Cần cơ chế khai thác cát đặc thù để xây công trình ở ĐBSCL

Không để xảy ra việc đùn đẩy, né tránh trách nhiệm

Là thành viên Chính phủ cuối cùng trả lời chất vấn trước Quốc hội, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái mở đầu bằng báo cáo cập nhật tình hình kinh tế xã hội tháng 5/2023.

Theo Phó Thủ tướng, kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định; lạm phát được kiểm soát; CPI tiếp tục xu hướng giảm, bình quân 5 tháng ở mức 3,55%. Chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp (IIP) tháng 5 tăng 2,2% so với tháng 4 và tăng 0,1% so với cùng kỳ; khu vực nông nghiệp phát triển ổn định; thương mại, dịch vụ tiếp tục phục hồi nhanh.

Giải ngân vốn đầu tư công 5 tháng đạt 22,2% kế hoạch, tương đương cùng kỳ năm 2022, nhưng số tuyệt đối cao hơn 41 nghìn tỷ đồng; thu hút vốn FDI tháng 5 đạt gần 2 tỷ USD, gấp 2,2 lần cùng kỳ. Số doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động đạt khoảng 95 nghìn doanh nghiệp. 

Bên cạnh những kết quả đạt trên, Việt Nam còn một số hạn chế như tăng trưởng tín dụng thấp, tiếp cận vốn của các doanh nghiệp khó khăn, đứt gãy các chuỗi cung ứng, thị trường lao động, trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản còn bất cập; chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) tiếp tục giảm; sức mua của nhiều thị trường lớn, truyền thống suy giảm.

Số doanh nghiệp rút khỏi thị trường khoảng 88 nghìn doanh nghiệp; thiếu điện cục bộ ở các địa phương miền Bắc; việc thực hiện một số chính sách thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, 3 chương trình mục tiêu quốc gia và công tác quy hoạch còn chậm; đời sống một bộ phận người dân còn khó khăn.

"Một bộ phận cán bộ có tư tưởng né tránh, đùn đẩy, sợ trách nhiệm, sợ sai", Phó Thủ tướng nói.

Về điều hành kinh tế vĩ mô, Chính phủ kiên định mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; đồng thời chú trọng các chính sách an sinh xã hội; thực hiện chính sách tiền tệ chắc chắn, linh hoạt; phối hợp chặt chẽ, hài hòa với chính sách tài khóa mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm.

Về an sinh xã hội, lao động, việc làm, Chính phủ thực hiện đồng bộ các giải pháp tháo gỡ khó khăn, khắc phục đứt gãy chuỗi cung ứng, thúc đẩy sản xuất, bảo đảm duy trì và tạo thêm việc làm cho người lao động. Đồng thời, khẩn trương hoàn thiện trình Quốc hội Dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 6, bảo đảm và nâng cao quyền lợi người tham gia bảo hiểm xã hội, nâng cao nhận thức để hạn chế tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần.

Về tăng năng suất lao động xã hội, Chính phủ tập trung phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao; chú trọng phát triển kỹ năng mềm, ngoại ngữ, kỹ năng số, thích ứng với xu thế phát triển của công nghệ, phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn; hoàn thiện các chính sách, pháp luật, tạo khuôn khổ pháp lý triển khai các cơ chế thí điểm, thử nghiệm và đặc thù.

Về xử lý tình trạng cán bộ đùn đẩy, né tránh, sợ trách nhiệm, Chính phủ tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với cá thể hóa trách nhiệm, đề cao trách nhiệm của người đứng đầu; kiên quyết không để xảy ra việc đùn đẩy, né tránh trách nhiệm; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động công vụ.

Cần cơ chế đặc thù cho việc khai thác cát ở ĐBSCL

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh, đoàn TP.HCM về dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành đang bị tạm dừng, Phó Thủ tướng cho biết, dự án dừng chủ yếu vì nguyên nhân chưa thể đàm phán nguồn vốn ODA. 

Năm 2019, dự án đạt 80% khối lượng thì vướng thủ tục và nhiều nhà thầu dừng thi công. Để tháo gỡ vướng mắc và khởi động lại toàn bộ công trình, Bộ Giao thông - Vận tải đã trình Chính phủ duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư, bao gồm lùi thời gian hoàn thành đến tháng 9/2025, điều chỉnh cơ chế tài chính. Trong đó, Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) được sử dụng tiền tích lũy vốn cùng nguồn hợp pháp của đơn vị để hoàn thành công trình.

Đại biểu Sùng A Lềnh, đoàn Lào Cai đề nghị Phó Thủ tướng cho biết giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho thị trường bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp.

Theo Phó Thủ tướng, hiện thị trường bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, gây ảnh hưởng đến điều hành kinh tế vĩ mô. Nguyên nhân là bởi quản lý, sử dụng dòng tiền trong đòn bẩy tài chính chưa hợp lý, cơ cấu sản phẩm chưa phù hợp, năng lực của chủ đầu tư hạn chế.

Vừa qua, Thủ tướng đã thành lập hai tổ công tác do hai Phó Thủ tướng làm tổ trưởng, để nghiên cứu, đánh giá những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân trong lĩnh vực này. Thông qua báo cáo của hai tổ, Chính phủ sẽ chỉ đạo hoàn thiện căn cứ pháp lý, tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản, trái phiếu trên cơ sở đảm bảo công khai, minh bạch.

Dù còn khó khăn, việc phát hành, thanh toán, gia hạn, đáo hạn trái phiếu đã ổn định. Tuy nhiên, Nhà nước tiếp tục tham gia kiểm tra, kiểm soát để thúc đẩy việc thực hiện theo các cam kết, nghĩa vụ, xử lý nghiêm nếu có sai phạm để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, nhà đầu tư. 

Tranh luận cùng Phó Thủ tướng, đại biểu Phạm Văn Hòa, đoàn tỉnh Đồng Tháp đề cập đến phương án xây cầu cạn. Ông cho rằng việc xây cầu cạn có nhiều cái lợi và không gây trở ngại trong sản xuất nông nghiệp và ảnh hưởng tới môi trường; đồng thời đề nghị Phó Thủ tướng nêu quan điểm.

Với đặc thù thiếu cát, đá, vật liệu xây dựng ở ĐBSCL, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cho rằng cần tính toán giải pháp hiệu quả và phù hợp thực tế. Đánh giá cần toàn diện để xác định rõ, xây cầu cạn hay đường cao tốc có lợi hơn về lâu dài.

Phó Thủ tướng cũng giao Bộ Giao thông - Vận tải có những nghiên cứu, phân tích kỹ lưỡng về vấn đề này, trước khi trình Chính phủ.

Tại một số công trình xây dựng ở ĐBSCL, có ý kiến nêu rằng có thể sử dụng cát biển làm vật liệu xây dựng. Phó Thủ tướng cho biết, vì triển khai cao tốc nhiều nên nhu cầu sử dụng vật liệu, trong đó có cát, rất cao. Do vậy, cần cơ chế đặc thù cho việc khai thác cát. 

"Làm nhanh nhưng phải bảo vệ môi trường, an toàn trong khai thác mỏ và công tâm, minh bạch vì lợi ích chung, không để mua đi bán lại các mỏ cát, chống lợi ích nhóm trong thực hiện các cơ chế đặc thù này", ông Khái nhấn mạnh.

Phiên chất vấn Phó Thủ tướng Lê Minh Khái kết thúc sau khi trả lời câu hỏi và tranh luận của 14 đại biểu; 48 đại biểu đăng ký nhưng hết thời gian nên sẽ gửi câu hỏi bằng văn bản.

Đánh giá tổng kết, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết: Sau 2,5 ngày làm việc, có 454 lượt đại biểu đăng ký tham gia chất vấn, 112 lượt thực hiện quyền chất vấn, 49 lượt đại biểu tranh luận làm rõ vấn đề mình quan tâm. "Kỳ họp này, chúng ta tận dụng từng phút một, không lãng phí thời gian Quốc hội dành cho phiên chất vấn", ông Huệ bày tỏ.