Bắc Ireland đang phải vật lộn để xử lý chất thải chăn nuôi một cách bền vững. Ảnh minh họa: Belfast Telegraph.
Sự gia tăng mạnh trong chăn nuôi lợn và gia cầm ở Bắc Ireland đã xây dựng nên một ngành công nghiệp trị giá hàng triệu bảng Anh, cung cấp cho người tiêu dùng Anh thịt gà và thịt lợn. Nhưng nó đang tạo ra một vấn đề về khí hậu và ô nhiễm làm đau đầu các chính trị gia.
Sau một thập kỷ phát triển, Bắc Ireland có đàn gia cầm là 25 triệu con và sản lượng lợn đã tăng lên gần 1,5 triệu con, với phần lớn thịt được xuất khẩu sang Anh.
Các số liệu cho thấy Bắc Ireland không thiếu nguyên liệu làm xúc xích trong bối cảnh EU và Anh có mâu thuẫn gay gắt về lệnh cấm nhập khẩu thịt ướp lạnh từ Anh vào khu vực này.
Nhưng Bắc Ireland cũng đang phải vật lộn để xử lý chất thải chăn nuôi một cách bền vững. Nồng độ phốt phát và nitrat tăng cao đang đe dọa các tuyến đường thủy và đẩy Vương quốc Anh vượt quá giới hạn amoniac quốc tế.
Các cơ quan cố vấn nói có thể cần xuất khẩu tới 35% chất thải động vật để cải thiện chất lượng nước và đất trong khu vực. “Hoạt động nông nghiệp vẫn là một áp lực đáng kể và ngày càng gia tăng đối với chất lượng nước ở Bắc Ireland", họ nhấn mạnh.
Chỉ một trong số 21 hồ ở Bắc Ireland được coi là có trạng thái tốt theo chỉ thị khung về nước của EU, luật nhằm cải thiện chất lượng nước sông.
Dự luật khí hậu đầu tiên của chính quyền được ban hành đã chuyển sang lần xem xét thứ hai vào tháng trước, đặt ra mục tiêu không phát thải carbon vào năm 2045 cho Bắc Ireland. Các nhóm nông dân tuyên bố mục tiêu có thể xóa sổ một nửa số nông dân chăn nuôi của cả nước nếu nó được thực thi.
Một phần tư lượng gia cầm của Bắc Ireland được xuất khẩu, nhưng không có số liệu về mức độ xuất khẩu chất thải động vật đầy đủ.
Bùn và phân rắn cô đặc tạo ra từ chăn nuôi lợn và gia cầm thâm canh đang được chuyển qua biên giới Ireland tới tận Wexford cách đó 150 dặm về phía Nam. Một phần còn lại được chuyển đến các lò đốt ở Anh, bao gồm các địa điểm ở Norfolk và Fife. Nguyên liệu được vận chuyển đến Cộng hòa Ireland phần lớn được sử dụng làm phân bón hoặc đến các nhà máy phân hủy kỵ khí làm nhiên liệu sinh học.
Ô nhiễm xuyên biên giới từ việc xử lý chất thải dư thừa của Bắc Ireland đã gây ra hành động pháp lý. Tổ chức Friends of the Earth, sở hữu vùng đất nằm giữa biên giới giữa Monaghan và Tyrone ủy nhiệm cho cơ quan ủy thác quốc gia An Taisce chuẩn bị các vụ kiện.
Đảng Xanh cho biết 98% các khu vực bảo tồn đặc biệt ở Bắc Ireland vượt quá lượng giới hạn nitơ, với một số lên đến 300% hoặc hơn.
James Orr, Giám đốc Friends of the Earth Bắc Ireland, cho biết ô nhiễm xuyên biên giới là kết quả của nhiều năm không có hành động quản lý ở hai bên biên giới. Ông lập luận rằng các phương thức thâm canh đã dẫn đến: "Ô nhiễm không khí, ô nhiễm nước mãn tính và suy thoái môi trường sống thông qua việc khai thác các môi trường sống tự nhiên và bán tự nhiên để thâm canh".
“Chúng tôi là một trung tâm kinh doanh nông nghiệp ở Bắc Ireland, có nghĩa là chúng tôi hiện đã bão hòa với phân", ông nói. “Và không chỉ bản thân chúng tôi, mà cả những người hàng xóm của chúng tôi cũng đang phải trả giá”.
Sự tăng trưởng trong chăn nuôi lợn và gia cầm thâm canh ở Bắc Ireland vẫn tiếp tục, với các quyết định quy hoạch nuôi hàng chục nghìn con lợn/gà ở Newtownabbey, Fermanagh và Limavady đang chờ cấp phép.
Số trang trại chăn nuôi gia cầm thâm canh (với 40.000 con gia cầm trở lên) được cấp phép quy hoạch ở Bắc Ireland đã tăng từ 141 năm 2011 lên 245 vào năm 2017.
Số lượng gia cầm ở Bắc Ireland tăng 27% từ năm 2012 đến năm 2020 lên gần 25 triệu con. Từ năm 2006 đến năm 2020, số lượng lợn được giết mổ trong khu vực đã tăng hơn gấp đôi trong khi đàn lợn giống tăng 31% từ năm 2006 đến 2019.
Trong khi đó, từ năm 2011 đến năm 2018, doanh số xuất khẩu thịt lợn của Bắc Ireland tăng gần gấp đôi - từ 54,8 triệu bảng lên 106,2 triệu bảng.
Khoảng 80% lượng thịt của khu vực này được xuất khẩu, trong đó Vương quốc Anh là thị trường lớn nhất, chiếm gần 2/3 lượng hàng nông sản xuất khẩu vào năm 2015.
Mark Sutton, một nhà vật lý môi trường tại Trung tâm Sinh thái và Thủy văn, nói, mặc dù công nhận nông nghiệp đại diện cho một phần lớn của nền kinh tế Bắc Ireland, nhưng nhu cầu cấp thiết phải đạt được các mục tiêu về phát thải nitơ, theo tinh thần hướng tới không phát thải CO2 vào năm 2045.
Sutton cho rằng các biện pháp đơn giản như sử dụng máy móc rải bùn mới hơn và lưu trữ hiệu quả hơn phân bón có thể giúp giảm lượng khí thải của Bắc Ireland đáng kể. “Chúng tôi ước tính rằng 80% [tất cả] nguyên liệu nitơ đầu vào được sử dụng trong nông nghiệp sẽ bị lãng phí", ông nói.
Ủy viên hội đồng quận Fermanagh và Omagh - Chris McCaffrey cho biết nông dân đang cố gắng đa dạng hóa bằng cách “sao chép mô hình công nghiệp này, mang lại những rủi ro lớn về môi trường và sức khỏe cộng đồng, cũng như rủi ro đối với quyền lợi động vật".
“Chúng tôi có lớp đất phủ bề mặt rất mỏng ở Fermanagh - chỉ vài cm. Vì vậy, việc amoniac và các chất ô nhiễm khác xâm nhập vào mực nước ngầm sẽ sớm xảy ra", McCaffrey phân tích.
Đơn xin cấp phép nuôi 1.000 con lợn mới ở khu vực của McCaffrey, ở rìa thị trấn Derrylin, đã bị từ chối vào năm ngoái sau sự phản đối rộng rãi của cộng đồng.
Bộ Nông nghiệp, Môi trường và Các vấn đề Nông thôn của Bắc Ireland (Daera) cho biết đã “phát triển một chiến lược amoniac, sẽ sớm được công bố để tham khảo ý kiến. Chiến lược này vạch ra một cách tiếp cận toàn diện để giảm thiểu amoniac và bảo vệ cũng như phục hồi môi trường sống”.
