Hiện nước ta có gần 50 triệu tấn rơm rạ, nếu biết sử dụng đúng cách, rơm rạ giúp người dân hái ra tiền, cải thiện đời sống và bảo vệ môi trường.
Từ trước đến nay chỉ phần nhỏ phế phụ phẩm này được tận dụng trồng nấm, làm thức ăn gia súc, còn lại nông dân thường bỏ đi, hoặc đốt bỏ, hoặc thải vào trong môi trường tự nhiên gây lãng phí và ô nhiễm môi trường làm ảnh hưởng đến sức khỏe của con người.
Để các nguồn phế phụ phẩm này không phải là “chất thải bỏ đi” mà trở thành nguyên vật liệu đầu vào của quá trình SX khác, các nhà khoa học đã nghiên cứu ra nhiều giải pháp nhằm sử dụng hiệu quả nguồn phụ phẩm, góp phần giảm thiểu gánh nặng cho môi trường và đem lại lợi ích kinh tế cho bà con nông dân.
Trồng nấm
Mô hình này phổ biến ở hầu hết tất cả các tỉnh, thành của cả nước. Hiện nay, trồng nấm được xác định là một trong những giải pháp hữu hiệu nhằm tận dụng tối đa nguồn nguyên liệu rơm rạ, góp phần bảo vệ môi trường, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp, tạo việc làm, tăng thu nhập cho nông dân.
Bã rơm rạ sau khi chất nấm có thể tận dụng để bón cho cây ăn trái và rau màu rất tốt. Tuy nhiên để trồng nấm có năng suất cao thì chỉ nên sử dụng rơm rạ mới, không bị nhiễm nấm dại, mốc, vi khuẩn…
Với lượng rơm từ một ha trồng lúa có thể chất được 200 m mô nấm và sau khi trồng nấm 25 - 30 ngày có thể thu được 250 - 300 kg nấm tươi. Hiện nay, giá bán nấm rơm tươi tại một số tỉnh thành phía Nam là 25.000 - 27.000 đ/kg, như vậy với 1 ha trồng lúa, người dân có thể thu được 6.250.000 - 8.100.000 đồng.
Chế biến phân hữu cơ
Có nhiều cách để chế biến rơm rạ thành phân bón, nhưng phương pháp thông dụng nhất được người dân hay dùng là rơm rạ sau khi thu hoạch được thu gom và tập trung thành từng đống tại chỗ, sau đó tiến hành xử lý và ủ đống.
Bổ sung phân chuồng và lân, khi kiểm tra độ ẩm của đống ủ thấy nước ngấm đều trong rơm rạ và khi cầm vào thấy mềm là đạt yêu cầu. Sau đó, dùng các loại vật liệu đã chuẩn bị để che đậy.
Phải che kín cả đống ủ đảm bảo duy trì nhiệt độ đống ủ luôn ở mức 40 độ C. Cách 10 ngày kiểm tra và đảo trộn đống ủ một lần. Sau 20 - 30 ngày rơm rạ phân hủy tốt thành phân ủ hữu cơ bón cho cây trồng.
Sử dụng rơm rạ làm phân bón hữu cơ cho đất là một trong những giải pháp góp phần sử dụng bền vững tài nguyên đất, gia tăng độ mùn, bổ sung chất dinh dưỡng và nâng cao chất lượng cây trồng.
Chi phí xử lý rơm rạ thành phân ủ hữu cơ trên diện tích một ha trồng lúa là 900 đ/kg nhưng giá bán loại phân này trên thị trường hiện nay là 2.500 - 4.000 đ/kg.
