Là vùng trọng điểm lúa của Nghệ An lại nằm kề TP Vinh nên nông dân huyện Hưng Nguyên vừa bám ruộng vừa chạy chợ kiếm thêm thu nhập. Vì vậy mặc chính quyền kiên trì vận động, giải thích bà con vẫn sử dụng giống IR1820 đã thoái hoá, mẫn cảm với dịch hại.
Ông Phan Văn Trường, Trưởng phòng NN-PTNT Hưng Nguyên giải thích, nông dân chưa bỏ gieo thẳng là để dành thời gian trước Tết Nguyên đán tranh thủ chạy chợ. Đây là lý do vì sao năm nào gặp rét đậm, rét hại là diện tích lúa gieo thẳng gần như xoá sổ. Còn việc dùng giống lúa IR1820 là do bà con không phải bỏ tiền ra mua giống. Vả lại gạo IR1820 dễ bán hơn các giống lúa lai.
Bởi vậy, khi đưa giống lúa lai vào SX gặp nhiều trở ngại. Huyện phải chuyển hướng sang mời các DNSX cung ứng giống lúa thuần, lúa lai chất lượng cao vào khảo nghiệm. Chỉ giống lúa chất lượng cao mới có thể đánh bại lối suy nghĩ cũ và từng bước thay đổi nhận thức của nông dân.
"Sau mấy năm chúng tôi kiên trì đưa các giống lúa chất lượng cao vào khảo nghiệm, đến nay đã xác định rõ 4 giống lúa chất lượng cao ở trà xuân sớm, xuân trung và xuân muộn thích ứng với thổ nhưỡng. Đó là 2 giống lúa thuần AC5, XT28 và 2 giống lúa lai Syn 6 và B-TE1. Vụ xuân 2012 đã dùng 4 giống lúa này để xây dựng cánh đồng mẫu (CĐM), giống IR1820 làm đối chứng.
Ông Ngô Phú Hàn, Phó chủ tịch UBND huyện Hưng Nguyên cho biết, huyện thành lập BCĐ triển khai xây dựng CĐM ở 4 xã: Hưng Thắng, Hưng Phúc, Hưng Tiến và Hưng Tây. Huyện đã trích ngân sách hỗ trợ các hộ tham gia CĐM 100% nilon phủ mạ; 100% giá thóc giống (huyện 70%, xã 30%); 100% thuốc BVTV và 40% phân bón.
"Chúng tôi yêu cầu mỗi xã SX một giống lúa chất lượng cao trên CĐM. Theo đó, xã Hưng Phúc SX 30 ha giống XT28; xã Hưng Thắng 30 ha giống AC5; xã Hưng Tiến 30 ha giống B-TE1; xã Hưng Tây 30 ha giống Syn 6. Cho đến thời điểm huyện tổ chức hội thảo đầu bờ (25/5/2012)... thì các tiêu chí CĐM cơ bản đều đạt. Trong đó năng suất lúa đều đạt từ 65,4-81,17 tạ/ha (tăng từ 10,4-16% so với giống lúa SX đại trà)", ông Hàn khẳng định.
Ông Hoàng Đức Ân, Phó phòng NN-PTNT huyện Hưng Nguyên cho biết: 4 giống chất lượng cao đều thỏa mãn được tiêu chuẩn lúa hàng hoá, được người tiêu dùng ưa chuộng. Các giống gieo cấy trà xuân sớm (XT28), xuân trung (AC5 và B-TE1) và xuân muộn (Syn6) đều vượt qua thử thách: Rét đậm kéo dài từ đầu vụ, hạn hán, sâu bệnh uy hiếp giữa và cuối vụ để giành năng suất cao. "CĐM đã chứng minh cho nông dân thấy năng suất lúa SX đại trà vẫn chưa “kịch trần” như họ lầm tưởng. Nếu biết áp dụng TBKT vào SX, thâm canh thì năng suất lúa vẫn tiếp tục vượt lên. Trong đó giống có tiềm năng năng suất cao như B-TE1 có thể đạt trên 10 tấn/ha/vụ. Hy vọng huyện Hưng Nguyên sẽ đạt được thêm một mục tiêu nữa là loại bỏ được giống IR1820 khỏi cơ cấu cây trồng của các xã", ông Linh nói.
Trong đó XT28 đạt 70,2 tạ/ha (đại trà 63 tạ/ha); AC5 đạt 66,24 tạ/ha (đại trà 60 tạ/ha); B-TE1 đạt 81,17 tạ/ha (đại trà 70 tạ/ha) và Syn6 đạt 76,5 tạ/ha (đại trà 68 tạ/ha). Nhờ tham gia SX CĐM nên hàng nghìn hộ nông dân đã tiếp cận được quy trình kỹ thuật mới.
Ông Nguyễn Chí Linh, PGĐ Trung tâm KN-KN Nghệ An nhận xét: Quy mô diện tích SX chỉ 30 ha/CĐM (nhỏ hơn một số tỉnh) nhưng 100% diện tích đều liền vùng, liền khoảnh và áp dụng kỹ thuật thâm canh đồng nhất, nên hiệu quả kinh tế cao hơn SX đại trà từ 10,4-16%. Đây là điều rất quan trọng bởi trong 19 tiêu chí xây dựng NTM, tại tiêu chí 10 là phải nâng thu nhập bình quân cho người dân gấp 1,4 lần. Thứ hai là trên CĐM đã được ứng dụng cơ khí hoá vào SX, gắn đơn vị cung ứng giống, phân bón và bao tiêu sản phẩm.
