Cần sớm bảo vệ làng đá trăm năm tuổi nơi biên giới Cao Bằng

Độc đáo ngôi làng đá trăm năm tuổi

Làng đá Khuổi Ky trước đây thuộc xóm Khuổi Ky, nay sáp nhập thành xóm Bản Gun - Khuổi Ky, xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Làng đá nằm trong tuyến du lịch miền Đông của Công viên địa chất non nước Cao Bằng, ngay gần các điểm du lịch nổi tiêng như thác Bản Giốc, động Ngườm Ngao.

Làng đá Khuổi Ky hiện có 16 hộ dân tộc Tày sinh sống trong những ngôi nhà sàn đá nằm nép mình bên dãy núi, trước mặt làng là dòng suối Khuổi Ky tạo nên không gian thơ mộng, xanh mát giữa núi rừng biên giới.

Theo lịch sử, những ngôi nhà sàn đá ở Khuổi Ky đã được hình thành từ những năm cuối thế kỷ XVI. Những bức tường đá kiên cố được xây dựng lên bởi những viên đá khai thác thủ công trên núi có nhiều kích cỡ được xếp chồng lên nhau khéo léo, sử dụng thêm chất kết dính được làm từ hỗn hợp đá vôi trộn cát; khi hoàn thành, độ dày bức tường có thể dày từ 30 - 35 cm.

Kiến trúc nhà lợp ngói âm dương mang nét cổ kính, có ba gian chính, mỗi gian được ngăn bằng khung ván gỗ để thuận tiện cho việc sinh hoạt. Tùy thuộc mỗi gia đình có ít người hay đông người mà người ta sẽ xây dựng nhà với kích cỡ khác nhau để thuận tiện cho việc sinh hoạt hàng ngày.

Làng đá cổ xuống cấp, bị xâm hại

Làng đá Khuổi Ky khoảng chục năm trước được Bộ Văn Hóa, Thể thao và Du lịch đầu tư một số hạng mục, công nhận là làng văn hóa truyền thống tiêu biểu của dân tộc ít người. Tuy nhiên, trải qua thời gian dài không có thêm sự đầu tư, một số hạng mục đã xuống cấp.

Nhà văn hóa nằm giữa làng mấy năm nay xuất hiện tình trạng xuống cấp, những tấm ván gỗ làm sàn sau nhiều năm đã bị mối mọt. Lan can gỗ quanh nhà sàn cũng bị hư hỏng theo thời gian.

Dù là làng du lịch cộng đồng nhưng sân trung tâm làng, ngay cạnh nhà văn hóa vẫn là sân đất chưa được sự đầu tư. Cứ mỗi khi trời mưa là lại lầy lội toàn nước gây mất mỹ quan nơi làng cổ Khuổi Ky, một trong những điểm du lịch được du khách quan tâm mỗi khi đến Cao Bằng.

Mấy năm gần đây, làng đá Khuổi Ky cũng bị xâm hại về cảnh quan bởi một số ngôi nhà với thiết kế nửa cổ nửa kim mọc lên. Thay vì làm sàn bằng gỗ, lợp ngói âm dương truyền thống thì những ngôi nhà này lại đổ sàn bằng bê tông, cột nhà cũng bằng bê tông, mái lợp ngói tráng men hiện đại nổi bật giữa làng đá cổ.

Ông Nông Văn Phú, một hộ dân trong xóm làm dịch vụ homestay trong xóm chia sẻ: 2 căn nhà mới xây dựng theo kiểu mới này được làm từ năm 2018 - 2019 để làm dịch vụ homestay. Dù thời điểm xây dựng người dân trong xóm đã có nhiều phản ánh nhưng các cấp chính quyền vẫn không thấy đến ngăn cản, nhắc nhở.

Làng đá Khuổi Ky với lịch sử hàng trăm năm tuổi với nhiều thiết kế cổ, độc đáo là điểm thu hút khách du lịch những năm gần đây đến với Cao Bằng. Tuy nhiên, nếu không có sự đầu tư, bảo vệ thì sẽ còn có thể có thêm nhiều ngôi nhà cổ bị phá đi để xây dựng những ngôi nhà sàn bê tông hiện đại, làm phá vỡ đi cảnh quan truyền thống nơi miền biên viễn này.