Khu vực hồ chứa Thủy điện Thượng Kon Tum.
Động đất kích thích gây ra do hồ chứa
Ngày 11/5, Viện Vật lý địa cầu cho biết đã có báo cáo khảo sát động đất ở Kon Tum. Trước đó, ngày 19/4, thực hiện theo chỉ đạo, một đoàn kỹ thuật được thành lập gồm các chuyên gia, các nhà khoa học do Viện Vật lý địa cầu, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã tổ chức chuyến đi khảo sát thực địa, đánh giá hoạt động động đất tại khu vực huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum và vùng lân cận.
Theo đánh giá của các chuyên gia thì các trận động đất xảy ra từ tháng 3/2021 đến 4/2022 tại khu vực huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum và các vùng lân cận gây chấn động lớn nhất là cấp V. Cường độ chấn động như vậy là chưa đến mức nghiêm trọng.
Bước đầu các chuyên gia, nhà khoa học nhận định, động đất khu vực huyện Kon Plông là động đất kích thích gây ra do hồ chứa. Tuy nhiên, để khẳng định nguyên nhân phát sinh động đất và có cơ sở để dự báo xu thế hoạt động, cường độ của động đất trong tương lai nhằm đánh giá khả năng gây thiệt hại cho các công trình dân sinh và thuỷ điện thì cần có những khảo sát, quan trắc và nghiên cứu chi tiết về địa chất kiến tạo và chế độ địa chấn trong khu vực Kon Tum và các vùng lân cận.
Động đất khiến nhiều nhà dân bị nứt.
Các kết quả nghiên cứu trước đây về chế độ kiến tạo và hoạt động động đất tại khu vực Kon Tum và các vùng lân cận chưa đủ độ chi tiết để có thể đánh giá về nguyên nhân và mức độ nguy hiểm của động đất đối với các công trình dân sinh và thuỷ điện. Đồng thời, chưa có những nghiên cứu chi tiết về động đất kích thích trong khu vực.
Vì vậy, cần có nghiên cứu chi tiết để phục vụ xác định nguyên nhân, mức độ nguy hiểm động đất và đề xuất các giải pháp ứng phó phù hợp, bên cạnh đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, địa phương và các đơn vị quản lý khai thác thuỷ điện trên địa bàn.
Cần phải tích nước từ từ
Đó là ý kiến của Tiến sỹ Đào Trọng Tứ, Trưởng ban Điều hành mạng lưới sông ngòi Việt Nam. Trao đổi với phóng viên Báo Nông nghiệp Việt Nam, Tiến sỹ Đào Trọng Tứ cho biết: Đối với tất cả các hồ chứa nước, hồ chứa càng cao thì khả năng gây ra động đất kích thích là rất nhiều. Bởi khi nước tích càng cao mà nền dưới càng yếu, nằm trên đứt gãy thì nó sẽ đẩy sâu nước xuống tầng dưới lòng hồ, tạo nên hiện tượng giảm ma sát giữa các khối đá, gây nên sự xáo trộn dẫn đến động đất mức độ nhỏ. Nếu địa chất nơi đó yếu hơn nữa, sẽ tạo nên sự xáo trộn lớn, theo đó sẽ có nhiều khả năng gây vỡ đập.
Đoàn công tác đi kiểm tra động đất tại khu vực Nhà máy Thủy điện Thượng Kon Tum.
Cũng theo Tiến sỹ Đào Trọng Tứ thì, nếu mật độ động đất diễn ra quá dày sẽ gây xáo trộn cuộc sống của người dân, gây hoang mang, cuộc sống bất ổn bởi nhà cửa bị rung lắc, dẫn đến đổ sập, tính mạng người dân sống trong vùng có động đất bị đe dọa…
“Động đất kích thích hình thành bởi tác động thêm của con người như xây dựng những hồ đập lớn. Khi xây dựng công trình thủy điện Hòa Bình, sau khi tích nước đã gây nên những trận động đất kích thích, ảnh hưởng đến tận Hà Nội.
Theo quy luật thì dần dần sẽ ổn định bởi các khối đá va chạm vào nhau, di chuyển và sẽ đặt lại ở vị trí cố định, theo đó sẽ giảm đi hoặc không còn những trận động đất xảy ra nữa. Do vậy, các công trình thủy điện khi xây dựng xong, cần phải tích nước từ từ, không thể một lúc tích nước đầy hồ ngay từ đầu”, Tiến sỹ Đào Trọng Tứ cho biết.
