá nhân, DN phải có hồ sơ xin cấp giấy phép NK. Nếu là động vật lần đầu tiên NK vào Việt Nam phải có thêm Xác nhận của Cơ quan khoa học CITES Việt Nam về việc NK mẫu vật đó không ảnh hưởng xấu tới môi trường và việc bảo tồn các loài động vật...Sau khi kiểm tra đủ điều kiện NK, CITES Việt Nam sẽ cấp giấy phép.

Khi NK về nước, cơ quan kiểm lâm hoặc bảo vệ nguồn lợi thủy sản các tỉnh chịu trách nhiệm giám sát việc nuôi nhốt, mỗi năm có báo cáo về Cơ quan quản lí CITES Việt Nam. Ngoài ra, việc NK, nuôi nhốt còn có sự giám sát của Hải quan, Công an...Vì vậy theo tôi khó mà có thể NK “chui” các loại động vật này, đặc biệt lại là con vật to như tê giác"- ông Chu Ngọc Quân