 |
| Nông sản biến đổi gen đã nhập về Việt Nam rất nhiều nhưng khi đưa vào chế biến, đóng bao bì thường không minh bạch nguồn gốc. |
Hội thảo do Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với Hiệp hội CropLife Việt Nam và Viện nghiên cứu Chăn nuôi quốc tế vừa tổ chức tại Vĩnh Phúc…
Nguy hại khi nào thành rủi ro
Nhà báo Hồ Quang Lợi – Phó chủ tịch thường trực Hội nhà báo Việt Nam nhận xét: “Các chủ đề liên quan đến an toàn thực phẩm luôn được truyền thông và công chúng đón nhận và quan tâm đặc biệt. Tác động quan trọng của báo chí trong việc tuyên truyền, phổ biến thông tin về vấn đề an toàn thực phẩm là điều rất dễ nhận thấy.
Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn còn tình trạng thông tin về an toàn thực phẩm thiếu chính xác hoặc chưa được kiểm chứng, thiếu căn cứ khoa học, thậm chí thông tin phục vụ mục đích vụ lợi. Nhiều vấn đề liên quan đến an toàn thực phẩm đã bị thổi phồng, bị giải thích sai lệch, bịa đặt, giả mạo, gây ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh, gây hoang mang trong xã hội…”.
Còn tiến sĩ Anastasia Bodnar của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ thì phân biệt hai khái niệm quan trọng trong đánh giá an toàn thực phẩm là rủi ro và mối nguy hại. Các mối nguy hại là tất cả những thứ có tiềm ẩn gây hại. Chúng chỉ xảy ra rủi ro trong điều kiện phơi nhiễm nhất định bao gồm mức độ thường xuyên, thời lượng và số lượng.
Người ta thường hay bỏ qua những rủi ro gây hại của một số sản phẩm mà họ cảm thấy thân thuộc như hút thuốc hay ăn không đủ rau quả trong khi lại lo sợ thái quá với những thứ họ cho là không tự nhiên như như thực phẩm biến đổi gen, thuốc bảo vệ thực vật.
Báo cáo năm 2016 “Quản lý Nguy Cơ An toàn thực phẩm tại Việt Nam: Những Cơ hội và thách thức” xuất bản bởi Ngân hàng Thế giới đã chỉ ra: Nguyên nhân chủ yếu gây ngộ độc thực phẩm cấp tính tại Việt Nam theo báo cáo là do nhiễm khuẩn, cao hơn so với nhiễm bẩn hóa chất.
Tiến sỹ Trần Thị Tuyết Hạnh - trường Đại học Y tế công cộng - một trong các chuyên gia tham gia báo cáo chia sẻ thêm: “An toàn thực phẩm đang là mối quan tâm rất lớn của cộng đồng. Rất khó có thể đánh giá toàn diện gánh nặng bệnh tật cấp tính và mãn tính đối với các bệnh truyền qua thực phẩm.
Nếu xét về ảnh hưởng sức khỏe mãn tính thì việc lạm dụng các hóa chất đầu vào trong nông nghiệp như thuốc kháng sinh, thuốc trừ sâu và phân bón hóa là những nguy cơ rất đáng quan tâm.
 |
| Thực phẩm bày bán tự do như thế này rất khó để kiểm soát nguồn gốc, chất lượng. |
Tuy nhiên, báo cáo chỉ ra rằng số liệu thống kê chưa đầy đủ cho thấy nguyên nhân chính gây ra các bệnh cấp tính truyền qua thực phẩm là do nhiễm bẩn vi sinh vật. Nhiễm bẩn vi sinh vật có thể dự phòng và xử lý thông qua áp dụng các biện pháp vệ sinh trong toàn bộ chuỗi thực phẩm”.
Ông Phạm Văn Lợi – Chủ tịch CropLife Việt Nam cho rằng: “Đối với lĩnh vực nông nghiệp, quy trình pháp lý theo chuẩn quốc tế, dựa vào nền tảng khoa học và đánh giá dựa trên nguyên tắc rủi ro sẽ là tiền đề quan trọng giúp loại bỏ các sản phẩm thuốc không còn phù hợp và đẩy nhanh việc giới thiệu các sản phẩm tiên tiến hơn đến với nông dân, giúp tạo ra nguồn thực phẩm an toàn, dinh dưỡng và phong phú hơn”.
Hoang mang bởi tin giả, tin nhiễu
Trong bài trình bày về “tin giả, tin nhiễu” tại Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Hải Chung – Học viện Báo chí Tuyên truyền cho biết: “Vấn đề về an toàn thực phẩm và sức khỏe cộng đồng là nơi xảy ra nhiều tin giả và tin nhiễu phổ biến tại Việt Nam, chủ yếu thông qua mạng xã hội Facebook.
Sức mạnh và mức độ sức lan tỏa của các trang mạng xã hội trực tuyến nơi mỗi người tham gia đều có thể là một nhà báo, một chuyên gia đã khiến cho việc lan truyền các tin giả, tin nhiễu này khó kiểm soát hơn.
Một số nhà báo cũng gặp khó khăn trong việc xác định và tiếp cận với các nguồn tin khoa học chính thống, đáng tin cậy và điều này cũng khiến cho sự kết nối của công chúng với các nguồn tin này bị hạn chế”.
Đồng quan điểm, bác sĩ Trương Hồng Sơn – Viện trưởng Viện Y học Ứng dụng Việt Nam chia sẻ: “Một trong những thông tin nhiễu phổ biến nhất liên quan tới thực phẩm biến đổi gen đó là một nghiên cứu vào năm 2015 cho rằng ăn các thực phẩm này sẽ tăng nguy cơ ung thư.
Ngay sau khi phát hành đã có rất nhiều bằng chứng khoa học và bài viết chính thống bác bỏ kết luận này. Bản thân báo cáo này đã bị rút sau đó nhưng chúng ta vẫn thấy cho tới hôm nay, thông tin này vẫn được chia sẻ và được nhiều người tin. Hay các chủ đề liên quan tới phản đối vắc xin cũng là một dẫn chứng khác của tin giả".
Theo ông Nguyễn Việt Hùng - Trưởng Đại diện Khu vực Đông và Đông Nam Á – Viện nghiên cứu Chăn nuôi quốc tế: “Mất niềm tin vào chất lượng và an toàn thực phẩm là một vấn đề lớn ảnh hưởng đến hệ thống thực phẩm ở Việt Nam. Chúng ta cần có chiến lược tốt hơn trong truyền thông nguy cơ để hạn chế nó.
 |
| Nhiều cơ sở sản xuất đậu phụ đã sử dụng đậu tương biến đổi gen nhưng bản thân người dùng không được biết vì sản phẩm không có bao bì. |
Truyền thông nguy cơ cần được làm tốt xuyên suốt trong quá trình đánh giá và quản lý nguy cơ và cần tăng cường hợp tác giữa các cơ quan nhà nước có liên quan và các chủ thể có liên quan để truyền tải thông điệp an toàn thực phẩm thiết thực và mạch lạc tới công chúng, tránh việc gây hoang mang và mất lòng tin của người dân đối với an toàn thực phẩm như hiện nay”.
Cung cấp thông tin khoa học, xây dựng kiến thức cộng đồng về sức khỏe và an toàn thực phẩm một cách đúng hướng - minh bạch đồng thời chủ động kiểm soát tin giả, tin nhiễu chính là những giải pháp tận gốc mà thế giới đang áp dụng để giải quyết vấn đề này. Tuy nhiên ở Việt Nam đó vẫn là một điều ở thời tương lai xa.
