 |
| Phim trường 'Đảo đầu lâu'. |
Ngoài sự ảnh hưởng tinh thần cốt lõi của di sản văn hóa thế giới, thì một sản phẩm du lịch đã hạ nhiệt cũng cần thay thế là điều thỏa đáng. Trong tương lai, Việt Nam phải làm gì để có những phim trường thu hút khách tham quan như “Đảo đầu lâu”?
Bộ phim “Đảo đầu lâu” với kinh phí 185 triệu USD của đạo diễn Jordan Vogt-Robert chọn bối cảnh chính tại Việt Nam là một sự kiện thu hút dư luận quốc tế. Về mặt nhận diện nghệ thuật, “Đảo đầu lâu” mặc định là phần hai, ăn theo siêu phẩm “King Kong” lừng lẫy.
Khi khởi chiếu vào tháng 1/2017, dù bị chê bai đủ kiểu, thì “Đảo đầu lâu” vẫn đạt doanh thu toàn cầu hơn 562 triệu USD, trong đó doanh thu tại Việt Nam hơn 7,4 triệu USD (168 tỷ đồng). Dù không thể so với nhiều bộ phim bom tấn khác của Hollywood nhưng “Đảo đầu lâu” vẫn được xếp vào hàng 10 phim hành động đáng xem nhất năm 2017. Quan trọng hơn, lợi nhuận của “Đảo đầu lâu” đã giúp những nhà đầu tư yên tâm làm phần tiếp theo nữa của “King Kong”.
Rất nhiều cảnh quay của “Đảo đầu lâu” được thực hiện tại Tràng An - Ninh Bình, nên một phim trường được tái dựng nhằm có thêm sản phẩm du lịch. Đạo diễn Jordan Vogt-Robert cũng được mời làm Đại sứ Du lịch, nhưng hầu như không có hoạt động nào nổi bật.
Phim trường “Đảo đầu lâu” cũng từng tạo thành một cơn sốt cho du khách quốc tế đến Việt Nam, nhưng sức hấp dẫn không lâu bền. Những dịch vụ tại phim trường “Đảo đầu lâu” khiến Tổ chức văn hóa giáo dục Liên hiệp quốc - UNESCO e ngại về xu hướng “giải trí hóa di sản”.
Lãnh đạo ngành văn hóa tỉnh Ninh Bình chia sẻ: "Phim trường giống tới 99% phim trường cũ, tất cả đều bằng tre nứa chứ không có gì ảnh hưởng tới di sản hay ảnh hưởng tới môi trường cảnh quan. Tuy nhiên, nếu để lâu dài thì UNESCO lo lắng có thể khiến du khách hiểu lầm những thổ dân đó là người ở Tràng An và những giá trị văn hóa đó là giá trị văn hóa của Tràng An".
Tuy nhiên, phim trường “Đảo đầu lâu” không có ý nghĩa tinh thần bằng di sản Tràng An. Việc đặt phim trường “Đảo đầu lâu” ngay trung tâm di sản Tràng An là điều không mấy thuận lợi. Dở bỏ phim trường “Đảo đầu lâu” rất hợp lý theo giải thích của UNESCO, phim trường này là sản phẩm của công nghiệp văn hóa giải trí, tuy không có gì sai trái nhưng những nội dung hư cấu không gắn gì với văn hóa địa phương, với giá trị của di sản và thiếu những diễn giải phù hợp có thể gây nhầm lẫn những hư cấu này là một phần của di sản, làm ảnh hưởng tới hiểu biết của mọi người về di sản Tràng An.
Trước mắt, tỉnh Ninh Bình lên kế hoạch dở bỏ phim trường “Đảo đầu lâu” để dùng vị trí ấy phục dựng một làng Việt cổ - một dạng bảo tàng ngoài trời dựng lại mô hình người tiền sử và quá trình tiến hóa, thích ứng của con người tại quần thể danh thắng Tràng An nói riêng và tại khu vực Đông Nam Á nói chung. Đó là câu chuyện của di sản, còn câu chuyện phim trường gắn với du lịch vẫn phải suy ngẫm thêm.
Suốt 2 năm tồn tại của phim trường “Đảo đầu lâu” đã chứng minh rằng, người Việt vẫn chưa biết cách phối hợp điện ảnh và du lịch. Bằng chứng rõ nhất là chúng ta không tranh thủ thỏa thuận xây dựng phim trường “Đảo đầu lâu” ngay từ đầu, vừa làm dịch vụ cho đoàn làm phim vừa tạo tiền đề cho sản phẩm du lịch. Chúng ta chờ đoàn làm phim rút đi, mới mô phỏng lại của họ, vừa tốn kém kinh phí vừa không đủ chính danh. Ví dụ, một mái tranh có hình ảnh diễn viên chính như Tom Hiddleston hoặc Brie Larson từng xuất hiện ở đó, sẽ thu hút hàng triệu người hâm mộ, khác hẳn một mái tranh được bắt chước kiểu dáng trong “Đảo đầu lâu”.
Dù muốn dù không cũng phải thừa nhận, “Đảo đầu lâu” là một cơ hội hiếm hoi để Việt Nam có khái niệm phim trường làm du lịch. Liệu chúng ta có thể có phim trường khác làm sản phẩm du lịch không? Những bộ phim hài nhảm được dàn dựng vội vàng thì phim trường là một trò hề trong mắt khán giả. Bằng thiện chí trông giỏ bỏ thóc, thì chúng ta đành tự thú, với tiềm lực hiện nay của nghệ thuật thứ bảy Việt Nam chưa thể nào đầu tư một phim trường để vừa có sản phẩm điện ảnh vừa có sản phẩm du lịch.
Phim trường Cổ Loa tại Hà Nội hoặc phim trường cổ trang Yên Tử đang xây dựng ở Quảng Ninh, vẫn là ẩn số của nàng công chúa ngủ trong rừng mà chưa thấy mặt hoàng tử đến đánh thức khỏi cơn mê nhiều mộng dữ ít mộng lành. Về mặt điều kiện thực tế, chúng ta có hai địa chỉ tồn tại như hai phim trường vĩ đại là phố cổ Hội An và cố đô Huế. Tuy nhiên, đem bộ phim nào vào đây để quay và lưu lại dấu vết lôi cuốn du khách, vẫn là câu hỏi chưa có câu trả lời.
Nội lực không đủ làm phim trường hoành tráng, thì phải trông chờ vào ngoại lực. Thế nhưng, làm cách nào để “lót ổ đón đại bàng” mời gọi những siêu phẩm quốc tế đến Việt Nam quay phim mới là vấn đề nan giải.
Chính nhà sản xuất của bộ phim “Đảo đầu lâu” là ông Nicholas Simon khi đi chọn bối cảnh tại Việt Nam đã đánh giá: "Việt Nam đẹp kỳ lạ, độc đáo và sẽ là thứ mới mẻ chưa bao giờ khán giả toàn cầu được thấy trên màn bạc. Thực ra quay phim ở Việt Nam không khó nếu các đoàn phim nước ngoài biết lên kế hoạch trước kỹ lưỡng. Tuy nhiên, quy trình về thuế và hải quan ở đây nên được đơn giản hóa để không gây khó khăn và thu hút các dự án hàng đầu quốc tế đến Việt Nam ghi hình. Sau những năm làm việc ở Đông Nam Á, tôi thấy Thái Lan là nước xây dựng được dịch vụ sản xuất điện ảnh thành công nhờ các chính sách cởi mở. Thái Lan kéo được các dự án có kinh phí hơn 100 triệu USD đến quay phim".
Biến phim trường thành điểm tham quan, là cái bắt tay tuyệt vời giữa điện ảnh và du lịch. Trên thế giới, có rất nhiều phim trường được xác định là điểm nhấn du lịch cho một vùng đất, hoặc một xứ sở. Tuy không bằng phim trường Universal Hollywood ở California - Mỹ hoặc phim trường Hoành Điếm ở Chiết Giang - Trung Quốc, nhưng các phim trường Bollywood mỗi năm cũng mang về hàng trăm triệu USD cho ngành du lịch Ấn Độ. Nhiều quốc gia có nền điện ảnh phát triển gần đây, đã dùng phim trường như một chiêu thức để mời gọi du khách Việt Nam.
Ví dụ, sau khi bộ phim “Hậu duệ mặt trời” phát sóng, thì các hãng du lịch Hàn Quốc lập tức đưa ra tour tham quan phim trường của tác phẩm này. Chủ nhân của phim trường “Hậu duệ mặt trời” là ông Hong Seung-Pyo không ngần ngại tiết lộ: “Chúng tôi in ấn các tờ rơi bằng tiếng Việt và các thứ tiếng khác để ở các sân bay, cửa khẩu giúp du khách dễ dàng biết chương trình khuyến mại và phương tiện có thể đi đến phim trường “Hậu duệ mặt trời” như thế nào. Tờ rơi này cũng giống như phiếu giảm giá cho mỗi du khách…
Khi đến phim trường “Hậu duệ mặt trời”, du khách được mặc quân phục của nhân vật Yoo Si-jin, được miễn phí tham quan, được chụp tặng một kiểu ảnh. Cũng tại phim trường này, du khách được tự làm thẻ bài quân nhân cho chính mang tên mình…”.
