Thủ đoạn làm giả thuốc BVTV ngày càng tinh vi. Ảnh: ST.
Thủ đoạn ngày càng tinh vi
Trao đổi với Báo Nông nghiệp Việt Nam, ông Vũ Trí Đồng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Bắc Giang khẳng định: Việc kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV ngoài danh mục theo hình thức online là hoạt động rất tinh vi. Để ngăn chặn và hạn chế cần phải có sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan chức năng như: Công an, quản lý thị trường, các cơ quan quản lý về công nghệ thông tin, cơ quan quản lý chuyên ngành...
Theo lãnh đạo Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Bắc Giang, trên địa bàn tỉnh hiện có 1 cơ sở sang chai, đóng gói thuốc BVTV của Công ty TNHH Việt Thắng Bắc Giang và 1.200 cơ sở đang hoạt động và đã được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện buôn bán thuốc BVTV. Tổng các loại thuốc BVTV đang lưu thông, buôn bán, sử dụng trên địa bàn tỉnh hiện nay khoảng 285 loại khác nhau như thuốc trừ sâu, trừ bệnh, trừ chuột…. Sản lượng thuốc BVTV từ năm 2021 đến hết tháng 10/2023 là 424,8 tấn.
Cụ thể, năm 2021, tỉnh Bắc Giang sử dụng 143,7 tấn, trong đó thuốc BVTV sinh học 66,1 tấn (chiếm 46%). Năm 2022, sử dụng 142,7 tấn, trong đó thuốc BVTV sinh học 71,3 tấn (chiếm 50%). Năm 2023, sử dụng 138,4 tấn (giảm 3% so với năm 2022), trong đó thuốc BVTV sinh học 69,9 tấn (chiếm 50,5%).
Thuốc BVTV Tàu rao bán nhan nhản trên mạng xã hội, sàn thương mại điện tử. Ảnh: Hoàng Anh.
Bắc Giang là thị trường tiêu thụ phân bón, thuốc BVTV lớn, nhất là ở các huyện trồng nhiều cây ăn quả như Lục Ngạn, Lục Nam, Sơn Động... Đây cũng là địa bàn mà các đối tượng sản xuất, kinh doanh thuốc BVTV, phân bón giả, kém chất lượng "nhắm" đến để trục lợi. Những năm gần đây trên địa bàn tỉnh Bắc Giang có hiện tượng buôn bán, sử dụng chế phẩm diệt côn trùng, diệt khuẩn trong gia dụng và y tế sử dụng trong nông nghiệp và buôn bán, sử dụng thuốc BVTV ngoài danh mục, thuốc giả... Các lực lượng chức năng đã phát hiện và xử phạt vi phạm hành chính nhiều vụ theo đúng quy định của pháp luật.
Như Báo Nông nghiệp Việt Nam đã phản ánh qua loạt bài “Cuộc chiến thuốc BVTV độc hại”, hiện nay có tình trạng buôn bán thuốc BVTV ngoài danh mục theo hình thức online, tình trạng làm giả, làm nhái thuốc BVTV, phân bón gây khó khăn cho công tác quản lý và gây ra những hệ lụy đến người nông dân, môi trường, đất đai... ở nhiều địa phương. Và tỉnh Bắc Giang cũng đã xuất hiện nhiều tình trạng này. Việc kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV ngoài danh mục theo hình thức online là hoạt động rất tinh vi. Chính vì vậy, để ngăn chặn và hạn chế việc kinh doanh, buôn bán phân bón, thuốc BVTV giả, làm nhái, ngoài danh mục trên địa bàn tỉnh cần phải có sự vào cuộc của các cơ quan chức năng như Công an, quản lý thị trường, các cơ quan quản lý về công nghệ thông tin, cơ quan quản lý chuyên ngành,...
Nông dân khó phân biệt thuốc thật, thuốc giả trong ma trận thuốc BVTV. Ảnh: An Khang.
Hằng năm, Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Bắc Giang đã xây dựng kế hoạch kiểm tra và thành lập đoàn kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh và sử dụng vật tư nông nghiệp thuộc lĩnh vực trồng trọt do ngành NN-PTNT quản lý.
Ví dụ, năm 2023, đoàn kiểm tra của chi cục đã kiểm tra được 216 cửa hàng kinh doanh phân bón, thuốc BVTV, giống cây trồng, 2 công ty, thanh tra 1 doanh nghiệp. Đoàn kiểm tra đã tiến hành lấy 16 mẫu phân bón, 5 mẫu thuốc BVTV, 2 mẫu hạt giống lúa gửi đi phân tích chất lượng. Kết quả, có 8 mẫu phân bón vi phạm chất lượng đã tiến hành xử lý theo quy định, phát hiện và ra quyết định xử lý vi phạm hành chính 13 tổ chức, cá nhân, thu nộp ngân sách 82,225 triệu đồng. Trong 13 vụ vi phạm có 1 vụ buôn bán chế phẩm diệt côn trùng khuyến cáo sử dụng trong nông nghiệp.
Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Bắc Giang cũng phối hợp với đoàn kiểm tra vật tư nông nghiệp của Sở NN-PTNT tỉnh Bắc Giang kiểm tra 86 tổ chức cá nhân kinh doanh giống, phân bón, thuốc BVTV; tổ chức lấy 42 mẫu thuốc BVTV, 128 mẫu phân bón.
Trong quá trình tham gia, đoàn kiểm tra đã phát hiện 39 vụ vi phạm các qui định trong sản xuất, kinh doanh buôn bán thuốc BVTV, phân bón, giống cây trồng trên địa bàn. Ban hành 39 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 39 tổ chức cá nhân, với số tiền xử lý vi phạm hơn 210 triệu đồng. Trong 39 vụ vi phạm có 1 vụ buôn bán chế phẩm diệt côn trùng, 1 vụ buôn bán thuốc BVTV không có tên trong danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng tại Việt Nam.
Những vụ việc nổi cộm
Các đơn vị chi cục cũng đã phối hợp với Phòng an ninh kinh tế (Công an tỉnh Bắc Giang), Công an huyện Lạng Giang, Đội cơ động số 2 Cục Quản lý thị trường tỉnh Bắc Giang kiểm tra, và phát hiện một số cơ sở sản xuất, kinh doanh thuốc BVTV không có tên trong danh mục được phép sử dụng tại Việt Nam, các cơ sở này đã bị cơ quan chức năng xử lý theo quy định của pháp luật.
Điển hình như tháng 3/2023, Công an tỉnh Bắc Giang đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can đối với Nguyễn Văn Hiếu, Giám đốc Công ty TNHH TM&DV tổng hợp Mạnh Đạt. Tháng 4/2023, Công an tỉnh Bắc Giang ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can, lệnh tạm giam đối với Nguyễn Văn Hiếu, Giám đốc Công ty TNHH TM&DV tổng hợp Mạnh Đạt, về tội “Sản xuất hàng giả là phân bón, thuốc BVTV”…
Tháng 4/2023, khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Nguyễn Thị Nhài (trú tại huyện Lục Ngạn) về hành vi “Buôn bán hàng giả là thuốc BVTV”. Quá trình điều tra xác định, từ năm 2019 đến cuối tháng 3/2023, Nguyễn Thị Nhài là chủ một cơ sở kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV trên địa bàn huyện Lục Ngạn đã mua của một đối tượng trú tại Đồng Đăng (Lạng Sơn) hơn 2.000 chai thuốc BVTV (loại thuốc diệt cỏ), sau đó mang về bán cho bà con nông dân trong khu vực.
Về thủ đoạn của các đối tượng, ông Vũ Trí Đồng phân tích: Các đối tượng kinh doanh, buôn bán thuốc lậu, thuốc giả, thuốc cấm phổ biến hiện nay nếu quy mô lớn thường không có biển hiệu, cửa hàng, hoặc thuê kho của công ty sản xuất mặt hàng khác trá hình bên trong. Những cửa hàng buôn bán nhỏ, lẻ thì không để thuốc lậu, thuốc giả, thuốc cấm tại cửa hàng mà để ở một nơi khác, khi có người đến hỏi mua họ mới gọi điện cho người thân đem đến để giao dịch.
Các đối tượng kinh doanh, buôn bán thuốc lậu, thuốc giả, thuốc cấm bằng nhiều thủ đoạn tinh vi. Ảnh: An Khang.
Mới đây nhất, vào đầu tháng 10/2023, Công an tỉnh Bắc Giang quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can đối với Lê Văn Hiếu (sinh năm 1983, trú tại tổ 21 phường Phú Diễn, quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội) về tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc BVTV, quy định tại khoản 2, Điều 195 Bộ luật Hình sự.
Trước đó, kiểm tra đột xuất một xưởng nhà kho cho thuê tại xã Quang Châu, huyện Việt Yên, các trinh sát bắt quả tang các đối tượng đang sang chiết hóa chất từ các bình lớn vào chai nhỏ. Các loại hóa chất này được chủ cơ sở mua trôi nổi trên các hội nhóm thuốc BVTV rồi về đóng chai, hoặc pha bột hóa chất với nước lã sau đó dán nhãn, đóng thành các sản phẩm thuốc trừ cỏ bán ra thị trường. Tại hiện trường, cơ quan công an đã thu giữ hàng trăm lít hóa chất diệt cỏ và hơn 54 nghìn sản phẩm thuốc trừ cỏ, thuốc BVTV giả...
Cần sự vào cuộc đồng bộ
Về giải pháp quản lý, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Bắc Giang kiến nghị các cơ quan chức năng cần rà soát và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật; Tuyên truyền cho các cơ sở kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV, phân bón thực hiện đúng theo quy định của pháp luật, đặc biệt phổ biến, hướng dẫn người dân không mua bán, sử dụng các loại thuốc BVTV, phân bón không rõ nguồn gốc. Đồng thời, sử dụng các loại phân bón, thuốc BVTV của các công ty uy tín, chất lượng, có tên lâu năm trên thị trường.
Cần sự vào cuộc đồng bộ để "chiến đấu" với thuốc BVTV độc hại. Ảnh: Hoàng Anh.
Phối hợp với các cơ quan truyền thông tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng để nhân dân nhận biết được thuốc BVTV, phân bón giả, kém chất lượng, không rõ nguồn gốc và tác hại của nó đối với sức khỏe và môi trường; Tăng cường công tác kiểm tra, lấy mẫu thuốc BVTV và phân bón để phân tích đánh giá chất lượng kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm buôn bán thuốc BVTV, phân bón, giả, kém chất lượng;
Chỉ đạo chính quyền địa phương cấp huyện, cấp xã tăng cường công tác quản lý vật tư nông nghiệp nói chung và thuốc BVTV, phân bón nói riêng; Xử lý nghiêm các cán bộ buông lỏng việc quản lý; Phát huy vai trò của tổ chức đoàn thể các cấp và chính quyền cấp cơ sở trong việc tuyên truyền, khuyến cáo, giám sát việc buôn bán, sử dụng thuốc BVTV của người dân.
