Tặng nhà miễn phí
4 năm trước, Naoko và Takayuki Ida nhận được một ngôi nhà hoàn toàn miễn phí. Đó là một ngôi nhà 2 tầng rộng rãi ở giữa cây xanh và nằm trên một con đường đầy gió ở thị trấn nhỏ Okutama. Trước khi chuyển đến, vợ chồng Naoko và Takayuki và 3 con nhỏ, tất cả đều sống ở nhà cha mẹ Naoko.
“Chúng tôi đã phải sửa chữa rất nhiều cho ngôi nhà mới nhưng chúng tôi muốn sống ở vùng quê và có một vườn cây lớn”, chị Naoko, 45 tuổi nói.
 |
| Một ngôi nhà nằm trong chương trình ngân hàng akiya sẽ được Okutama tặng miễn phí vào 2019 |
Một ngôi nhà miễn phí có thể nghe giống như chuyện đùa. Nhưng xã hội Nhật Bản hiện đại đang phải đối mặt với một vấn đề tài sản bất thường: quốc gia này đang có nhiều nhà hơn người.
Trong năm 2013, Nhật Bản có 61 triệu ngôi nhà và 52 triệu hộ gia đình, theo Diễn đàn chính sách Nhật Bản. Và tình hình sẽ tiếp tục diễn biến nghiêm trọng hơn.
Dân số Nhật Bản dự kiến sẽ giảm từ 127 triệu người xuống còn khoảng 88 triệu người vào năm 2065, theo Viện Dân số và An sinh xã hội quốc gia, điều này đồng nghĩa với việc, sẽ có ít người cần đến nhà hơn nữa.
Khi những người trẻ tuổi rời khỏi vùng nông thôn để làm việc ở thành phố, vùng nông thôn của Nhật Bản đã bị ám ảnh bởi những ngôi nhà "ma" hoang vắng, còn được gọi là "akiya".
Theo dự đoán, đến năm 2040, gần 900 thị trấn và làng mạc trên khắp Nhật Bản sẽ không còn tồn tại - và Okutama là một trong số đó. Trong bối cảnh này, cho một ngôi nhà miễn phí là để cứu lấy sự sống còn của ngôi làng.
"Vào năm 2014, chúng tôi đã phát hiện ra rằng Okutama là một trong 3 thị trấn ở Tokyo dự kiến sẽ biến mất vào năm 2040", Kazutaka Niijima, nhân viên của cơ quan tái thiết thị trấn này cho biết.
Okutama cách khu trung tâm nhộn nhịp, rực rỡ ánh đèn ne-on của Tokyo hai giờ đi tàu về phía tây.
Vào thời kỳ những năm 1960, Okutama tự hào với dân số hơn 13.000 người, cũng như nghề kinh doanh gỗ nổi tiếng. Nhưng sau khi mở cửa thị trường nhập khẩu gỗ và nhu cầu gỗ giảm mạnh vào những năm 1990, hầu hết những người trẻ tuổi đã rời khỏi thành phố. Ngày nay, Okutama chỉ có 5.200 cư dân.
Vào năm 2014, thị trấn này thành lập một "ngân hàng akiya" kết nối những khàng hàng tiềm năng với những người sở hữu nhà đã lớn tuổi hoặc có nhà để trống. Trong khi các ngân hàng akiya hiện đang phổ biến trên khắp Nhật Bản, mỗi thị trấn lại có những điều kiện riêng.
Ví dụ, Okutama trợ cấp việc sửa chữa nhà cho cư dân mới và khuyến khích chủ sở hữu akiya từ bỏ tài sản của mình bằng cách “đền bù” tới hơn 8000 USD cho diện tích 100 mét vuông.
Giới chức tại Okutama cũng quy định rằng những người nhận được nhà miễn phí hoặc được hỗ trợ cải tạo nhà miễn phí phải ở độ tuổi dưới 40, hoặc có gia đình cùng ít nhất một con dưới 18 tuổi và hoặc có bạn trai/bạn gái dưới 50 tuổi. Người nộp đơn để xin được cấp akiya cũng phải cam kết định vĩnh viễn ở thị trấn và đầu tư vào việc nâng cấp nhà cũ.
Nhưng ngay cả việc tặng nhà miễn phí cũng không hề dễ dàng ở một đất nước mà mọi người đều thích xây dựng mới hơn.
Có 3.000 ngôi nhà ở Okutama và khoảng 400 ngôi nhà bị bỏ trống - chỉ một nửa trong số đó được cho là có thể sữa chữa được. Phần còn lại hoặc quá dột nát hoặc được xây dựng ở những khu vực có nguy cơ sạt lở.
 |
| Ngôi nhà bỏ hoang bị cây cối mọc đầy xung quanh ở thành phố Yokosuka, tỉnh Kanagawa |
Trong thế kỷ 20, Nhật Bản đã trải qua hai đợt tăng dân số lớn: lần thứ nhất sau Thế chiến II và lần thứ hai trong thời kỳ bùng nổ kinh tế của thập niên 1980. Việc bùng nổ dân số đã dẫn đến tình trạng thiếu nhà ở và những ngôi nhà giá rẻ, được xây dựng hàng loạt, nhanh chóng mọc lên ở các thị trấn và thành phố đông dân.
Rất nhiều trong số những ngôi nhà đó có chất lượng kém, Hidetaka Yoneyama, một nhà nghiên cứu cao cấp tại Viện nghiên cứu Fujitsu cho biết. Kết quả là, khoảng 85% người dân chọn mua nhà mới.
Biến nông thôn thành nơi “đáng sống”
Ở Okutama, Niijima đã tìm thấy chủ nhân cho 9 ngôi nhà bỏ trống. Họ đến từ những nơi như New York và Trung Quốc do chương trình ngân hàng akiya không chỉ giới hạn ở công dân Nhật Bản.
Cặp vợ chồng người Philippines gốc Nhật Rosalie và Toshiuki Imabayashi, sống ở trung tâm Tokyo cùng 6 đứa con, sẽ chuyển đến thị trấn vào đầu năm 2019.
"Tokyo đã trở nên quá chật chội đối với chúng tôi và chúng tôi thích Okutama vì được bao quanh bởi thiên nhiên", Rosalie nói.
Mặc dù vậy, đối với hầu hết những người mới đến, tặng một ngôi nhà miễn phí là chưa đủ. Các vùng quê như Okutama cũng cần một kế hoạch phát triển kinh tế bền vững và các hoạt động xây dựng cộng đồng giữa người dân địa phương và người mới đến.
"Nếu mọi người có thể tìm ra cách tham gia vào các hoạt động kinh tế hiệu quả và tự hỗ trợ, họ sẽ đến và ở lại các vùng nông thôn", Jeffrey Hou, giáo sư kiến trúc tại Đại học Washington nói.
Từng được chứng nhận là một nhân viên chăm sóc người già, Idas biết rằng họ sẽ có cơ hội việc làm ở Okutama. Vào tháng 9/2017, Idas đã mua và chuyển đổi một "kominka" cũ - một ngôi nhà Nhật Bản hơn 100 tuổi - thành một quán cà phê ven đường.
"Vẻ đẹp của nơi này nằm ở việc gợi nhớ một điều gì đó đã từng tồn tại," Naoko, ngồi bên trong quán cà phê ấm cúng, nơi được trang trí bằng đồ cổ và đồ thủ công địa phương nói.
"Một số người thích văn hóa này và thực sự thích những thứ cũ nhưng họ ngần ngại về việc cam kết với cuộc sống nông thôn”, cô nói thêm.
