Đề xuất thí điểm mô hình liên đoàn HTX

Sáng 9/3, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp Đại sứ quán Canada tại Việt Nam cùng các đơn vị liên quan tổ chức Hội thảo "Thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế hợp tác đa dạng và bền vững ở Việt Nam".

Ông Shawn Steil, Đại sứ Canada tại Việt Nam cho biết, một trong những chính sách ưu tiên của Canada là trở thành đối tác tin cậy của Việt Nam, đồng thời đưa hợp tác xã (HTX) trở thành một kỷ niệm nhân dịp kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam - Canada.

"Việt Nam đang đi đầu trong việc phát triển HTX trên bình diện thế giới. Đó cũng là lĩnh vực mà Canada đặc biệt quan tâm, bởi HTX là đối tượng có thể giúp các quốc gia đạt được những mục tiêu phát triển bền vững", ông Steil nói.

Theo Đại sứ Canada, 300 HTX lớn nhất toàn cầu hiện có tổng doanh thu hơn 2.000 tỉ USD, đồng thời cung cấp việc làm cho khoảng 280 triệu người trên thế giới.

Với tầm vóc như vậy, Canada hy vọng có thể góp phần giúp Việt Nam xây dựng chính sách, văn bản quy phạm pháp luật để phát triển mô hình HTX để có thể thích ứng với những yêu cầu cấp bách hiện nay như biến đổi khí hậu, dịch bệnh và xung đột địa chính trị.

Ba nhóm vấn đề chính được Đại sứ Steil nhấn mạnh tại buổi hội thảo là: xây dựng mô hình liên đoàn HTX, phát triển giao dịch nội bộ và tăng trưởng bền vững thông qua đáp ứng được bình đẳng giới.

Tại hội thảo, ông Trần Duy Đông, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư chia sẻ, liên đoàn HTX là vấn đề mới, đang được Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu và xem xét đưa vào trong Luật HTX (sửa đổi).

Ở nước ta, một khái niệm gần tương đương là "liên minh HTX". Tuy nhiên, về bản chất, liên minh HTX không thực hiện hoạt động kinh doanh; còn liên đoàn HTX có tư cách pháp nhân và được đa số các nước coi hoạt động như doanh nghiệp.

PGS.TS. Vũ Thị Lan Anh, Phó Hiệu trưởng Đại học Luật, đại diện Nhóm chuyên gia tư vấn Dự án TAP-EDM khuyến nghị, rằng trong bối cảnh Luật HTX hiện hành đã có quy định về liên hiệp HTX, khái niệm "liên đoàn HTX" nên được bổ sung và cần phân biệt rõ với "liên hiệp HTX".

Trên tinh thần Nghị quyết 20 của Trung ương về phát triển kinh tế tập thể, bà Lan Anh đánh giá, việc xây dựng mô hình liên đoàn HTX đặc biệt cần thiết với những HTX lớn, có sức ảnh hưởng sâu rộng với những nhóm ngành nghề chuyên biệt như nghề cá, chế biến nông sản.

"Có thể xây dựng một số mô hình thí điểm về liên đoàn HTX tại một vài địa phương, hoặc một vùng, từ đó có những đánh giá chi tiết, cụ thể, sát với thực tiễn Việt Nam", vị chuyên gia này bày tỏ.

Bên cạnh việc thảo luận về mô hình liên đoàn HTX, vấn đề giao dịch nội bộ cũng được đưa ra, nhằm giúp các thành viên HTX được hưởng những ưu đãi về thuế, phí. Đi kèm với đó là một số yêu cầu năng lực cho đội ngũ lãnh đạo HTX, nhất là về khía cạnh tài chính, kế toán.

Các đại biểu tại hội thảo cùng thống nhất, rằng HTX đã và đang góp phần quan trọng trong việc tạo đà tăng trưởng cho nền kinh tế, cũng như thay đổi bộ mặt của đời sống người dân.

Ghi nhận các ý kiến, Thứ trưởng Trần Duy Đông cho rằng mô hình liên đoàn HTX cần có hành lang pháp lý rõ ràng và nên được quy định trong Luật HTX (sửa đổi) hoặc một Nghị quyết của Quốc hội. 

Đề xuất hướng triển khai thời gian tới, Thứ trưởng Đông nêu hai phương án: Một là thí điểm tại một số địa phương. Hai là xây dựng đại trà. Ông nhấn mạnh: "Nhân tố cơ bản trong liên đoàn HTX hay bất cứ mô hình nào luôn là HTX. Mọi văn bản quy phạm pháp luật đều phải tập trung làm rõ, giúp thành viên và tổ chức HTX lớn mạnh".

PGS.TS. Đào Thế Anh, Phó Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (VAAS) cho biết, đặc thù của Việt Nam là có hệ thống liên minh HTX, được Đảng, Nhà nước hỗ trợ hoạt động, kinh phí trong thời gian dài.

Theo ông Thế Anh, mục tiêu của các HTX là hỗ trợ các đối tượng yếu thế. Do đó, tên gọi của các tổ chức HTX không quan trọng bằng việc thúc đẩy hoạt động, giúp các mô hình HTX đi sâu vào thực chất, giúp bà con nông dân nhận thức đầy đủ chức năng, nhiệm vụ dưới vai trò thành viên HTX.