Hành tím Vĩnh Châu vừa mất mùa, vừa rớt giá

Ông Thạch Sơn ở khóm 6, phường 1, thị xã Vĩnh Châu (tỉnh Sóc Trăng) vừa thu hoạch xong 2.000m2 hành tím nhưng năng suất chỉ được khoảng 1,7 tấn. Theo ông, mức năng suất này giảm hơn 50% so với vụ hành tím trước. Bên cạnh đó, chất lượng củ hành cũng không tốt do ảnh hưởng mưa trái mùa khiến sâu bệnh phát sinh nhiều. Bản thân ông cũng như nhiều nông dân trong vùng phải phun rất nhiều thuốc bảo vệ thực vật để phòng trừ nhưng chỉ thuyên giảm được 1 – 2 ngày, sau đó lại tiếp tục bùng phát.

Không chỉ mất mùa, giá hành tím cũng đang giảm sâu. Hiện trung bình mỗi kg hành chỉ còn khoảng 10.000 đồng/kg, giảm từ 5.000 – 10.000 đồng/kg (tùy theo kích cỡ củ) khiến bà con thua lỗ nặng.

Không chỉ đối mặt với tình trạng sụt giảm về chất lượng và năng suất, đầu ra của hành tím Vĩnh Châu cũng gặp khó. Hầu như thương lái không mặn mà thu mua, chỉ những vườn giữ được củ đẹp mới có thương lái đến ngã giá.

Ông Huỳnh Xùi Kháng cùng ngụ khóm 6, phường 1 (thị xã Vĩnh Châu) có hơn 40 năm kinh nghiệm trong nghề nhưng chưa bao giờ phải đối mặt với tình trạng khó khăn đủ đường như hiện nay.

“Hành tím Vĩnh Châu năm nay gần như không ai mua, chỉ một số công ty thu mua để dự trữ đông lạnh bà con có thể bán được với giá 15.000 – 16.000 đồng/kg nhưng rất hạn chế. Còn đầu mối tiêu thụ ở các chợ rất khó, có lúc chỉ bán được 4.000 – 5.000 đồng/kg, hành củ lớn mới bán được 12.000 – 15.000 đồng/kg. Mọi năm vào vụ thu hoạch vẫn xảy ra tình trạng này nhưng chỉ khoảng nửa tháng, còn năm nay kéo dài đến 2 – 3 tháng giá hành vẫn không nhích lên”, ông Kháng trăn trở.

Hiện tại hơn 5 tấn hành tím của gia đình ông Kháng do không tiêu thụ được nên phải dự trữ lại. Ông lo ngại thời gian dự trữ lâu nhất chỉ được 3 – 4 tháng nên sẽ làm giảm khối lượng, chất lượng củ hành.

Trong khi những nông dân trồng hành tím đang gặp khó khăn thì nông dân Thạch Phước An – thành viên HTX hành tím Vĩnh Châu đã chuyển đổi 3.000m2 sang trồng hành tím Maserati F1 (nguồn gốc từ Hà Lan). Ông đánh giá, giống hành này cho năng suất tốt (trên 2 tấn/1.000m2), màu sắc củ đẹp, nhất là được doanh nghiệp liên kết bao tiêu đầu ra với mức giá cao hơn hành truyền thống từ 500 – 1.000 đồng/kg. Do đó, hành tím Maserati F1 có nhiều triển vọng để phát triển ở thị xã Vĩnh Châu.

Tuy nhiên, ông An lo ngại hiện diện tích trồng hành tím Maserati F1 chưa nhiều, đầu ra còn ổn định. Nhưng nếu trong tương lai khi nông dân mở rộng diện tích, sản lượng tăng mạnh, liệu doanh nghiệp có duy trì việc thu mua sản phẩm hay không thì vẫn là câu hỏi lớn.

Thị xã Vĩnh Châu là vùng chuyên canh hành tím lớn nhất khu vực ĐBSCL với diện tích xuống giống hàng năm khoảng 7.000ha, gồm hành thương phẩm và hành giống.

Trước khó khăn của nông dân, ông Châu Văn Thến – Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường thị xã Vĩnh Châu cho biết, từ đầu năm 2025, đơn vị đã tham mưu UBND Thị xã đề nghị Sở Nông nghiệp và Môi trường và Sở Công Thương tỉnh hỗ trợ địa phương trong việc giới thiệu, quảng bá sản phẩm, liên kết tiêu thụ hành tím.

Bên cạnh đó, để hành tím Vĩnh Châu phát triển bền vững, ngành nông nghiệp Thị xã cũng xác định việc chọn giống có tính chất quyết định. Do đó, ngoài những giống truyền thống nông dân đã và đang trồng, Phòng Nông nghiệp và Môi trường Thị xã đã phối hợp với Viện Nghiên cứu phát triển ĐBSCL (Trường Đại học Cần Thơ) và một số doanh nghiệp triển khai Dự án “Chuyển đổi sang chuỗi giá trị hành tím bền vững ở ĐBSCL”. Trong đó, 10 mô hình thử nghiệm trồng giống hành tím Maserati F1 đã được triển khai trên quy mô 3ha tại phường 2 và các xã Vĩnh Phước, Lạc Hòa, Vĩnh Hải.

Về lâu dài, để giảm rủi ro cho nông dân, ngành nông nghiệp thị xã Vĩnh Châu đã xây dựng chiến lược bài bản cho cây hành tím như xây dựng chuỗi liên kết tiêu thụ ổn định, tránh phụ thuộc vào thương lái; mở rộng thị trường xuất khẩu, phát triển thương hiệu hành tím Vĩnh Châu; nâng cao công nghệ bảo quản, kéo dài thời gian lưu trữ; chuyển đổi sang giống hành có giá trị cao, kết hợp kỹ thuật canh tác hiện đại.

Nếu không có sự thay đổi kịp thời, nông dân Vĩnh Châu sẽ tiếp tục đối diện với tình trạng mất giá và bấp bênh về đầu ra trong những vụ tới.