Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh tại buổi lễ. Ảnh: Công Luận.
Ngày 4/4/1949, giữa núi rừng ATK Việt Bắc, Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng - cơ sở đào tạo báo chí cách mạng đầu tiên ở nước ta và duy nhất trong kháng chiến chống Pháp - đã ra đời, đặt dấu son quan trọng trong lịch sử Báo chí cách mạng Việt Nam. Tròn 75 năm sau, cũng tại mảnh đất “địa chỉ đỏ” Thái Nguyên, công trình Di tích quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng đã được tu bổ, tôn tạo.
Nhà báo Lê Quốc Minh - Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam đã có cuộc trò chuyện về ý nghĩa lớn lao của công trình này.
Ngày 18/1/2024, Hội Nhà báo Việt Nam đã khởi công xây dựng công trình tu bổ, tôn tạo Di tích quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng tại xã Tân Thái (Đại Từ) và ngày 9/8 tới đây, công trình sẽ chính thức được khánh thành. Hoàn thành một công trình mang tính nghệ thuật, văn hóa và lịch sử cao trong quãng thời gian không dài, lại từ nguồn kinh phí xã hội hóa, đây hẳn là quyết tâm rất cao, nỗ lực rất lớn và dày công của Hội Nhà báo Việt Nam. Xin đồng chí Chủ tịch cho biết thêm về hành trình để có thể hiện thực hóa công trình rất ý nghĩa này?
Nhà báo Lê Quốc Minh: Ngày 28/3/2019, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 1182/QĐ-BVHTTDL, xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia đối với Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng tại khu vực khoanh định Di tích thuộc thửa 32, tờ bản đồ 47, xã Tân Thái, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. Trên cơ sở đó, ngày 4/4/2019, Hội Nhà báo Việt Nam đã phối hợp với tỉnh Thái Nguyên tổ chức khánh thành Bia Địa điểm Di tích lịch sử quốc gia nhân dịp kỷ niệm 70 năm ngày thành lập Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng.
Địa điểm Di tích Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng với lớp dạy làm báo đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa có ý nghĩa và tầm quan trọng đặc biệt đối với giới báo chí và các cơ sở đào tạo báo chí trong cả nước, là dấu son lịch sử quan trọng của Báo chí Cách mạng Việt Nam.
Với mong muốn phát huy giá trị lịch sử của di tích, giúp di tích lịch sử quốc gia Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng trở thành điểm đến của công chúng báo chí nói chung và người làm báo nói riêng, đáp ứng mong mỏi của các thế hệ người làm báo cả nước, góp phần tích cực vào công tác tuyên truyền, giáo dục lịch sử đối với thế hệ trẻ, Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với Ủy ban nhân dân và các cơ quan chức năng tỉnh Thái Nguyên lập kế hoạch xây dựng khu lưu niệm và trưng bày trên Địa điểm Di tích lịch sử quốc gia Trường Dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng tại xã Tân Thái, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.
Đương nhiên, mong muốn và kế hoạch đầy ý nghĩa này không thể thành hiện thực nếu không có nguồn kinh phí. Đây chính là mối quan tâm và lo lắng lớn nhất của lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam.
Rất may mắn là chúng ta có sự đồng hành của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam). Sau khi nắm được thông tin về dự án vô cùng quan trọng này, các đồng chí lãnh đạo của Petrovietnam đã quyết định dành cho Hội Nhà báo Việt Nam một khoản hỗ trợ tài chính, đủ để trang trải phần lớn kinh phí dự án.
Các thủ tục tiếp nhận cũng được triển khai rất nhanh chóng vào cuối năm 2023 để kịp khởi công với mục tiêu khánh thành vào giữa năm 2024 và coi đây như là một trong những sự kiện đầu tiên kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam.
Các đại biểu cắt băng khánh thành và bàn giao công trình tu bổ, tôn tạo Di tích lịch sử quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng.
Ngoài những hồ sơ, tài liệu, hiện vật do Bảo tàng Báo chí Việt Nam dày công sưu tầm, chuẩn bị, với quyết tâm rất cao của lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam, công trình tu bổ, tôn tạo Di tích quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng còn nhận được sự quan tâm của các cấp ủy chính quyền và nhân dân tỉnh Thái Nguyên và ngành văn hóa. Đồng chí có thể nói rõ hơn về sự phối hợp hết sức tích cực này?
Nhà báo Lê Quốc Minh: Nếu không có sự phối hợp rất tích cực và nhiệt tình của cả các đồng chí lãnh đạo tỉnh Thái Nguyên và huyện Đại Từ thì tiến độ công trình không thể nhanh chóng như vậy.
Ủy ban Nhân dân huyện Đại Từ có văn bản số 1491/UBND-TNMT từ ngày 12/7/2023 về việc phối hợp thực hiện lập dự án đầu tư “Xây dựng Khu lưu niệm tại địa điểm di tích Quốc gia Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng” tại xã Tân Thái theo đề nghị của Hội Nhà báo Việt Nam; huyện cũng là nơi cấp giấy phép xây dựng cho công trình và sau này là nơi tiếp nhận và quản lý di tích. Huyện Đại Từ đã phối hợp chặt chẽ với chủ đầu tư là Bảo tàng Báo chí Việt Nam trong quá trình thực hiện công trình, từ các thủ tục ban đầu, đến chủ trương và giai đoạn khởi công, thi công....
Tỉnh Thái Nguyên đã ban hành quyết định 3415/QĐ-UBND ngày 28/12/2023, phê duyệt dự án và giao Bảo tàng Báo chí Việt Nam làm chủ đầu tư. Đây là căn cứ quan trọng nhất để từ đó tỉnh chỉ đạo các cơ quan ban ngành hỗ trợ sát sao, gồm Sở Văn hóa - Thể thao - Du lịch, Sở Xây dựng, Sở Tài nguyên Môi trường... Tôi được biết có những cuộc họp liên quan dự án này thậm chí được tổ chức rất muộn vào buổi tối để kịp báo cáo lãnh đạo tỉnh và sớm ra các văn bản pháp lý.
Các đại biểu tại Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng.
Theo nhìn nhận của nhiều nhà nghiên cứu, Di tích quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng sau khi được khánh thành sẽ là một bảo tàng báo chí Việt Bắc thu nhỏ. Đồng chí có thể cho biết cụ thể hơn về quy mô cũng những những hạng mục quan trọng của công trình?
Nhà báo Lê Quốc Minh: Chúng tôi thực hiện các quy trình lập dự án rất bài bản, phối hợp với các đơn vị uy tín, trong đó có đơn vị thiết kế, và thực sự rất hài lòng với thiết kế của công trình này. Nó không chỉ tái hiện lịch sử mà còn đảm bảo tính mỹ thuật cao cũng như các công năng cần thiết.
Công trình Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng đã hoàn thành cơ bản các hạng mục chính. Ngoài Bia Địa điểm Di tích lịch sử quốc gia dựng từ 2019 đã được tu bổ, tôn tạo thì còn có các cấu phần như sau:
1/ Bảo tàng thu nhỏ về Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, dưới hình thức căn nhà cấp 4 rộng 80 m2 xây trên đồi cao, phỏng dựng theo tài liệu ghi chép và một số hình ảnh tư liệu để lại, xưa là nhà tre nứa, nay là nhà khung gỗ, mái lá nhân tạo chống cháy;
2/ Ngôi nhà sàn - bảo tàng thu nhỏ về Báo chí Kháng chiến Việt Bắc 1946 - 1954, rộng 80 m2, phỏng dựng nhà sàn của Tổng bộ Việt Minh, nơi chỉ đạo trực tiếp các hoạt động báo chí kháng chiến;
3/ Phù điêu với 48 chân dung các thành viên Ban Giám hiệu, giảng viên và học viên của Trường;
4/ Hội trường trong lòng đồi có thể phục vụ hội nghị, hội thảo và các hoạt động khác, có sức chứa khoảng 150 người;
5/ Quảng trường mini phục vụ tổ chức sự kiện, rộng 200m2. Xung quanh có những khu vườn nhỏ trồng cây xanh tươi mát trong một không gian rất thoáng đãng.
Không chỉ là một bảo tàng báo chí Việt Bắc thu nhỏ, Di tích quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng còn là di tích quan trọng trong toàn bộ hệ thống di tích lịch sử cách mạng về Chủ tịch Hồ Chí Minh, về Trung ương, Chính phủ, chiến khu Việt Bắc và trên hết là “địa chỉ đỏ” của Báo chí Cách mạng Việt Nam, nơi nhắc nhớ, giáo dục các thế hệ làm báo về nguồn cội. Hội Nhà báo Việt Nam đã có những kế hoạch như thế nào để lan toả rộng khắp giá trị lịch sử quý giá của Di tích này?
Nhà báo Lê Quốc Minh: Chúng tôi dự kiến sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng để đưa di tích Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng vào danh mục các điểm tham quan “Thủ đô gió ngàn” - Thủ đô của đất nước trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp (gồm Thái Nguyên, Tuyên Quang, Bắc Kạn), trong đó Thái Nguyên giữ vị trí đặc biệt quan trọng, vị trí trung tâm của “Thủ đô kháng chiến”.
Chúng tôi cũng sẽ đẩy mạnh tuyên truyền đến với các hội nhà báo địa phương, các liên chi hội và chi hội nhà báo trong toàn quốc với mong muốn tất cả giới báo chí thấy rõ tầm quan trọng của di tích này, từ đó coi đây là một địa chỉ đỏ để các nhà báo, nhất là các nhà báo trẻ, hướng về nguồn, để tìm hiểu lịch sử báo chí hào hùng, nghe kể chuyện về lớp lớp đàn anh đi trước và xây đắp cho tương lai của báo chí nước nhà.
Di tích Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng cũng có thể là nơi tổ chức các hội nghị, hội thảo về báo chí, tổ chức các chương trình đào tạo ngắn hạn, hoặc là nơi phát thẻ hội viên Hội Nhà báo Việt Nam, lễ trao các giải báo chí khu vực và địa phương…
Chúng tôi tin tưởng rằng các hội nhà báo, các cơ quan báo chí sẽ dành sự quan tâm thỏa đáng và sẽ có nhiều hoạt động sôi nổi, giúp cho địa điểm này thường xuyên có nhiều người đến thăm và tham gia những sự kiện ý nghĩa với nghề báo.
Tổng Biên tập Báo Nhân dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh giới thiệu hình ảnh tư liệu về Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng với Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh (bìa phải) và các đại biểu.
Công trình tu bổ, tôn tạo Di tích quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng là một trong những hoạt động hướng đến kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam. Trong thời gian tới, những trọng điểm hoạt động của giới báo chí nói chung, Hội Nhà báo Việt Nam nói riêng để chuẩn bị cho sự kiện trọng đại này sẽ là gì, thưa đồng chí Chủ tịch?
Nhà báo Lê Quốc Minh: Ban Tuyên giáo Trung ương đã có chỉ đạo từ rất sớm về các hoạt động hướng tới dấu mốc 100 năm của Báo chí Cách mạng Việt Nam, Hội Nhà báo Việt Nam cũng đã có văn bản hướng dẫn rất cụ thể với các đơn vị thành viên. Chúng tôi được biết một số hội nhà báo địa phương và cơ quan báo chí cũng đã bắt đầu lên kế hoạch chuẩn bị riêng.
Trong thời gian từ nay cho đến tháng 6/2025 sẽ có rất nhiều hoạt động vô cùng đa dạng và thiết thực, từ cấp Trung ương cho đến địa phương, từ các cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện quy mô lớn cho đến những cơ quan báo chí với số lượng nhân sự ít ỏi.
Dịp 21/6 vừa qua, chúng tôi đã kêu gọi tất cả các cơ quan báo chí, hội nhà báo, liên chi hội, chi hội nhà báo trên toàn quốc xây dựng phong trào thi đua riêng, nỗ lực đẩy mạnh về chuyên môn để tạo ra những sản phẩm báo chí chất lượng cao, trong khi tiếp tục xây dựng môi trường văn hóa trong cơ quan báo chí và quán triệt thực hiện đạo đức nghề báo. Chúng tôi cũng khuyến khích tổ chức các hoạt động cấp khu vực, cấp cụm để tăng cường sự liên kết, tình đoàn kết và hợp tác.
Hội Nhà báo Việt Nam đang phối hợp với các ban, bộ, ngành xây dựng chương trình kỷ niệm cấp quốc gia, Hội báo toàn quốc cũng như Lễ trao giải Báo chí Quốc gia trong năm tới chắc chắn sẽ có quy mô rất lớn với nhiều đổi mới.
Chúng tôi còn có kế hoạch tổ chức rất nhiều hoạt động nghiệp vụ cũng như các hoạt động thể thao, văn nghệ, hoạt động tri ân các nhà báo - liệt sĩ, trong đó có kế hoạch kêu gọi ủng hộ xây bia tưởng niệm 512 liệt sĩ nhà báo cách mạng tại chùa Da (Âu Lạc cổ tự) ở thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.
