Từ đầu năm đến nay thị trường khoai lang ở miền Tây rơi vào khủng hoảng thừa, rớt giá trầm trọng. Nặng nề nhất là vùng trồng khoai tím ở hai huyện Bình Tân và Bình Minh (Vĩnh Long).
Sau mấy năm trúng giá, dân trồng khoai chạy đua mở rộng diện tích, thậm chí có xã bỏ hẳn vụ lúa, chuyển sang độc canh khoai lang. Đến khi thị trường tiêu thụ gặp trục trặc, sản lượng khoai dư thừa, dân trồng khoai mới lâm vào cảnh điêu đứng. Vậy giải bài toán tồn đọng này bằng cách nào?
Tan giấc mơ…khoai
Về vùng khoai Tân Quới (Bình Tân- Vĩnh Long) chỉ hai năm trước đây thôi, xe gắn máy mới toanh chạy tới lui nườp nượp. Muốn mua một chiếc xe máy chẳng khó khăn gì, chỉ cần tiền lãi một công khoai lang sau một vụ là dư sắm. Vậy mà sang năm nay, giá khoai như rơi tự do. Nông dân buồn nản, chẳng vội vàng thu về dù ngoài đồng còn nhiều ruộng khoai xanh lá rậm rì tới kỳ thu hoạch.
Anh Nguyễn Văn Thâm, nông dân ấp Thành Tiến, xã Thành Đông, huyện Bình Tân, thở dài: “Lý ra khoai trồng sau 5 tháng đã thu hoạch rồi, nhưng đến nay giá trả bèo quá, tôi cố “neo” lại chờ giá xem có khá hơn không".
Anh Thâm kể lại thời khoai lang “lên đời” năm ngoái (2011), nhờ có giá cao, 15 công khoai lãi được 30 triệu đồng/công, tính gộp sau 2 vụ thu được gần 1 tỷ đồng. Nhưng nay giá khoai rớt sát đáy, tính ra trồng khoai trên đất nhà mình còn cầm cự chờ thời, chứ như một số nông dân thuê đất lúa trồng khoai 5-6 triệu đồng/công/năm, chưa kể tiền đào mương, chi phí vật tư 16 triệu đồng/công... xem như cầm chắc lỗ.
Cùng trồng khoai trong xóm với anh Thâm, nông dân Bảy Cống (Nguyễn Văn Cống) có 1,5 ha trồng khoai lang tím giống Nhật, góp chuyện: “Giá khoai năm nay là một cú sốc. Sau hai ba năm trúng giá 900.000 đồng đến hơn 1 triệu đồng/tạ (60kg), thế nhưng hiện thời chỉ còn 200.000 đồng/tạ. Khoai tím lựa từng củ, củ đẹp giá 280.000 đồng/tạ; khoai lang trắng lựa loại tốt giá 390.000-400.000 đồng/tạ (nhưng loại này ít), phần nhiều là khoai trắng loại 3 giá 130.000-140.000 đồng/tạ".
Quanh huyện Bình Tân hiện còn khoảng 19-20 vựa thu mua khoai cung ứng hàng cho thương nhân Trung Quốc và cũng chỉ mua theo mức giá bọt bèo này. Nhà anh Bảy Cống vừa vỡ khoai năng suất 55 tạ/công, chi phí sản xuất 12 triệu đồng/công, tính trừ hết chi phí cả 8 công khoai lỗ 40 triệu đồng.
Ông Ngô Văn Phương, Chủ nhiệm HTXNN Thành Đông, huyện Bình Tân nói: "Trong 3 năm qua nông dân trồng khoai lang Bình Tân đạt lợi nhuận cao. Nhưng từ đầu năm đến nay lâm vào cảnh bối rối vì đầu ra. Lúc có giá thì khoai chưa thu hoạch, tới khi có khoai rồi thì rớt giá thảm hại. Lúc thị trường hút hàng không thấy khách hàng có ý kiến gì, tới khi khoai dội chợ thương nhân TQ bày ra thêm tiêu chí phân loại, chê khoai trồng đất sét vàng không tốt bằng khoai trên đất đen...".
Mở đường đi mới
Hàng năm Vĩnh Long có trên 5.000 ha khoai lang. Đặc biệt những năm gần đây do giá khoai tăng liên tục, nông dân trồng khoai thu lợi nhuận cao nên diện tích trồng khoai gia tăng đột biến.
Thống kê từ năm 2005 đến 2011, diện tích khoai lang ở Vĩnh Long tăng bình quân 2,35%/năm và tăng nhiều nhất trong 2 năm: 2010 tăng 14,38%, năm 2011 tăng 40%, toàn tỉnh có tới gần 8.500 ha khoai lang, tăng 2.500 ha so với năm 2010. Năm 2011 là năm khoai có giá bán cao nhất- trên 19.000 đồng/kg. Sang năm 2012, nông dân bất ngờ khi giá khoai rớt xuống mức thấp nhất - dưới 3.000 đồng/kg. Cú đao giá trời giáng này khiến người trồng khoai sây xẩm mặt mày.
| Th.s Đoàn Ngọc Thanh Xuân, Phó Giám đốc Trung tâm thông tin NN-NT (Sở NN-PTNT Vĩnh Long), cho biết: Tỉnh Vĩnh Long đang phối hợp với Bộ NN-PTNT tìm cách xúc tiến thị trường XK khoai lang chính ngạch sang Trung Quốc. Bên cạnh đó, các cơ quan chuyên môn sẽ tìm hiểu vấn đề kiểm nghiệm chất lượng đặt ra theo yêu cầu của nước NK, tìm công nghệ chế biến phù hợp để đầu tư sản xuất mở rộng thị trường XK khoai lang. |
Theo PGS TS Nguyễn Ngọc Đệ (Khoa NN-PTNT, Trường Đại học Cần Thơ), qua nghiên cứu phân tích chuỗi giá trị khoai lang tại Vĩnh Long thì có hơn 85% sản lượng XK và hơn 14% thông qua kênh tiêu thụ nội địa. Tuy vậy, do nông dân trồng khoai quy mô nhỏ, tự phát, thiếu liên kết và thách thức lớn nhất là đầu ra bấp bênh, lệ thuộc vào đầu mối nước ngoài, không có ràng buộc nào về mặt pháp lý trong giao dịch mua bán.
Vì vậy trước tình hình này, vấn đề đặt ra là làm thế nào sớm tìm giải pháp mở rộng thị trường mới, quy hoạch lại vùng trồng khoai lang phù hợp và đáp ứng được yêu cầu thị trường. Mới đây đã có thông tin lạc quan, đó là chủ nhiệm HTX xuất khẩu rau quả tại huyện Bình Tân đã mở thêm được đầu mối XK khoai lang sang Singapore, Malaysia…Nhưng yêu cầu của phía nhà NK là khoai lang tím củ tròn, nông dân không sử dụng thuốc BVTV khoảng 10 ngày trước khi thu hoạch.
Ông Sơn Văn Luận, Chủ nhiệm HTX Tân Thành (Bình Tân), cho biết: “Hiện chúng tôi đã XK được khoai lang sang thị trường Malaysia, thông qua cung ứng hàng cho một công ty rau quả ở Bình Thuận. Điều kiện là khoai lang tốt, không thủng lỗ, rửa sạch, đóng thùng, thu mua 7.500 đồng/kg. Khách hàng cho biết là hàng đạt chất lượng tốt sẽ mua dài hạn. Trước mắt, HTX và chính quyền địa phương bàn phương án hợp tác sản xuất khoảng 2.000 ha”...
