Nguồn lợi thủy sản suy giảm
Vùng biển Tuy Phong (Bình Thuận) có chiều dài khoảng 50 km, với tổng diện tích vùng ven bờ, vùng lộng khoảng 2.824 km2. Trong đó diện tích vùng biển ven bờ khoảng 1.200 km2.
Khai thác loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ ở vùng biển Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận. Ảnh: KS.
Với đặc điểm, điều kiện tự nhiên vùng biển thuận lợi này đã sinh sôi các loài thủy sản đa dạng, phong phú như: các loài cá nổi, cá đáy, mực và nhuyễn thể 2 mảnh vỏ.
Từ đó đã hình thành và phát triển nghề cá ven biển tại các địa phương trên địa bàn huyện như Phan Rí Cửa, Chí Công, Bình Thạnh, Liên Hương, Phước Thể, Vĩnh Hảo và Vĩnh Tân. Thời gian qua, ngư dân Tuy Phong tập trung phát triển các nhóm nghề khai thác nguồn lợi thủy sản như: lưới vây, lưới kéo, mành chà, mành đèn, lưới rê, câu, chụp mực, lồng bẫy và nghề lặn.
Theo ông Lê Văn Boanh, Phó phòng NN-PTNT huyện Tuy Phong, nghề cá địa phương có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, tạo công ăn việc làm cho trên 11.000 lao động biển; thu nhập, đời sống kinh tế của cộng đồng ngư dân vùng biển có chuyển biến tích cực.
Tuy nhiên, từ năm 2019 đến nay nguồn lợi thủy sản có dấu hiệu suy giảm, một số loài cá nổi (nục, thu, ngừ, ngân, lò, giấy...) cá đáy (đục, mối, phèn) hầu như không còn xuất hiện. Điều này thể hiện năng suất đánh bắt một số nghề giảm dần, dẫn đến một bộ phận ngư dân gặp khó khăn.
Về nguyên nhân gây nên tình trạng trên, ông Lê Văn Boanh cho biết, do năng lực tàu cá phát triển nhanh, nhất là tàu cá hoạt động ven bờ và nghề lặn. Thống kế cho thấy, hiện toàn huyện khoảng 3.051 chiếc, trong đó 275 tàu có chiều dài 15m trở lên; 549 tàu có chiều dài từ 12m đến dưới 15m và 2.227 tàu có chiều dài dưới 12 m, chiếm tỷ lệ 72%. Vào vụ cá nam có trên 80% tàu cá hoạt động khai thác chủ yếu vùng ven bờ, kể cả tàu cá có công suất lớn, gây nên tình trạng khai thác quá mức.
Bên cạnh đó, một số nghề khai thác vi phạm quy định bảo vệ nguồn lợi thủy sản như nghề lưới kéo (nghề giã cao bay hoạt động ven bờ), nghề lặn, các nghề kết hợp ánh khai thác ven bờ làm ảnh hưởng nghiêm trọng, xâm hại đến môi trường sống và tái tạo nguồn lợi thủy sản.
Mặc dù lực lượng chức năng và chính quyền địa phương đã có nhiều nỗ lực trong thực thi nhiệm vụ, tập trung tuần tra, kiểm soát ngăn chặn, xử lý các tàu cá làm nghề giã cao bay, hoạt động vùng biển ven bờ và các nghề cấm sử dụng xung điện khai thác các loài nhuyễn thể hai mảnh, tuy nhiên tình hình vi phạm quy định bảo vệ nguồn lợi thủy sản vẫn còn diễn ra, không thể ngăn chặn triệt để. Bởi lực lượng chuyên trách còn mỏng và thiếu phương tiện.
Thêm vào đó, ý thức chấp hành quy định của nhà nước của một số bộ phận ngư dân còn hạn chế. Cũng như một số quy định, chính sách của nhà nước trong quản lý, khai thác bảo vệ nguồn lợi thủy sản chậm triển khai.
Đề xuất cấm khai thác loài 2 mảnh vỏ non
Theo ông Lê Văn Boanh, toàn huyện có trên 800 tàu cá với 5.000 lao động trực tiếp làm nghề lặn và hàng năm khai thác khoảng trên 10.000 tấn.
Huyện Tuy Phong đề xuất cấm khai thác, thu mua và vận chuyển các loài nhuyễn thể nhỏ hơn kích thước quy định. Ảnh: KS.
Trong 3 tháng đầu năm 2024, điệp quạt, sò lông xuất hiện trên địa bàn mật độ dày, bình quân mỗi ngày khai thác trên 10 tấn, mang lại thu nhập cho ngư dân từ 600 ngàn đến 1 triệu đồng/người.
Tuy nhiên điều đáng nói việc khai thác điệp quạt, sò lông còn non chiếm tỷ lệ khá cao. Nếu không có các giải pháp phù hợp và lâu dài thì nguồn lợi loài 2 mảnh vỏ sẽ suy giảm.
Qua khảo sát lấy ý kiến ngư dân 3 xã Phước Thể, Chí Công và Vĩnh Hảo và chính quyền địa phương rất muốn bảo vệ, phát triển nguồn lợi thủy sản 2 mảnh vỏ. Thế nhưng cái khó hiện nay là theo Quyết định số 2781 ngày 11/7/2023 của Bộ NN-PTNT về việc hướng dẫn thực hiện đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản, muốn thực hiện phải xác định được khu vực sinh sống tập trung của loài nhuyễn thể.
"Do đó, chúng tôi mong muốn Chi cục Thủy sản phối hợp với địa phương tổ chức khảo sát, xác định khu vực tập trung sinh sống các loại nhuyễn thể 2 mảnh vỏ (điệp quạt, sò lông). Đồng thời kiến nghị Bộ NN-PTNT xem xét, quyết định về cấm khai thác, thu mua và vận chuyển các loài nhuyễn thể nhỏ hơn kích thước quy định", ông Lê Văn Boanh, Phó phòng NN-PTNT huyện Tuy Phong, kiến nghị.
Trước kiến nghị trên, ông Huỳnh Quang Huy, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Bình Thuận cho biết, để xác định khu vực sinh sống tập trung của loài nhuyễn thể, địa phương có thể dựa vào bãi khai thác của ngư dân. Tuy nhiên đối với huyện Tuy Phong, ngành thủy sản tỉnh cũng hướng tới thực hiện mô hình đồng quản lý bảo vệ loài 2 mảnh vỏ tại vùng biển xã Phước Thể, gần khu bảo tồn Hòn Cau.
Thế nhưng do chưa có quy chế về việc giao mặt nước quản lý cho 1 tổ chức (Hội Cộng đồng) của 2 đơn vị quản lý (BQL Khu bảo tồn Hòn Cau và UBND Huyện Tuy Phong) nên địa phương chưa triển khai được. Vấn đền này, hiện nhiều tỉnh cũng đang vướng và đang chờ Bộ NN-PTNT có văn bản hướng dẫn.
Đối với việc cấm khai thác loài nhuyễn thể nhỏ hơn kích thước quy định, ngày 4/4 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định 37 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26 ngày 8/3/2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản có quy định rất rõ. Sắp tới, khi Bộ NN-PTNT sửa Nghị định 42 để cụ thể hóa các vấn đề xử lý vi phạm theo Nghị định trên, khi đó địa phương sẽ có căn cứ xử phạt theo quy định.
Ông Lê Văn Boanh cho biết, để giúp cho nghề cá phát triển bền vững, các cơ quan chuyên ngành và chính quyền địa phương cần quản lý tàu cá theo quy định thuận lợi; xử lý, ngăn chặn tàu cá vi phạm IUU (khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định), nhất là tàu cá “3 không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không cấp phép). Đồng thời, điều tra đánh giá thực trạng nguồn lợi thủy sản làm cơ sở cơ cấu nghề khai thác phù hợp, cân bằng giữa cường lực khai thác với hiện trạng nguồn lợi thủy sản…
