Bước sang tháng 10, người dân trồng mía bắt đầu chuẩn bị cho vụ thu hoạch với nhiều mong đợi được mùa, được giá trong bối cảnh nhiều loại cây trồng rơi cảnh bấp bênh. Diễn biến tích cực của thị trường cùng với hiệu quả từ chính sách áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đã khiến niềm vui của người dân trồng mía càng được nhân lên. Ngành mía đường Việt Nam năm nay dự báo sẽ tiếp tục có một vụ ép “thắng lợi kép”.
Điểm sáng từ thị trường
Niên vụ 2022-2023, sản lượng đường tiêu thụ toàn cầu ước tính đạt 179 triệu tấn, tăng 1,9% so với cùng kỳ do nhu cầu lớn từ Trung Quốc và Ấn Độ. Bên cạnh đó, xu hướng gia tăng sản xuất ethanol được đánh giá sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến nguồn cung đường trong thời gian tới. Theo Mordor Intelligence, quy mô thị trường ethanol được dự báo sẽ đạt tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) trên 5% trong giai đoạn dự báo (2022-2027) do nhu cầu sử dụng ethanol làm nhiên liệu sinh học, trong sản xuất bia và chế biến thực phẩm ngày càng tăng cao.
Đối với thị trường trong nước, kết thúc vụ 2021-2022 toàn ngành mía đường Việt Nam đã ép được 7,5 triệu tấn mía, sản xuất được gần 741.700 tấn đường, tăng hơn 11,6% về sản lượng mía ép và 7,5% về sản lượng đường so với vụ ép mía 2020-2021. Trong khi đó, ước tính tổng nhu cầu sử dụng nguyên liệu đường trên cả nước ước đạt từ 2,1-2,3 triệu tấn đường mỗi năm, tức sản lượng đường hiện tại chỉ đáp ứng khoảng 35% nhu cầu của thị trường. Các nhà máy đường có nhiều điều kiện để tiếp tục tăng tốc nhờ giá đường thế giới trong năm 2022, dự báo tăng từ 2-5% so với năm trước, theo đà tăng của hàng hóa cơ bản.
Trong những năm gần đây, ngành đường Việt Nam đã bị thiệt hại rất lớn bởi sức ép từ đường Thái Lan bán phá giá, nhập lậu và gian lận thương mại. Đầu tháng 8/2022 Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định 1514/QĐ-BCT áp dụng mức thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp là 47,64% đối với đường nhập khẩu từ Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia và Myanmar có nguồn gốc nguyên liệu từ Thái Lan. Chính sách được áp dụng từ ngày 9/8/2022 đến 15/6/2026, tăng thêm kỳ vọng phục hồi cho ngành mía đường Việt Nam sau một thời gian dài chịu sức ép lớn từ đường lậu. Kết quả thực tế đã cho thấy trong tháng 8, lượng đường nhập khẩu chính ngạch đã giảm bớt. Bên cạnh đó, sự sụt giảm nguồn cung đường HFCS từ si-rô ngô nhập khẩu cũng đã tạo điều kiện cho đường sản xuất từ mía có thể tiêu thụ được và cải thiện được giá bán.
Thời tiết ủng hộ
Bên cạnh những thông tin tích cực từ thị trường, tình hình thời tiết trên đồng ruộng thuận lợi cũng giúp người trồng mía thêm phấn khởi. Thống kê cho thấy mùa mưa năm nay không chỉ đến sớm hơn, mang nước chống hạn cho nhiều diện tích mía, đặc biệt là tại khu vực Nam Trung Bộ như Phú Yên, Khánh Hòa và Ninh Thuận. Lượng mưa cũng phân bổ đều, thời gian cây mía bị ngập ít khiến hiệu quả hấp thụ phân bón gia tăng.
Cơn bão số 4 vừa qua tuy mạnh nhưng tác động đến các cánh đồng mía không đáng kể, diện tích mía đổ ngã, ngập úng do bão không lớn. Các hiện tượng thời tiết cực đoan khác đến nay cũng không xuất hiện quá thường xuyên, giúp người nông dân bảo toàn được thành quả trên đồng. Dự báo mùa mưa năm nay sẽ kết thúc sớm, cây mía sẽ bước vào giai đoạn tích đường. Kết hợp với công tác chăm sóc, phòng ngừa sâu bệnh kịp thời, các diện tích mía sẽ đạt năng suất và chữ đường cao, đem lại lợi nhuận tốt cho người nông dân.
Cảnh thu hoạch tại ruộng mía năng suất cao của Công ty Cổ phần Thành Thành Công – Biên Hòa tại Gia Lai.
Kỳ vọng vụ mùa “thắng lợi kép”
Giai đoạn trung tuần tháng 10, các nhà máy đường đã gần như hoàn thành việc bảo trì, bảo dưỡng thiết bị máy móc, chuẩn bị cho một vụ ép mới. Với giá đường neo ở mức cao, thị trường tiêu thụ ổn định, nhiều doanh nghiệp được dự báo sẽ đưa ra mức giá thu mua tốt để tạo động lực mở rộng vùng nguyên liệu mía.
Nhìn lại vụ thu hoạch 2021-2022 vừa qua, ở mức năng suất 70 tấn/ha và giá mía trên dưới 1 triệu đồng/tấn, người trồng mía có lãi khoảng 15-25 triệu đồng/ha tùy theo mía tơ hay mía gốc, đất nhà hay đất thuê. Nếu năng suất mía năm nay cao hơn, cộng thêm dự báo giá thu mua mía tăng tương ứng theo mức tăng giá đường từ 2-5%, thì người trồng mía có thể tự tin đạt mức lợi nhuận 20-30 triệu đồng/ha, đồng thời chứng tỏ cây mía có sức cạnh tranh tốt so với những loại cây trồng khác. Đặc biệt, đó là chưa kể các nhà máy đường luôn có các chính sách đầu tư, hỗ trợ cho người nông dân trồng mía trong suốt mùa vụ.
Đi cùng với đó nhiều doanh nghiệp mía đường tiếp tục có những chính sách về bảo hiểm giá, các chính sách về đầu tư, chăm sóc mía, hỗ trợ vốn cho các hạng mục như thuê đất, làm đất, trồng & chăm sóc… để người nông dân có nguồn lực mở rộng diện tích, gia tăng quy mô sản xuất. Và không chỉ giải ngân bằng tiền, nhà máy cũng sẽ đưa các kỹ thuật canh tác hiện đại, bền vững như phân hữu cơ vi sinh, thiên địch ong mắt đỏ, chế phẩm bón lá vào chính sách để hỗ trợ người trồng mía, từng bước giúp người trồng mía làm quen với những giải pháp mới này, từ đó gia tăng năng suất và lợi nhuận lâu dài.
Toàn cảnh vùng nguyên liệu nông trường của Công ty Cổ phần Thành Thành Công – Biên Hòa tại Trà Võ, Tây Ninh.
Từ những tín hiệu khả quan trên, ngành mía đường Việt Nam nói chung hay người trồng mía nói riêng hoàn toàn có cơ sở để kỳ vọng vào một vụ mùa “thắng lợi kép”, vừa được mùa lại vừa được giá.
