Theo chân “đất tặc”
Những ngày cuối tuần qua, chúng tôi có mặt tại địa điểm khai thác đất trái phép tại xã Canh Hòa (huyện Vân Canh, Bình Định). Tại vùng đất rộng chừng 1.000m2, động cơ những chiếc máy múc vang vang trong đêm khuya, hối hả múc đất đổ lên những chiếc xe tải chờ “ăn hàng” rồi lập tức biến trong màn đêm.
Trên quốc lộ 19C, một số người khẩu trang che kín mặt đưa mắt quan sát liên tục làm nhiệm vụ cảnh giới, 1 người có vẻ như là chỉ huy ở trong lán trại điều hành những chiếc xe múc, xe tải làm việc hết công suất. Để tiếp cận hiện trường, chúng tôi phải đóng vai người đi lùng mua dưa hấu để qua mắt lực lượng cảnh giới.
Ông Nguyễn Văn Kim, Chủ tịch UBND xã Canh Hòa (huyện Vân Canh, Bình Định) đến hiện trường vụ khai thác đất trái phép. Ảnh: V.Đ.T.
Địa điểm khai thác đất nói trên không hề được cấp phép, thế nhưng “đất tặc” hoạt động như chốn không người. Nhiều phương tiện cơ giới ngang nhiên ra vào khu khai thác đất trái phép mà không hề bị ngăn chặn bởi lực lượng chức năng hoặc chính quyền địa phương. Dưới ánh đèn pha tranh tối tranh sáng, chiếc máy múc gạt lớp đất phù sa bên trên dồn sang 1 bên, sau đó múc lớp đất sét mới bên dưới đổ lên những chiếc xe tải đứng chờ sẵn.
Khi đã “ăn” đủ đất , những chiếc xe tải lập tức phủ bạt che kín lớp đất, dấn ga chạy thục mạng trên quốc lộ 19C hướng về những lò gạch nằm trên địa bàn xã Canh Hiển (huyện Vân Canh). Đất sét khai thác trái phép tại xã Canh Hòa được cung cấp cho những lò gạch để làm nguyên liệu sản xuất gạch, ngói. Theo người dân địa phương, hoạt động khai thác đất trái phép diễn ra vào ban đêm, tiếng xe múc, xe tải gầm rú làm náo loạn cả khu dân cư. Mỗi giờ đồng hồ có khoảng 4, 5 lượt phương tiện như thế di chuyển ra vào khu khai thác lấy đất chở đi, hoạt động này diễn ra khi màn đêm vừa buông xuống cho đến khuya.
Theo dấu xe tải mang biển số 77H-022.34 chở đất khai thác trái phép đi tiêu thụ. Ảnh: V.Đ.T.
Tối, vượt đoạn đường 10km, chúng tôi bám theo chiếc xe tải chở đất tại điểm khai thác trái phép ở làng Canh Lãnh ra đến trung tâm xã Canh Hòa, rồi về điểm tập kết đất là 1 lò gạch nằm bên quốc 19C thuộc xã Canh Hiển. Trích xuất dữ liệu đăng kiểm, chiếc xe tải mang biển số 77H-022.34 có kích thước thùng hàng (dài x rộng x cao) lần lượt là 6.000x2.300x1.040. Tính ra, phương tiện nói trên có thể chở đến gần 20m3 đất chưa tính phần ngọn. Theo 1 chủ lò gạch tại huyện Vân Canh, với giá đất sét hiện nay, một xe 20 khối đất được các lò gạch trên địa bàn mua với giá từ 4,5-5 triệu đồng để sản xuất gạch, ngói.
Xã không nắm thông tin
Chúng tôi không thể không ngạc nhiên khi thực trạng khai thác đất trái phép tại xã Canh Hòa (huyện Vân Canh, Bình Định) rầm rộ là vậy, thậm chí xe tải vận chuyển đất đi tiêu thụ trên con đường nằm rất gần với trụ sở UBND xã Canh Hòa, ấy vậy mà chính quyền địa phương không hề hay biết hoạt động khai thác đất trái phép này.
Ông Nguyễn Văn Kim, Chủ tịch UBND xã Canh Hòa, tỏ ra bất ngờ khi chúng tôi đề cập đến hoạt động khai thác đất sét diễn ra trên địa bàn. “Khai thác đất trộm vào ban đêm, chúng tôi chịu chết, đâu có biết đâu”, ông Kim phân bua.
Sau đó ông Kim theo chúng tôi đến hiện trường khai thác đất trái phép. Do là ban ngày nên các xe tải không còn đến “ăn đất”, chỉ còn chiếc máy múc đứng chỏng chơ, đợi đêm về lại sẽ nổ máy gầm rú tiếp tục hoạt động. Chung quanh là dấu vết khai thác hiển hiện với lớp đất còn rất mới.
Hiện trường vụ khai thác đất trái phép tại xã Canh Hòa (huyện Vân Canh, Bình Định). Ảnh: V.Đ.T.
Được biết, gần khu vực này, trong năm 2021 cũng đã xảy ra 1 vụ khai thác đất trái phép. Thế nhưng đến nay chính quyền địa phương vẫn chưa truy bắt được thủ phạm khai thác đất trái phép nói trên. UBND xã Canh Hòa đã lập biên bản, yêu cầu chủ đất khôi phục lại hiện trạng ban đầu, thế nhưng đến nay hiện trường cũ vẫn còn ngổn ngang những hầm hố.
Canh Hoà đang là xã thuộc diện thanh tra đột xuất về công tác quản lý đất đai năm 2022 trên địa bàn huyện Vân Canh. Ấy vậy mà nay lại để “đất tặc” ngang nhiên khai thác đất trái phép, đưa máy móc vào hoạt động bất chấp quy định pháp luật trong khi chính quyền địa phương thì không biết gì. Năm 2021, ông Nguyễn Văn Kim, Chủ tịch UBND xã Canh Hoà, đã bị phê bình vì chưa hoàn thành trách nhiệm vì để xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản trái phép. Tuy nhiên, lần này hoạt động khai thác khoáng sản trái phép lại tiếp tục tái diễn trên địa bàn xã gây bức xúc cho người dân.
Ông Lương Đình Tiên, Chủ tịch UBND huyện Vân Canh, cho biết trong thời gian qua hoạt động khai thác đất sét trái phép trên địa bàn chủ yếu diễn ra vào ban đêm. Ông Tiên đã từng nhiều lần nhận được những cuộc gọi của người dân phàn nàn về hoạt động khai thác đất trái phép giữa đêm hôm làm ảnh hưởng đến cuộc sống, ông Tiên phải đi thị sát vào giữa đêm để nắm bắt tình hình.
Dấu tích đất bị xe múc “ngoạm” để đưa lên xe tải. Ảnh: V.Đ.T.
“Đối với vụ khai thác đất tại xã Canh Hoà mới đây, chúng tôi sẽ yêu cầu kiểm tra, lập biên bản, truy tìm chủ đất, người khai thác đất trái phép để xử lý. Sau khi xác minh, huyện sẽ đề ra hướng xử lý đối với người có trách nhiệm quản lý ở xã, đây sẽ là nội dung được đưa vào cuộc thanh tra năm nay tại xã Canh Hoà”, ông Lương Đình Tiên khẳng định.
Thời gian qua, UBND tỉnh Bình Định đã ban hành rất nhiều văn bản, chỉ đạo quyết liệt, yêu cầu chính quyền địa phương nhanh chóng vào cuộc truy quét, xử lý nghiêm cá nhân, tổ chức tham gia khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép trên địa bàn, không để tài nguyên bị “chảy máu”. Trong đó, huyện Vân Canh là địa phương “nổi đình nổi đám” với tình trạng khai thác đất sét trái phép.
