Việc quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu đã trở thành nỗi bức xúc của toàn xã hội (Ảnh minh họa).
Sổ hộ khẩu có mục đích là quản lý nhân khẩu. Mỗi hộ gia đình được phát một cuốn sổ bằng giấy, trong đó ghi ngày tháng năm sinh của từng thành viên trong hộ, đồng thời định danh nơi cư trú. Ưu điểm của hình thức này là quản lý dân cư được chặt chẽ.
Thế nhưng cùng với thời gian, cuốn sổ này đã sinh ra không biết bao nhiêu là phiền lụy, thậm chí trở thành một cái “gông” đối với mọi người dân. Từ lấy chồng lấy vợ, đi học, đi làm cho đến khi sinh, khi tử..., tất cả đều phải chứng minh bằng cuốn sổ này. Mỗi người chỉ được đăng ký hộ khẩu thường trú tại một địa phương.
Tuy Hiến pháp quy định rằng công dân Việt Nam có quyền tự do cư trú trên lãnh thổ nước Việt Nam, nhưng đang có hộ khẩu ở nơi này mà sang cư trú ở nơi khác thì vô cùng phiền toái. Phải xin “giấy tạm vắng” ở nơi có hộ khẩu rồi mang sang xin “đăng ký tạm trú” ở địa phương mới.
Hết thời hạn “tạm vắng” “tạm trú” lại phải xin gia hạn. Nhất là những người ở địa phương khác đến các thành phố lớn như Hà Nội, Hồ Chí Minh... cư trú, thì nỗi khổ về hộ khẩu còn gấp nhiều lần. Nhiều người đã ở hàng chục năm vẫn không có cách nào nhập được hộ khẩu vào đó.
Từng có quy định muốn mua nhà ở Hà Nội thì phải có hộ khẩu Hà Nội, nhưng muốn có hộ khẩu Hà Nội thì lại phải... có nhà. Tình trạng đó đã kéo theo vô vàn hệ lụy cũng như vô vàn chuyện tiêu cực.
Gần đây nhất, năm 2019, cơ quan Công an Hà Nội đã “bóc” được một đường dây chuyên “mua” sổ tạm trú ở Hà Nội (có sổ này thì mới đi lao động ở nước ngoài được). Việc quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu đã trở thành nỗi bức xúc của toàn xã hội.
Chính vì lí do đó mà ngày 30/10/2017, Chính phủ đã ban hành Nghị quyêt số 112/NQ-CP về đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư.
Tại nghị quyết này, Chính phủ giao Bộ Công an chủ trì sửa đổi bổ sung Luật Cư trú 2006 và Luật Sửa đổi, bổ sung Luật Cư trú 2013 để đơn giản hóa thủ tục hành chính, trong đó có yêu cầu bãi bỏ hình thức quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu, thay thế bằng hình thức quản lý thông qua mã số định danh cá nhân. Từ đó bãi bỏ kết quả giải quyết là sổ hộ khẩu.
Sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết nói trên, cả xã hộ trông chờ việc bãi bỏ sổ hộ khẩu trở thành hiện thực, bởi việc đó đồng nghĩa với việc cất đi rất nhiều gánh nặng cho người dân. Thay vì đi đâu cũng phải vác cuốn sổ hộ khẩu đi theo thì mỗi người dân chỉ cần có một mã số định danh cá nhân, mọi việc trở nên cực ký đơn giản.
Nhưng vì sao đã 3 năm rồi, mọi việc vẫn chưa hề nhúc nhích?
