EL Nino tiếp tục hoành hành
Báo cáo tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Hoàng Văn Thắng cho biết, từ cuối năm 2014, El Nino đã ảnh hưởng đến nước ta, làm cho nền nhiệt độ tăng cao, thiếu hụt lượng mưa, là nguyên nhân gây ra hạn hán, thiếu nước, ảnh hưởng đến SXNN và dân sinh, các khu vực bị ảnh hưởng nặng là Nam Trung bộ, Tây Nguyên, Đông Nam bộ và ĐBSCL.
Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc thị sát tại hồ Sông Sắt
Tính riêng năm 2015, ở khu vực Nam Trung bộ và Tây Nguyên đã có gần 40.000ha lúa phải dừng sản xuất do thiếu nước, 122.000ha cây trồng bị khô hạn và hàng chục ngàn người thiếu nước sinh hoạt.
Dự báo, El Nino tiếp tục ảnh hưởng và kéo dài đến giữa năm 2016. Theo các quan sát mới nhất về nhiệt độ mặt nước biển tại khu vực trung tâm xích đạo Thái Bình Dương (một trong những khu vực chính để đánh giá cường độ của El Nino), chuẩn sai nhiệt độ mặt nước biển tại khu vực này đang ở mức 2,3oC. Dự báo chuẩn sai nhiệt độ mặt nước biển tiếp tục duy trì, có khả năng đạt giá trị cao nhất (khoảng 2,2 - 2,4oC) vào tháng 3/2016 và giảm dần về cường độ vào những tháng đầu mùa hè. Như vậy, ngoài cường độ mạnh, nhiều khả năng El Nino 2014 - 2016 sẽ trở thành một trong những El Nino kéo dài nhất trong lịch sử.
Do tác động mạnh El Nino, trong năm, những tháng mùa đông, hiện tượng rét đậm, rét hại thường ít hơn trung bình nhiều năm (TBNN) và không kéo dài. Mùa mưa đến muộn và kết thúc sớm, tổng lượng mưa phổ biến thiếu hụt so với TBNN ở tất cả các khu vực của nước ta, đặc biệt là Trung bộ, Nam bộ và Tây Nguyên. Lượng mưa ở Trung bộ có thể thiếu hụt đến 30 - 60% ngay trong những tháng mùa mưa và hạn hán nghiêm trọng thường diễn ra trên diện rộng trong mùa khô kế tiếp.
Bên cạnh đó lượng dòng chảy các sông suối trong các năm El Nino mạnh và kéo dài thường thiếu hụt so với TBNN từ 30 - 50%, một số nơi hụt tới 80%. Trên nhiều lưu vực sông, xuất hiện mực nước thấp nhất lịch sử.
Hồ đập cạn kiệt
Do lượng mưa năm 2015 tại các tỉnh Nam Trung bộ, Tây Nguyên thấp, nên dung tích trữ của một số hồ chứa thủy lợi, thủy điện bị thiếu hụt so với TBNN, một số diện tích cây trồng vụ đông xuân 2015 - 2016 đã bị ảnh hưởng của hạn hán, thiếu nước và khả năng tiếp tục ảnh hưởng đến vụ hè thu năm 2016.
Cụ thể, tại tỉnh Ninh Thuận, hiện 21 hồ chứa trên địa bàn chỉ đạt 33% dung tích thiết kế, dự kiến đến đầu vụ hè thu sẽ còn khoảng 25% dung tích thiết kế. Ở vụ đông xuân 2015 - 2016 toàn tỉnh đã phải dừng sản xuất gần 6.000ha và vụ hè thu dự kiến dừng sản xuất hơn 10.000ha.
Trước tình hình hạn hán tiếp tục gay gắt kéo dài và ảnh hưởng trên diện rộng, đã gây thiệt hại cho sản xuất và đời sống người dân, nhiều hộ đang và sẽ lâm vào hoàn cảnh khó khăn, thiếu đói. Vì vậy, tỉnh đề nghị Chính phủ hỗ trợ cho Ninh Thuận gạo cứu đói giáp hạt đợt 1 năm 2016 là hơn 6.000 tấn (mỗi khẩu 15 kg/hỗ trợ 3 tháng).
Tương tự, tại Bình Thuận, với 16 hồ chứa thủy lợi hiện dung tích trữ chỉ đạt hơn 51% dung tích thiết kế, bảo đảm cung cấp đủ nước cho vụ đông xuân. Tuy nhiên đối với hồ chứa thủy điện Đại Ninh và hồ Hàm Thuận đều ở mức thấp, chỉ đạt từ 28 - 64% dung tích thiết kế.
Riêng vụ đông xuân toàn tỉnh đã có hơn 15.000ha lúa phải dừng sản xuất do không đủ nước tưới, 50ha lúa bị mất trắng và 461ha cây trồng (lúa, màu) đang bị thiếu nước. Trong thời gian tới, nếu trời không mưa thì dự kiến vụ hè thu sẽ có gần 20.000ha phải dừng SX. Tỉnh Bình Thuận đề nghị Chính phủ hỗ trợ 400 tấn giống lúa và 15 tấn bắp để cung cấp cho người dân trong vụ hè thu khi mùa mưa đến.
Khu vực Tây Nguyên và Đông Nam bộ, các hồ chứa thủy lợi dung tích trữ đều thấp hơn so với thiết kế, chỉ đạt từ 50 - 60%, nhiều hồ thấp hơn cùng kỳ năm 2015. Đa số hồ chứa nhỏ không đủ cung cấp cho giai đoạn cuối vụ đông xuân (vụ hè thu và vụ mùa trong thời gian mùa mưa).
Bộ trưởng Cao Đức Phát phát biểu tại buổi làm việc chống hạn ở các tỉnh Nam Trung bộ Tây Nguyên và Bình Phước
Đến thời điểm này, diện tích phải dừng sản xuất tại Tây Nguyên gần 3.000ha và dự kiến giữa tháng 3/2016, diện tích bị hạn hán, thiếu nước lên đến khoảng 180.000ha, trong đó Đăk Lăk 70.000ha, Đắk Nông 22.000ha, Kon Tum 5.000ha, Lâm Đồng 45.000ha, Bình Phước 36.000ha...
Ngoài ra, tình trạng thiếu nước sinh hoạt khả năng xảy ra ở một số địa phương, nặng nhất là Đăk Lăk, có khoảng 25.000 hộ bị ảnh hưởng…
Cấp bách chống hạn
Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát cho biết, nước ta là 1 trong 2 nước trên thế giới chịu ảnh hưởng mạnh nhất bởi El Nino. Vì vậy việc chống hạn năm 2016 chúng ta không chỉ bàn đưa ra các giải pháp nhất thời, mang tính đối phó tình huống mà phải gắn với tầm nhìn dài hạn. Ví dụ việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng không phải chuyển đổi trong năm nay mà phải có tầm nhìn trong nhiều năm.
Bộ trưởng nhất trí cao các giải pháp chống hạn cụ thể của các địa phương, nhưng phải hành động quyết liệt hơn. Sau cuộc họp này các địa phương cần sớm rà soát lại nguồn nước các hồ chứa trên địa bàn, sau đó tính toán bao nhiêu nước cho sinh hoạt, cho đô thị, công nghiệp - dịch vụ và sản xuất để sử dụng có hiệu quả.
Bộ trưởng cũng lưu ý các địa phương cần đẩy mạnh tuyên truyền phổ biến cho người dân biết để chủ động ứng phó hạn hán; đồng thời thực hiện phương châm ưu tiên nước sinh hoạt cho người dân, không để dân khát, nếu nơi nào thiếu nước chúng ta có thể chở nước tới hoặc đấu nối mạng nước, ưu tiên kinh phí cấp bách xây dựng công trình cấp nước cho dân.
Kết luận buổi làm việc, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao những nỗ lực của các bộ ngành trung ương và địa phương trong việc chủ động đưa ra các giải pháp chống hạn, mặn và chăm lo cuộc sống cho nhân dân vùng bị ảnh hưởng. Năm nay, theo dự báo hạn, mặn diễn ra gay gắt, Phó Thủ tướng yêu cầu các địa phương tiếp tục xem chống hạn là nhiệm vụ hàng đầu, cần cả hệ thống chính trị vào cuộc, giảm thiểu thiệt hại, ổn định đời sống nhân dân.
Phó Thủ tướng đề nghị các địa phương cần đẩy nhanh tiến độ thi công xây dựng các công trình thủy lợi, đặc biệt là hoàn thiện hệ thống kênh mương ở các vùng có nguy cơ xảy ra hạn hán, tăng cường khả năng cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh; huy động các tầng lớp nhân dân, thanh niên, quân đội nạo vét kênh mương làm thông thoáng các đường dẫn nước; xây dựng và tổ chức thực hiện có hiệu quả phương án PCCCR trên địa bàn...
Phó Thủ tướng đồng tình kiến nghị của các địa phương và trong tuần tới sẽ trình lên Thủ tướng Chính phủ giải quyết trong thời gian sớm nhất.
