Hỏi: Tôi có đọc được thông tin một số nơi nơi đưa cây dứa vào trồng xen trong lô cao su khi chưa khép tán cho hiệu quả kinh tế cao lại bảo vệ tốt cho vườn cây. Xin quí báo cho biết rõ hơn về các mô hình này và hướng dẫn cách trồng, nên trồng giống dứa nào là tốt nhất?
(Nguyễn Hoàng Long - Thị trấn Thái Hòa, Nghĩa Đàn, Nghệ An)
Trả lời: Cao su là cây công nghiệp dài ngày, thời gian kiến thiết cơ bản (từ lúc mới trồng cho đến khi khai thác mủ lần đầu) khá dài, thường phải mất 5-6 năm. Trong thời gian này khi cây cao su chưa khép tán thì một diện tích đất tốt (cao su thường được chọn trồng ở những nơi đất có tầng dày, giàu mùn và dinh dưỡng) nên rất thuận lợi cho việc trồng xen canh thêm nhiều loại cây trồng khác nhằm tăng thêm thu nhập theo hướng lấy ngắn nuôi dài.
Trong thời gian gần đây nhiều hộ gia đình trồng cao su ở Nông trường Vân Du (Thạch Thành-Thanh Hóa) đã có sáng kiến đưa cây dứa vào trồng xen trong vườn cao su kiến thiết cơ bản cho giá trị kinh tế rất cao. Theo bà con nơi đây, cây dứa là một trong những loại cây ăn quả rất phù hợp với việc trồng xen và cho hiệu quả cao, chỉ cần trồng 1 lần cho thu hoạch liên tiếp 2-3 vụ quả trước khi cây cao su kịp khép tán.
Theo tính toán, 1 vụ dứa trồng xen cho thu khoảng 40 tấn quả, bán cho tư thương hoặc các nhà máy chế biến, sau khi trừ hết chi phí cho thu lãi từ 40-45 triệu đồng/ha/năm là nguồn thu đáng kể cho các hộ gia đình cải thiện đời sống và đầu tư vào cho cây dài ngày là cao su.
- Về giống: Tùy theo nhu cầu sử dụng và khả năng tiêu thụ để chọn trồng các giống cho phù hợp. Nếu chỉ để ăn tươi, tiêu thụ tại địa phương với số lượng nhỏ thì nên chọn trồng các giống dứa ta, dứa mật, dứa Na Hoa thuộc nhóm Queen có chất lượng cao, chịu hạn tốt, ít sâu bệnh và chịu bóng tốt hơn nhóm dứa Cayen để trồng xen. Ngược lại nếu có thị trường tiêu thụ tốt có thể trồng xen canh các giống Cayen vì chúng cho năng suất cao, khả năng xử lý và thu hoạch tập trung lớn. Giống có thể khai thác từ các vườn dứa đang cho thu hoạch bằng cách tách chồi từ cây mẹ để trồng.
- Thời vụ: Với các tỉnh miền Bắc nên trồng tháng 3-4 (vụ xuân), tháng 9-10 (vụ thu), các tỉnh miền Trung nên trồng các tháng 2-3-4-5-6 (vụ xuân hè) tránh mưa lũ tháng 8-9; các tỉnh miền Nam, đặc biệt vùng đồng bằng sông Cửu Long có thể trồng quanh năm (trừ các tháng mùa mưa và mùa khô). Tốt nhất trồng xen ngay sau khi kết thúc trồng cao su.
- Làm đất và bón phân lót: Nếu đất bằng, đất trồng cao su lần đầu thì lên luống hoặc băng xen giữa các hàng cây cao su cao 25-30cm (cách gốc cây 0,8-1m). Mỗi băng trồng xen có thể trồng được 2 hàng kép: cây cách cây 30cm, hàng kép cách nhau 30-35cm, hàng đơn cách nhau 70cm. Nếu đất dốc thì nên trồng theo đường đồng mức để tránh xói mòn, rửa trôi. Nơi nào dùng trâu bò hoặc máy cày được thì rạch hàng sâu 10-15cm, bón lót phân rồi đặt chồi trồng. Chú ý trồng đúng khoảng cách và trồng theo lối nanh sấu để cây tận dụng tốt ánh sáng yếu dưới tán rừng sau này.
- Bón phân: Lượng phân bón tính qui ra 1ha đông đặc: 5-10 tấn phân hữu cơ + 800-1.000kg đạm sunphát + 500-800kg phân kali + 500-700kg phân lân (tốt nhất nên dùng Tecmôphôtphát) + 1.000kg vôi bột. Cách bón: Bón lót toàn bộ phân chuồng, lân, vôi và 1/4 lượng đạm trước khi trồng. Lượng phân còn lại được chia bón thúc làm 3 lần vào các thời điểm: sau trồng 2-3 tháng, sau trồng 5-6 tháng và sau trồng 7-8 tháng. Chú ý: bón thúc lần cuối trước khi xử lý cho cây ra quả 2-3 tháng. Có thể rạch 2 bên hàng dứa hoặc giữa 2 hàng để bón phân xong thì lấp kỹ đất. Nếu dứa đã lên tốt có thể dùng thìa bón phân vào các nách lá gần gốc trước khi mưa hoặc bón xong thì tưới ngay. Thường xuyên làm sạch cỏ và chú ý phòng trừ sâu bệnh kịp thời cho dứa.
- Xử lý ra hoa: Khi cây dứa có từ 12-14 tháng tuổi, có 38-40 lá hoạt động là có thể xử lý cho dứa ra hoa bằng nhiều cách: đập nhỏ đất đèn (khí đá) loại tốt thành từng viên cỡ bằng hạt đậu xanh rồi bỏ vào nõn dứa vào buổi chiều tối (nếu khô hạn thì rót khoảng 30cc nước sạch vào nõn dứa); Pha dung dịch axetylen (đổ 300-350g đất đèn + 70-75 lít nước vào thùng có dung tích 100 lít, đậy nắp thật kín rồi lắc kỹ trong 15 phút) rồi rót vào mỗi cây 30cc. Có thể xử lý kép làm 2 lần cách nhau 3-5 ngày để đảm bảo tỷ lệ ra hoa cao.
- Thu hoạch khi trái bắt đầu chín, thấy có 2-3 hàng mắt dưới đáy đã ửng vàng, các hàng mắt khác đã mở.
