* Mộc Châu nguy cơ hết đào
Vào thời điểm này năm ngoái, dọc quốc lộ 6 đoạn qua huyện Mộc Châu, Sơn La người bán đào rừng chơi tết dài cả cây số. Năm nay, khu phố bán đào rừng thu hẹp lại chỉ còn một đoạn đường chưa đầy 50 m.
Giá đào năm nay so với mọi năm không tăng nhiều, song sức tiêu thụ rất chậm, duy chỉ có giống đào mốc là vẫn đắt hàng. Anh Đinh Văn Hiệp, một người buôn đào ở xã Chiềng Yên, huyện Mộc Châu môi tím tái vì lạnh xuýt xoa cho biết, bằng giờ này năm ngoái anh đã bán được hơn 80 cành đào to nhỏ thì năm nay đến giờ chưa bán nổi 30 cành.
Tôi thắc mắc có phải do năm nay giá đào đắt nên bán chậm, anh Hiệp lập tức phủ nhận ngay: “Năm ngoái một cành đào phai giá 300 ngàn - 1 triệu đồng, đào mốc 1,5 - 7 triệu đồng thì năm nay giá đào phai vẫn giữ nguyên, đào mốc đắt hơn chút ít".
Theo lí giải của anh Hiệp, sở dĩ đào phai giữ giá vì nguồn cung khá dồi dào, cộng với mấy năm nay người dân trồng mới đòa phai khá nhiều. Nhưng riêng giống đào mốc, được các đại gia lắm tiền nhiều của rất chuộng thì ngày một hiếm. Muốn có đào mốc phải đi vào tận vùng sâu vùng xa, giáp khu vực biên giới với Lào mới lấy được, sau đó phải đi bộ cả ngày trời vác đào về tới chỗ bán đào tại xã Lóng Luông, huyện Mộc Châu nên giá rất cao.
Quả là như vậy! Cả một chợ đào tại xã Lóng Luông, huyện Mộc Châu chủ yếu là bày bán đào phai, thi thoảng mới có một vài cành đào mốc sù sì được bày ra “mặt tiền” câu khách. Mỗi khi có người đàn ông dân tộc Mông nào chở đào mốc ra khu chợ này, ngay lập tức dân buôn bu đến mua gom ngay.
Chìa cho tôi xem tấm biên bản do UBND xã Làng Chếu, huyện Bắc Yên, Sơn La phạt 300.000 đồng do vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ lâm sản, Sùng A Lầu ở xã Pà Cò, huyện Mai Châu, Hòa Bình bảo, mua được 6 cành đào mốc tại một xã vùng sâu của huyện Bắc Yên hết 800 nghìn đồng, cộng tiền bị phạt qua mấy chặng khác nữa tổng cộng hết 1,7 triệu đồng. Chở đào ra đến chợ Lầu bán cất cho thương lái 1,5 triệu/cành được 9 triệu đồng, trừ hết chi phí Lầu vẫn còn 7 triệu đút túi.
Anh Kiên cho biết, vẫn những cành đào mốc mua 1 - 2 triệu/cành trên Mộc Châu nhưng khi vào tay các lái buôn dưới xuôi, ngay lập tức giá đào mốc đội lên 3 - 5 triệu đồng/cành, chẳng cần phải vất vả trèo đèo, lội suối các lái buôn lãi cả triệu/cành đào mốc. Với thực trang khai thác đào rừng bừa bãi như hiện nay, có lẽ chỉ một hai năm nữa thôi, Mộc Châu sẽ hết sạch đào mốc?
Ngược lại với đào mốc, người bán đào phai ngồi ủ rũ. Trò chuyện với một tốp thanh niên người Mông đang đốt lửa sưởi ấm bán đào phai tại khu chợ, chúng tôi được biết họ chở đào ra Mộc Châu bán từ ba ngày nay. Thấy lô hàng đào phai của họ gần như vẫn còn nguyên, tôi hỏi sao không đi lấy đào mốc mà bán. Nghe vậy, một thành niên người Mông lắc đầu cho biết, do mấy năm nay người dưới xuôi săn đào mốc nhiều nên họ chặt hết đào mốc của nhà lẫn hàng xóm đi bán khiến đào không mọc kịp. Giờ muốn có đào mốc phải đi rất xa, thậm chí phải sang Lào mới có.
Anh ta bảo vừa rồi có mấy người trong xã sang Lào mua đào do không có giấy tờ nên bị bắt phạt mất mấy triệu nên cả xã sợ không ai dám đi lấy đào mốc về bán tết nữa. Với lại, năm nay đào ra nụ ít hơn mọi năm do thời tiết lạnh thất thường, người chơi đào sợ mua về tết không ra hoa.
Đang dùng bình ga khò lửa vào gốc đào cho chúng nhanh nở hoa, anh Trần Van Kiên, một đầu mối chuyên thu gom đào mốc cho thương lái dưới Hà Nội bật mí rằng, mấy năm nay nhiều đại gia, công ty ở Thủ đô chán chơi đào bích, đào Nhật Tân, quay sang chơi đào mốc cổ thụ bởi sự sù sì, lạ mắt. Bên cạnh đó, hoa đào mốc tuy không đậm như đào bích, đào Nhật Tân nhưng được cái hoa nở được lâu, cánh hoa lại dày nhìn hoang sơ, cổ kính.
