Tôi biết ông Nguyễn Công Tạn khi cùng nhau dự lớp chỉnh huấn cho lớp anh chị em chuẩn bị đi học nước ngoài vào năm 1953 tại một khu rừng già của huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang. Sau một năm học ngoại ngữ và 4 năm học đại học tại Viện Nông học Hoa Nam Quảng Châu (Trung Quốc), năm 1958 chúng tôi về nước cùng nhận công tác tại Vụ Trồng trọt - Bộ Nông Lâm...
Sinh ra ở một làng quê tỉnh Thái Bình, trong suốt thời gian học tập, công tác ông Tạn luôn tỏ ra là con người có ý chí phấn đấu cao. Khi đi học ông Tạn là một sinh viên học giỏi của trường. Ra trường ông là một cán bộ mẫu mực luôn vượt khó, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Nhìn vào ông, mọi người đều có nhận xét chung: Đó là một con người của công việc, con người của nông dân. Ông là một cán bộ lãnh đạo quan tâm sâu sát đến toàn ngành nông nghiệp từ cây lúa, cây công nghiệp đến chăn nuôi giống bò, giống lợn, giống gia cầm.
Đáng kể nhất phải nói đến là trên cương vị Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp, Phó Thủ tướng Chính phủ, ông đã cùng tập thể đưa sản lượng lúa cả nước lên cao, từ chỗ còn thiếu ăn phải nhập lương thực đến chỗ đủ ăn và có gạo xuất khẩu với khối lượng ngày càng cao. Không chỉ cây lúa, ông Tạn cũng lo cho cây mía đường sao cho người dân Việt Nam có đủ đường ăn. Tôi có về qua một cơ sở nuôi đà điểu của Viện Chăn nuôi, anh em ở đây nhắc đến ông Tạn, là người đưa đã điểu về Việt Nam.
Tôi được biết ông Tạn nhiều hơn từ khi được Bộ Nông nghiệp điều đi lo việc phát triển sản xuất cà phê năm 1980, làm qua công tác Tổng Giám đốc Liên hiệp Các xí nghiệp Cà phê Việt Nam (1982 - 1995) rồi Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng Cty Cà phê Việt Nam (1995 - 1999). Trong suốt thời gian đó, ông Tạn thường xuyên gần gũi giúp đỡ tôi trên mọi công tác.
Ông Nguyễn Công Tạn là một cán bộ lãnh đạo có tinh thần đổi mới từ sớm. Nhớ một lần năm 1982, tôi và anh Tạn đi thăm một cơ sở sản xuất cà phê ở Đăk Lăk, trên đường đi, thấy từng đoàn xe ô tô tải của Liên hiệp Cà phê đang chạy trên đường chở vật tư từ Nha Trang lên, ông bảo tôi: “Rồi ông phải giao khoán những cái xe này cho lái xe thôi, đỡ tốn tiền làm gara, xe lại được chăm sóc tốt hơn”.
Một lần khác vào năm 1985, một sáng sớm vừa ngủ dậy, ông Tạn gọi điện cho tôi: “Ông Nhạn à, ông đi ngay lên Sơn La tổ chức trồng cà phê chè ở vùng này, mình vừa đi Sơn La về thấy có một vườn cà phê chè trồng từ thời Pháp đã hơn 40 năm, không được chăm sóc vẫn không bị sâu bệnh và cho sản lượng”. Thực ra tôi cũng đã có kế hoạch trồng cà phê tại Tây Bắc, nay lại được Bộ trưởng cho chủ trương như thế là rất thuận lợi.
Ngay năm 2013 vừa rồi, ông Tạn và tôi vào Đăk Lăk thăm tình hình sản xuất ở Cty Mía đường 333, nghe anh em nói về lượng bã mía lớn, ông gợi ý ngay việc sử dụng bã mía sản xuất diesel sinh học. Mặc dầu trời lúc đó sẩm tối, ông vẫn cùng tôi vào thăm một cơ sở sản xuất cây mắc ca, một cây mới mà ông đang ra sức phổ biến mở rộng.
Con người ông Nguyễn Công Tạn là như vậy, lúc nào cũng suy nghĩ về công việc, tôi thường đùa ông Tạn là con người luôn “sôi sùng sục”. Với người lao động ông cũng có tình thương yêu sâu đậm. Một lần đi thăm một nông trường cà phê ở Gia Lai. Xuống một lán trại công nhân, gặp một công nhân cao tuổi đang lên cơn sốt rét, ông cho đưa ông công nhân lên xe ô tô của mình để đưa về bệnh xá nông trường.
Với anh em, ông Tạn luôn quan tâm, vui vẻ hòa nhã, là người dễ gần gũi và cũng thường góp ý kiến thẳng thắn với anh em. Chúng tôi, những cán bộ có dịp tiếp xúc nhiều với ông, ai cũng thấy ở ông người cán bộ lãnh đạo nhiệt tình, sôi nổi. Trách nhiệm và có nhiều sáng tạo đổi mới trong công việc. Tất cả suy nghĩ và việc làm của ông đều vì sự nghiệp phát triển nông nghiệp, vì cuộc sống ấm no của bà con nông dân. Vì thế, ông Nguyễn Công Tạn xứng đáng được gọi là con người của công việc, con người của nông dân.
Nay ông đã về cõi vĩnh hằng. Bài viết này như một nén tâm hương tiễn anh thanh thản ra đi vì công việc đã làm tròn. Bạn bè cộng sự và bà con nông dân mãi mãi nhớ anh, người cán bộ lãnh đạo tâm huyết, người bạn của mọi người.
