Nửa thế kỷ qua, dòng sông Charles bị ô nhiễm nặng được chấp nhận như một sự thật hiển nhiên ở Boston. Hiển nhiên đến nỗi, độ ô nhiễm, bẩn thỉu của nó còn được đưa vào âm nhạc. “Ôi, tôi yêu dòng nước bẩn này. Boston là quê nhà của tôi”, đoạn điệp khúc của bài hát Dirty Water của ban nhạc The Standells, viết năm 1966.
 |
| Sông Charles khi còn ô nhiễm |
Cơ quan bảo vệ môi trường Mỹ - EPA đánh giá năm 1995 là thời điểm ô nhiễm nặng nề nhất của sông Charles. Tuy nhiên, với những thay đổi từ chính quyền và người dân, năm 2012 nước sông lần đầu tiên được đánh giá đủ sạch để bơi.
Đến tháng 7/2017, đơn vị bảo tồn Charles lần đầu tổ chức một hoạt động bơi lội giải trí trên sông, kể từ khi bị cấm vào năm 1950 do ô nhiễm. 144 người, chia thành từng nhóm nhảy xuống bơi lội, đánh dấu này con sông được hồi sinh.
Ngọn nguồn ô nhiễm
Với những thành phố có cơ sở hạ tầng lâu đời như Boston, việc giữ sạch các dòng sông là thách thức không nhỏ. Khi EPA quyết định cải thiện dòng sông vào năm 1995, họ phát hiện ra, vấn đề nằm ở sự liên kết của các đường ống dẫn nước thải và đường ống dẫn nước mưa, đều đổ ra sông.
Trên nhiều địa bàn của thành phố, thậm chí có những đường ống mang cả 2 chức năng, xả thải và xả nước mưa. Điều này xảy ra do cơ sở hạ tầng ở đây đa số được xây dựng từ cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Khi đó, nguồn nước thải chưa nhiều và nhu cầu giữ sạch môi trường sông cũng không cao.
Khi mực nước sông thấp, nước thải cùng nước mưa chảy theo đường ống mới đến một khu xử lý ở đảo Deer, nằm trong vịnh Boston. Tuy nhiên, khi mưa lớn xảy ra, nước sông dâng, hệ thống ống dẫn bị tràn và nước thải sẽ đổ thẳng ra sông qua các đường ống cũ.
 |
Tiêu chuẩn nước sạch của mỗi dòng sông thường được đánh giá bằng mật độ vi khuẩn E.Coli, thường có trong nước thải sinh hoạt, vệ sinh. Để đạt chỉ số có thể bơi lội, số lượng E.Coli phải bé hơn 126 trong 100ml nước sông. Sau hơn nửa thế kỷ, 2017 là năm đầu tiên sông Charles đảm bảo được chỉ số này hơn 72% số ngày của năm.
Nhận thấy, nếu Charles có thể đảm bảo độ sạch để bơi lội trong cả năm không những địa phương sẽ tối đa hóa được tiềm năng du lịch mà còn đánh dấu sự thanh công trong việc hồi sinh con sông này.
Làm sạch
Vậy, điều gì khiến một dòng sông ô nhiễm, tràn ngập rác thải trở nên sạch sẽ như vậy? Rất đơn giản, người ta không xả nước thải xuống sông nữa.
Các nỗ lực làm sạch dòng sông xuất hiện vào đầu những năm 1980, vào thời điểm đó, mỗi năm có khoảng 6,5 triệu m3 nước thải và nước mưa trộn lẫn xả trực tiếp xuống sông. Đến nay, con số này đã giảm tới 99,5%, sau các hoạt động của EPA và chính quyền địa phương.
Ngoài việc hạn chế xả thẳng nước thải xuống sông, các biện pháp làm sạch dòng nước cũng được triển khai. Nhờ đó, con sông từ chỗ ô nhiễm nặng nề đã trở thành nơi có thể bơi, chơi lướt sóng hay câu cá.
Một trong số biện pháp làm sạch hiệu quả nhất là vận động người dân vớt rác thải bị cuốn xuống theo những cơn mưa xuống sông. Nổi bật nhất trong đó là người đàn ông có tên Tom McNichol.
 |
| Dòng sông sạch trở lại, đủ tiêu chuẩn bơi lội cho người dân |
Búp bê, chuột chết trong túi ni lông hay thậm chí là một phần cơ thể người là một vài thứ từng được người đàn ông này vớt lên từ sông Charles 15 năm qua. Năm 2003, sau khi nghỉ hưu, McNichol thấy con sông của thành phố có quá nhiều rác bẩn và ô nhiễm, ông quyết định tự mình cải thiện tình hình.
Một mình một thuyền, McNichol dành hàng giờ mỗi ngày để vớt rác trôi nổi trên sông. Có những ngày, ông gom được tới 10 túi rác to. Nhận thấy lợi ích của việc làm này, một số người bạn của McNichol cũng tham gia và dần dần họ nhận được sự hỗ trợ về tài chính từ một số doanh nghiệp địa phương.
Đến nay, phong trào do McNichol khởi xướng vẫn được duy trì, dù cho ông đã qua đời vào năm 2016 do bệnh ung thư. Nhóm tình nguyện viên làm sạch sông Charles được mở rộng, thời điểm cao nhất có đến hơn 3.000 thành viên. Họ hoạt động từ tháng 5 - 9 hàng năm, trong đó, mỗi tuần tổ chức vớt rác trong 4 ngày.
Hình ảnh McNichol một mình vớt rác trên sông vào thời điểm nó đang ô nhiễm nặng nề được xem như cảm hứng cho các thế hệ trẻ ở Boston. Điều đó cho thấy, khối lượng rác khổng lồ tưởng chừng không thể dọn hết vẫn có thể được làm sạch nếu đủ quyết tâm và kiên trì.
Cindy Brown, nữ nhân viên của công ty du lịch Boston Duck Tours nói: “Con sông này rất lớn, trải dài hàng chục dặm và việc dọn sạch nó từng là điều không tưởng. Nhưng một người đàn ông với nỗ lực và tầm nhìn của mình đã biến điều đó thành hiện thực”.
| Boston Duck Tours là một trong những tour du lịch thành phố nổi tiếng nhất ở Boston, trong đó không thể thiếu phần tham quan sông Charles. Ra đời từ năm 1994, sau hơn 20 vận hành, việc dòng sông giảm bớt ô nhiễm góp phần không nhỏ vào việc tăng doanh thu cho công ty. Theo trang thống kê Glassdoor, Boston Duck Tours vận hành tour tham quan này từ tháng 3 - 12 hàng năm, với quy mô khoảng 150 nhân viên, doanh thu mỗi năm của công ty giao động từ 10 - 25 triệu USD. |
