Cục BVTV cho biết, bắt đầu từ tháng 4/2011, hàng nông sản của Việt Nam khi XK vào thị trường Australia sẽ bắt buộc phải thực hiện việc khử trùng theo tiêu chuẩn kỹ thuật của Cơ quan kiểm dịch Australia (AFAS) và phải có chứng nhận kiểm dịch theo tiêu chuẩn công nghệ khử trùng của Cơ quan kiểm dịch Australia (AQIS).
Nông nghiệp Australia rất đa dạng sản phẩm. Tuy nhiên, nhiều mặt hàng nông sản của nước này lại không trùng với nhiều mặt hàng nông sản của Việt Nam. Vì vậy, Australia hiện là thị trường NK và tiêu thụ nông sản của Việt Nam rất lớn, tiêu biểu như cà phê, hạt điều, các loại rau quả... Theo số liệu thống kê, 10 tháng đầu năm 2010, kim ngạch XK của Việt Nam sang thị trường Australia đạt 2,18 tỷ USD, tăng 9,2% so với năm 2009, trong đó hầu hết là nông sản.
Bên cạnh đó, Australia hiện nay cũng là nước có hệ thống Kiểm dịch thực vật được đánh giá là hoàn thiện và công nghệ kiểm dịch hiện đại bậc nhất ở khu vực châu Á - Thái Bình dương. Hàng nông sản các nước cũng như Việt Nam khi XK vào Australia phải trải qua quá trình kiểm dịch với những yêu cầu hết sức khắt khe.
Trong khi đó theo AQIS thì hiện nay, mặc dù Việt Nam có tới hơn 25 Cty đã được Cục BVTV ủy quyền hoặc cấp chứng nhận đủ tiêu chuẩn hành nghề xông hơi khử trùng đối với hàng nông sản XNK thuộc diện phải kiểm dịch. Tuy nhiên, hoạt động của các Cty khử trùng của Việt Nam vẫn lạc hậu về công nghệ, vì vậy hàng nông sản của Việt Nam XK vào Australia vẫn phải nằm trong danh sách phải giám sát hoặc không được chấp nhận. Theo đánh giá của AQIS, một số lỗi cơ bản mà các Cty xông hơi khử trùng hiện vẫn chưa đáp ứng được theo tiêu chuẩn của AQIS như là: không kiểm tra độ kín của Container, không sử dụng thiết bị hóa hơi mà bơm thuốc trực tiếp vào hàng hóa, không sử dụng quạt đảo khí...
Ngài David Cox, GĐ chương trình phát triển hải ngoại của Cơ quan kiểm dịch Australia (AQIS): “Từ tháng 4/2011, AQIS đã chính thức công nhận Việt Nam là quốc gia đạt tiêu chuẩn khử trùng hàng nông sản XK vào Australia theo quy trình AFAS. Điều này có nghĩa là hàng nông sản của Việt Nam khi XK vào Australia cũng như các quốc gia đã có chứng nhận AFAS (như Ấn Độ, Philipin, Malaysia...), chỉ cần có giấy chứng nhận đã khửng trùng theo tiêu chuẩn AFAS ngay tại Việt Nam thì sẽ không phải tiến hành kiểm dịch và khử trùng tại nước NK nữa. Điều này sẽ vô cùng thuận tiện cho việc XK, bởi các lô hàng khi cập cảng nước NK sẽ không phải tốn thời gian từ 2-3 ngày lưu bãi, tốn kém từ 500-800 USD/Container phí khử trùng như trước đây. Với lợi thế này, AFAS sẽ dần dần trở thành một tiêu chuẩn thống nhất, tạo điều kiện cho hàng hóa giữa các nước lưu thông nhanh gọn, đồng thời giảm được chi phí XNK mà vẫn kiểm soát được chất lượng một cách nghiêm ngặt ngay tại nước XK”.
Trước tình hình này, từ năm 2009, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc XK nông sản Việt Nam vào Australia cũng như đáp ứng yêu cầu kiểm dịch, quản lí chất lượng hàng nông sản của Việt Nam NK vào Australia, Cơ quan kiểm dịch Australia và Cục BVTV Việt Nam đã ký chương trình hợp tác để khử trùng bằng Methyl Bromide cho hàng nông sản ngay tại lãnh thổ Việt Nam theo quy trình tiêu chuẩn khử trùng của Australia trước khi XK sang nước bạn (gọi tắt là AFAS).
Theo chương trình hợp tác này, từ năm 2009 đến tháng 4/2011, các chuyên gia của AQIS đã trực tiếp sang Việt Nam và mở các lớp huấn luyện cho cán bộ, kỹ thuật viên của Cục BVTV cũng như các Cty làm dịch vụ xông hơi khử trùng của Việt Nam theo quy trình khử trùng bằng Methyl Bromide của AQIS.
Ông David Cox, GĐ chương trình phát triển hải ngoại của AQIS cho biết: Tới lúc kết thúc chương trình hợp tác vào tháng 4/2011, AQIS đã có đánh giá các khóa đào tạo và cấp chứng nhận, cấp Mã số đạt tiêu chuẩn khử trùng theo AFAS trên chứng thư khử trùng cho 7 chi nhánh của 5 Cty dịch vụ khử trùng của Việt Nam với trên 80 nhân viên kiểm dịch khử trùng theo tiêu chuẩn AFAS. Cục BVTV cũng cho biết, khóa học đã xây dựng đào tạo được một đội ngũ thực hiện AFAS gồm 20 thanh tra viên và 10 giảng viên. Đội ngũ này sẽ tiếp tục thực hiện đào tạo, đánh giá và công nhận AFAS cho các đơn vị dịch vụ khử trùng khác tại Việt Nam sau khi AFAS chính thức được áp dụng tại Việt Nam.
Được biết, AFAS ban đầu chỉ là một chương trình đào tạo quy trình kiểm dịch thực vật hàng nông sản của Chính phủ Australia theo tiêu chuẩn kiểm dịch của nước này để đảm bảo quản lí chất lượng hàng nông sản NK ngay tại nước XK. Tuy nhiên về sau, nhờ quy trình kiểm dịch với kỹ thuật tiên tiến của Australia nên một loạt các nước trên thế giới cũng đã tham gia chương trình này. Hiện nay đã có 7 quốc gia tại châu Á (gồm Ấn Độ, Indonesia, Malaysia, Philipin, New Ghine...) và từ tháng 4/2011 có thêm Việt Nam chính thức tham gia AFAS. Các quốc gia khác như Trung Quốc, Srilanca, New Dilan, Chile, Peru... hiện cũng đang trong quá trình đào tạo và công nhận theo AFAS.
