Xứ Cùa bao gồm 2 xã Cam Chính và Cam Nghĩa của huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị. Đây từng là nơi vua Hàm Nghi chiêu mộ binh sĩ để chống lại sự đàn áp của Thực dân Pháp. Tại vùng đất này hiện còn di tích lịch sử thành Tân Sở, hệ thống giếng cổ nước quanh năm không bao giờ cạn...
Vùng đất này có tiểu khí hậu, thổ nhưỡng vô cùng đặc biệt để tạo ra những sản vật nổi tiếng. Chè Cùa là một trong số đó. Theo người dân xứ Cùa, những vườn chè cổ thụ có tuổi đời trên dưới 100 năm.
Những vườn chè cổ thụ tại xứ Cùa cao vút, được trồng trong các vườn ở hiện nay.
Có lẽ, chè cổ thụ đã xuất hiện ở vùng đất này kể từ khi người dân khắp các vùng của tỉnh Quảng Trị về đây sinh cơ lập nghiệp. Có người còn khẳng định, chúng xuất hiện khi Vua Hàm Nghi từ kinh thành Huế về đây chiêu binh chống lại sự đàn áp của Thực dân Pháp.
Không chỉ có chè cổ thụ, người đời sau vẫn trồng chè Cùa quanh vườn để làm ranh giới vườn nhà và để sử dụng làm thức uống quen thuộc.
Có những gốc chè cổ thụ 4 bàn tay ôm không xuể (khoảng hơn 1m), đường kính của chúng ước chừng 30-35 cm.
Từ gốc, chè cổ thụ phân thành nhiều nhánh. Các nhánh hợp thành cụm hai người ôm.
Chè Cùa tạo thành nước uống quen thuộc của người dân nơi đây.
Phát triển du lịch sinh thái từ những vườn chè cổ thụ
"Những vườn chè cổ thụ thu hút rất nhiều người đến với vùng đất này. Chúng tôi đang có kế hoạch bảo tồn những vườn chè này để tạo thành một điểm đến trong chuỗi điểm đến du lịch tại vùng đất này như: Di tích thành Tân Sở, hệ thống giếng cổ. Những vườn chè góp phần tạo nên không gian đáng sống ở vùng đất này", ông Nguyễn Văn Hà, Chủ tịch UBND xã Cam Chính.
