Hợp nhất quản lý - đòn bẩy cho nuôi biển công nghệ cao, bền vững

Bà Nguyễn Thị Hải Bình, Tổng Giám đốc STP Group: Đòn bẩy cho nuôi biển công nghệ cao, bền vững

Việc hợp nhất Bộ NN-PTNT và Bộ Tài nguyên và Môi trường thành Bộ Nông nghiệp và Môi trường có thể mang lại nhiều thuận lợi cho lĩnh vực nuôi biển, đặc biệt là đối với người nuôi trồng thủy sản.

Trước đây, lĩnh vực nuôi biển chịu sự quản lý chồng chéo giữa hai Bộ. Bộ NN-PTNT chịu trách nhiệm về phát triển ngành thủy sản, trong khi Bộ Tài nguyên và Môi trường quản lý tài nguyên biển, cấp phép sử dụng mặt nước và bảo vệ môi trường. Sự tách biệt này đôi khi gây khó khăn cho doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX) và hộ nuôi khi cần giải quyết các vấn đề liên quan đến vùng biển nuôi trồng.

Khi hợp nhất, việc cấp phép, quy hoạch và bảo vệ môi trường biển sẽ trở nên thống nhất, minh bạch và hiệu quả hơn, giúp người nuôi dễ dàng tiếp cận các nguồn tài nguyên và hỗ trợ từ Nhà nước.

Việc hợp nhất cũng sẽ giúp giảm bớt các thủ tục hành chính rườm rà, tránh tình trạng phải xin phép từ nhiều cơ quan khác nhau khi triển khai các dự án nuôi biển. Điều này không chỉ tiết kiệm thời gian, chi phí, mà còn tạo động lực để doanh nghiệp và hộ nuôi mạnh dạn đầu tư vào các mô hình công nghệ cao, quy mô lớn.

Tôi kỳ vọng rằng, nếu việc hợp nhất diễn ra hiệu quả, ngành nuôi biển Việt Nam sẽ có một hành lang pháp lý đồng bộ, hỗ trợ tốt hơn cho người nuôi, đồng thời thúc đẩy phát triển bền vững, nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Việc hợp nhất không chỉ là một thay đổi về bộ máy hành chính, mà còn là cơ hội lớn để ngành nuôi biển Việt Nam bứt phá, phát triển theo hướng hiện đại, xanh và bền vững.

Việt Nam có lợi thế lớn để phát triển nuôi biển "xanh" và bền vững nhờ đường bờ biển dài, điều kiện tự nhiên thuận lợi và nguồn lợi thủy sản phong phú. Trong bối cảnh Chính phủ đang đẩy mạnh chiến lược kinh tế biển, ngành nuôi trồng thủy sản có cơ hội lớn để phát triển theo hướng hiện đại, thân thiện với môi trường và gia tăng giá trị kinh tế.

Tuy nhiên, để khai thác hiệu quả tiềm năng này, ngành cần có chiến lược quy hoạch đồng bộ, đảm bảo sử dụng hạ tầng bền vững, phù hợp với từng vùng biển. Việc chuyển đổi sang các mô hình nuôi biển quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao, sử dụng vật liệu thân thiện như lồng HDPE thay thế lồng gỗ, phao xốp là xu hướng tất yếu.

Ông Ngô Nam Trung, Giám đốc Hợp tác xã Thủy sản Trung Nam: Áp lực chi phí thuê mặt nước biển

HTX Thủy sản Trung Nam hiện có 7 thành viên, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất giống và nuôi thương phẩm hàu Thái Bình Dương. HTX đã được cấp phép giao khu vực biển với tổng diện tích 48ha tại xã Bản Sen và Đông Xá, huyện Vân Đồn, Quảng Ninh. Việc được cấp phép giao khu vực biển giúp HTX ổn định sản xuất, không phải lo lắng về tranh chấp hay nguy cơ bị thu hồi.

Tuy nhiên, nghề nuôi biển hiện cũng đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt là tác động từ thiên tai. Sau bão Yagi (bão số 3), HTX bị thiệt hại đáng kể, buộc phải đầu tư hơn 20 tỷ đồng để khôi phục sản xuất, hiện tại đã đi được ½ quãng đường, tương đương 10 tỷ đồng.

Khó khăn lớn nhất hiện nay là tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng. Các khoản vay tín chấp gần như không khả thi, trong khi sau bão, tài sản thế chấp cũng không còn. Ngân hàng Nhà nước vừa qua có hỗ trợ giảm lãi suất 0,5% trong 3 tháng, nhưng điều đó chỉ như "muối bỏ bể", chưa thể giải quyết tận gốc khó khăn của người nuôi biển.

Một bất cập lớn khác là phí thuê mặt nước vẫn còn khá cao, 7,5 triệu đồng/ha/năm, như HTX chúng tôi tính ra mỗi năm mất gần 360 triệu đồng. Nuôi trồng thủy sản tạo ra giá trị kinh tế, đồng thời những đối tượng như hàu, ngao còn giúp làm sạch môi trường biển. Vì vậy, nếu phí thuê mặt nước không được điều chỉnh hợp lý, người nuôi sẽ phải gánh chịu áp lực lớn.

Vừa qua, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà có đến thăm HTX Trung Nam và chia sẻ, mục tiêu của ngành thủy sản Việt Nam là giảm khai thác, đẩy mạnh nuôi trồng, hướng đến gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu. Tuy nhiên, nếu mức phí thuê cao như hiện nay, người nuôi sẽ gặp nhiều trở ngại trong việc mở rộng quy mô và phát triển theo hướng bền vững. Chính sách hỗ trợ cần thực chất hơn để tạo động lực cho người nuôi, nếu không ngành nuôi biển sẽ bị kìm hãm, đi ngược lại với định hướng phát triển chung.

Trong thời gian qua, Quảng Ninh đã triển khai chủ trương thay thế phao xốp bằng phao HDPE. HTX Trung Nam cũng đã chuyển đổi từ phao xốp sang phao HDPE. Đây là một chính sách rất đúng đắn, giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường biển. Hiện nay, tại Vân Đồn gần như không còn phao xốp trôi nổi, góp phần giữ gìn sự trong sạch của Vịnh Bái Tử Long, Vịnh Hạ Long và các vùng biển lân cận.

Nuôi biển không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn giữ vai trò quan trọng trong việc ổn định đời sống người dân vùng ven biển. Đơn cử như tại Vân Đồn, nếu không có nghề nuôi biển, người dân sẽ gặp nhiều khó khăn vì địa phương không có khu công nghiệp, còn du lịch lại mang tính thời vụ và chỉ tạo việc làm cho một bộ phận nhỏ lao động. Nếu nghề nuôi biển bị ảnh hưởng, đời sống của người dân sẽ bị đảo lộn.

Tiềm năng phát triển nuôi biển của nước ta rất lớn, không chỉ nâng cao thu nhập cho người dân mà còn tạo việc làm cho lao động địa phương cũng như các vùng lân cận. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bất ổn, nhất là tình trạng "được mùa mất giá, được giá mất mùa" diễn ra phổ biến, gây khó khăn cho người nuôi. Do đó, Nhà nước cần có biện pháp điều tiết, tránh để thị trường bị thao túng, giúp người nuôi biển yên tâm sản xuất.

Ông Dương Văn Xuyên, Giám đốc Hợp tác xã Làng chài Bái Tử Long: Mong muốn sớm được giao khu vực biển 

HTX Làng chài Bái Tử Long có 16 thành viên, hoạt động trên diện tích hơn 28ha tại xã Hạ Long, huyện Vân Đồn, Quảng Ninh. Đối tượng nuôi chính là cá song và hàu sữa, đóng góp quan trọng vào chuỗi cung ứng thủy sản của địa phương.

Cơn bão Yagi vừa qua đã gây thiệt hại nặng nề, làm hư hại toàn bộ nhà ở, lồng bè nuôi, nhấn chìm hai tàu, một ca nô và một xuồng, tổng thiệt hại lên đến 8,6 tỷ đồng.

Ngay sau bão, các thành viên HTX với tinh thần tự lực, tự cường đã nhanh chóng khôi phục sản xuất. Đến nay, HTX đã gia cố và tái đầu tư, phục hồi được 800 ô lồng nuôi cá, đạt khoảng 60% so với trước bão, sản lượng cá còn khoảng hơn 400 tấn. Đồng thời, HTX cũng tổ chức thả giống hàu Thái Bình Dương trên diện tích hơn 10ha nhằm khôi phục dần quy mô sản xuất.

HTX mong muốn sớm được giao khu vực biển để ổn định sản xuất, yên tâm mở rộng đầu tư và tạo cơ sở tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng thuận lợi hơn.

Hiện nay, HTX chưa được cấp phép giao khu vực biển nên chưa phải trả phí, tuy nhiên, sau khi tìm hiểu về vấn đề này, chúng tôi nhận thấy mức phí 7,5 triệu đồng/ha/năm là khá cao. Điều này sẽ là thách thức lớn đối với những HTX như chúng tôi. Vì vậy, HTX mong muốn Nhà nước xem xét điều chỉnh mức phí này hợp lý hơn.

Ngoài ra, thách thức lớn nhất mà HTX phải đối mặt sau bão Yagi chính là dịch bệnh. Sự suy giảm chất lượng nước trong khu vực đã dẫn đến nhiều dịch bệnh bùng phát, gây thiệt hại lớn cho cá nuôi. Chúng tôi mong rằng, các cơ quan chức năng sẽ vào cuộc, nghiên cứu và đưa ra các giải pháp khắc phục nhằm hạn chế rủi ro cho người nuôi biển, góp phần phát triển ngành nuôi trồng thủy sản theo hướng bền vững.