Bão tả lợn châu Phi ‘thổi bay’ hộ chăn nuôi nhỏ lẻ châu Á

Giải pháp là sớm hay muộn cũng buộc phải chuyển đổi sang mô hình chăn nuôi an toàn sinh học.

Trường hợp của bà Kim

Trước khi dịch tả lợn AFS bùng phát, gia đình bà Bun Kim Long, 48 tuổi là một hộ nuôi lợn thuộc diện “lớn nhất làng” ở ngoại ô thủ đô Phnom Penh (Campuchia). Nhưng gần một năm qua, giống như nhiều người chăn nuôi lợn nhỏ lẻ ở khắp châu Á, việc nuôi lợn bán của bà không còn dễ ăn nữa.

Bà Bun Kim Long bên chiếc chuống lợn trống trơn vì dịch tả

Hồi tháng 6 vừa qua, chính quyền địa phương đã ra lệnh buộc tiêu hủy đàn lợn 80 con của nhà bà sau khi xét nghiệm dương tính với virus AFS để tránh lây lan. Bà Kim cho biết, gia đình đã làm mọi cách ối phó, thậm chí đã phải dùng cả màn để chống muỗi cho đàn lợn nhưng nhưng chả ăn thua.

Cùng cảnh ngộ như nhà bà Kim hiện giờ không phải là ít. Bà và chồng từng là những công nhân may mặc bỏ ngang về nuôi lợn. Chính con lợn đã tạo dựng được cơ ngơi và nuôi sống gia đình bà trong suốt một thập kỷ vừa qua.

"Chúng tôi bắt đầu với 10 con và chỉ có một ngôi nhà nhỏ, nơi cả vợ chồng con cái đều gần như ngủ chung với đàn lợn. Tôi đã làm việc quần quật để có được ngày hôm nay nhưng giờ mọi thứ gần như mất sạch. Tôi đã khóc rất nhiều", bà Kim cho biết.

Nói về tương lai, nữ chủ hộ chăn nuôi lợn này cho biết: “Bây giờ nếu ngay cả khi dịch bệnh đã hết thì tôi cũng không thể xoay đâu ra vốn để tái đàn. Dù gia đình cũng là một đại lý thức ăn chăn nuôi, nhưng tôi đang mắc món nợ 25.000 USD và vẫn đang phải đi vay thêm. Tôi chẳng biết điều gì sẽ xảy ra trong tương lai nữa", bà Kim than.

Theo tờ Nikkei Asian Review, những câu chuyện tương tự như trên có thể nghe thấy ở nhiều nước trong khu vực châu Á, nơi mà dịch bệnh đang bắt buộc phải có sự thay đổi lớn từ các nông hộ nhỏ lẻ lạc hậu sang mô hình chăn nuôi áp dụng các biện pháp an toàn sinh học nghiêm ngặt.

Chưa có lối thoát

Hiện virus AFS vẫn đang tiếp tục bùng phát ở nhiều quốc gia như Hàn Quốc, Philippines và Timor Leste, trong khi nó vẫn đang lây lan ở khắp 10 quốc gia châu Á chưa thể kiểm soát nổi suốt hơn một năm qua.

 Ước tính của LHQ hồi tháng Tám, đã có hàng chục triệu con lợn bị tiêu hủy bởi nếu nhiễm virus thì tỷ lệ chết là không thể tránh. Tuy nhiên, các số liệu gần đây từ Bắc Kinh cho thấy, trên thực tế số lợn chết hoặc bị tiêu hủy là cao hơn rất nhiều bởi tổng đàn lợn của Trung Quốc khoảng trên 400 triệu con được ghi nhận ở thời điểm trước dịch, trong khi  Bộ Nông nghiệp nước này cho biết, hiện tổng đàn lợn đã giảm 38%.

Theo Reuters, ở Việt Nam, dịch bệnh này đã có mặt ở tất cả 63 tỉnh thành, với 4,7 triệu con lợn đã bị tiêu hủy để ngăn chặn sự lây lan. Hai quốc giá khác là Lào và Myanmar cũng đang hết sức căng thẳng với AFS.

Ông Han Yi gạt nước mắt bên chuồng lợn của gia đình ở huyện Xương Đồ, tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc hồi đầu năm nay

Phát biểu tại một hội thảo hồi tuần trước, chuyên gia độc lập Allen Bryce cho biết, 95% lợn của Myanmar được nuôi trong các trang trại quy mô nhỏ "rất khó kiểm soát".

Ông Filip Claes, điều phối viên của FAO cho biết, hiện chúng tôi đang nghiên cứu để cải thiện an toàn sinh học ngay từ cấp độ trang trại mới hy vọng tạo được nguồn thực phẩm   ổn định và an toàn.

Trong khi đó, chuyên gia kinh tế Damian Tago Pacheco thì cho biết, các chính phủ sẽ cần phải hỗ trợ những nông hộ nhỏ. "Chắc chắn là một trong những mối quan tâm chính trong quá trình chuyển đổi thời gian tới là không chỉ riêng mỗi Bộ Nông nghiệp các nước mà phải cần một cách tiếp cận toàn diện hơn để mọi người đều có cơ hội để thử nghiệm và tối đa hóa các cơ hội", ông Damian nói.

Trung Quốc hiện là nơi có khoảng 26 triệu người chăn nuôi lợn, trong đó một nửa sản lượng thịt là từ các hộ chăn nuôi quy mô nhỏ hoặc làm “đại lý bao thuê” cho các doanh nghiệp lớn. Hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ cho mỗi con lợn đến tuổi xuất chuồng bị tiêu hủy do ASF là 1.200 nhân dân tệ (180 USD).

Chăn nuôi an toàn sinh học mới là giải pháp bền vững

Trong khi đó, tại Campuchia, nơi ước tính có khoảng 1,9 triệu con lợn thuộc sở hữu của những hộ nhỏ lẻ và khoảng 810.000 con nuôi ở quy mô doanh nghiệp nhưng chưa hề có chính sách hỗ trợ nào.

Ông Ly Laville, tổng giám đốc công ty ACMC, doanh nghiệp nuôi lợn lớn nhất nước và hiện là Chủ tịch Hiệp hội Người chăn nuôi lợn Campuchia cho biết, có sự hỗ trợ ít nhiều từ chính phủ là rất quan trọng."Chăn nuôi nông hộ giống như một quả bom. Khi nó không đảm bảo an toàn sinh học thì sẽ xảy ra bệnh dịch rồi lây lan sang các trang trại lớn", ông Laville nói.