Ít ai có thể ngờ rằng, Tứ giác Long Xuyên - một vùng đất hoang hóa do bị nhiễm phèn rất nặng, trồng lúa cũng như nuôi trồng các loại thủy sản đều kém hiệu quả lại trở thành đích đến của nhiều dự án nuôi tôm công nghiệp quy mô lớn. Vùng “đất chết” ngày nào nay đã biến thành vựa tôm lớn nhất ĐBSCL.
Cách đây hơn chục năm, để khai thác vùng Tứ giác Long Xuyên (chủ yếu thuộc các huyện Hòn Đất, Kiên Lương và TX Hà Tiên), UBND tỉnh Kiên Giang đã giao đất cho nhiều Cty, DN triển khai các dự án trồng rừng nguyên liệu. Trong đó, có Cty Kiên Tài, một dự án lớn liên kết với DN Đài Loan. Do không quản lý tốt nên dự án sớm bị thất bại. Khi DN rút đi, để lại cả một vùng đất rộng lớn, mấp mô (lên liếp trồng rừng) toàn gốc tràm, bạch đàn và cỏ dại.
Với quyết tâm không để đất hoang hóa, nhiều dự án thủy lợi lớn đã được Trung ương cũng như tỉnh đầu tư vào đây. Một phần lớn diện tích đã được ngọt hóa và giao cho dân triển khai trồng lúa. Diện tích còn lại nằm tiếp giáp với khu vực ven biển vẫn bị nhiễm phèn rất nặng chưa thể canh tác nên không ai dám nhận. Đến ngay cả con cá tự nhiên cũng không sống nổi. Vào mùa nắng hạn, chúng đều bị nổ mắt và nổi đầu lên chết sạch. Đất vẫn tiếp tục bị bỏ hoang...
Vào thời điểm này, phong trào nuôi tôm sú ở các tỉnh ven biển vùng ĐBSCL đang nở rộ. Thấy vậy, một số người dân cũng bắt đầu tìm những diện tích đất gần biển dẫn nước mặn vào nuôi tôm quảng canh. Không ngờ con tôm lại phát triển tốt. Những vùng đất hoang hóa đã được các DN nuôi trồng thủy sản trong và ngoài tỉnh quan tâm và xin dự án đầu tư. Từ vài dự án ban đầu, đến nay toàn vùng đã có hàng chục dự án đi vào hoạt động với tổng diện tích được cấp phép đầu tư lên đến hàng ngàn ha.
Cty CP Đầu tư phát triển sản xuất Hạ Long được xem là đơn vị tiên phong khi mạnh dạn lập dự án xin thuê 1.230 ha đất ở Tứ giác Long Xuyên nuôi tôm công nghiệp. Ông Đoàn Quốc Việt, TGĐ Cty, cho biết: “Ban đầu, khi bắt tay triển khai dự án Cty cũng gặp không ít khó khăn do nơi đây chưa có hệ thống thủy lợi phục vụ nuôi trồng thủy sản, nhất là nuôi tôm công nghiệp. Trong quá trình làm, Cty vừa tập trung đầu tư mở hệ thống các tuyến kinh để chủ động nguồn nước vừa sử dụng các công nghệ sinh học để xử lý môi trường, ao nuôi… Nhờ chọn cách làm đúng nên hiệu quả mang lại rất cao. Năng suất tôm luôn đạt từ 8-9 tấn/ha, cá biệt có những ao lên đến 12 tấn/ha. Đến nay, hơn 2/3 diện tích dự án đã được Cty đào ao thả tôm nuôi”.
Tiếp theo đó là hàng loạt dự án lớn của các Cty, DN nuôi trồng thủy sản như Minh Phú, Trung Sơn, Toàn Cầu, Thông Thuận… lần lượt ra đời. Ông Nguyễn Danh Hiện, Giám đốc Cty TNHH Thủy hải sản Minh Phú Kiên Giang cho biết, hiện Cty đã đào ao nuôi được 247ha, trong đó có 150ha mặt nước, mỗi năm nuôi được 2 vụ tôm, chủ yếu là tôm thẻ chân trắng. Vụ 1 đã thu hoạch được trên 2.000 tấn tôm nguyên liệu. Vụ 2 khoảng một tháng nữa sẽ cho thu hoạch, ước sản lượng cũng tương đương vụ đầu. Theo ông Hiện, nuôi tôm ở đây chi phí ban đầu lớn do môi trường bị nhiễm phèn nặng nên phải xử lý rất tốn kém. Tuy nhiên, đây lại là lợi thế vì môi trường bên ngoài ao nuôi rất ít loài thủy sản khác sinh sống nên không sợ bị lây nhiễm nguồn bệnh.
Vào thăm vùng nuôi tôm công nghiệp ở Tứ giác Long Xuyên, điều dễ nhận thấy nhất là sự thay đổi của bộ mặt nông thôn. Nếu trước đây, nơi này chỉ là một vùng hoang hóa thì hiện nay không khác gì một khu công nghiệp hay nói đúng hơn là vùng SXNN công nghệ cao. Từng hàng cột điện lưới quốc gia kéo thẳng tắp, ghe tải, xe cộ vận chuyển thức ăn, chở tôm nguyên liệu ra vào tấp nập. Ban đêm, cả vùng nuôi tôm rộng lớn hàng ngàn ha ánh đèn điện sáng sực trời, tiếng động cơ, quạt nước hoạt động liện tục. Những công nhân nông nghiệp đi lại kiểm tra, cho tôm ăn… Không chỉ làm thay đổi vùng đất hoang hóa, mà các dự án nuôi tôm công nghiệp ở “mỏ tôm” Hà Tiên còn tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương với thu nhập cao. Những Cty lớn hiện đang nhiều sử dụng cả ngàn lao động, DN ít cũng vài trăm người là lao động trực tiếp. Ngoài ra, còn rất nhiều lao động gián tiếp như cung cấp vôi xử lý môi trường, thức ăn cho tôm, lao động mùa vụ thu hoạch tôm…
Không ít Cty hiện đã khép kín toàn bộ quy trình sản xuất: từ khâu sản xuất con giống, chế biến thức ăn, thả nuôi đến chế biến và xuất khẩu. “Toàn bộ quy trình sản xuất đều được chúng tôi thực hiện theo tiêu chuẩn Global GAP nên sản phẩm xuất đi rất sạch, đáp ứng tất cả các yêu cầu nghiêm ngặt của các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản và EU. Không ít khách hàng yêu cầu phải là nguyên liệu từ “mỏ tôm” sạch Hà Tiên họ mới chịu nhập” – ông Hiện phấn khởi cho biết.
Sở NN-PTNT Kiên Giang cho biết, toàn tỉnh hiện có trên 100.000 ha nuôi trồng thủy hải sản các loại. Trong đó, riêng diện tích thả nuôi tôm công nghiệp là 1.500ha. Giải pháp sử dụng công nghệ sinh học để nuôi tôm mà các DN tại vùng Tứ giác Long Xuyên đang áp dụng đã chứng tỏ được tính hiệu quả và tính bền vững. Một số DN còn đang tính tới chuyện góp vốn để xây dựng trạm bơm và đường ống dẫn nước mặn thay cho kênh cấp nước hiện nay để đảm bảo chất lượng nguồn nước, giảm nguồn ô nhiễm hữu cơ, ô nhiễm bệnh trong quá trình bơm, thải nước.
Bộ NN-PTNT cũng đã quan tâm ưu tiên nguồn vốn để Kiên Giang thực hiện một số dự dán án thủy lợi trọng điểm phục vụ nuôi tôm công nghiệp tại khu vực này. “Mỏ tôm” Hà Tiên ngày càng trở nên hiện hữu.
