Già làng Y Djret Knul bên nguồn nước sạch
Tại Hội nghị điển hình tiên tiến về cấp nước sạch và môi trường toàn quốc tổ chức ở thủ đô Hà Nội năm nay, mọi người ngạc nhiên kính phục trước nghĩa cử cao đẹp của một ông già Mơ Nông ở làng Pleiku Roh, phường Yên Đỗ, TP. Pleiku, Gia Lai.
Nhờ có ông Y Djret Knul hiến cho làng 100 m2 đất trị giá 300 triệu đồng để nhà nước xây dựng công trình nước sạch mà cả 230 hộ, trên 1.000 người Jrai trong làng được dùng nước sạch tận nhà, thoát khỏi cảnh đi gùi nước giọt mất vệ sinh về dùng.
Làng Pleiku Roh của người Jrai định cư lâu đời sát bên hông TP. Pleiku. Trình độ dân trí trong làng tương đối cao, có nhiều người học hết bậc THPT, đại học. Làng có trường tiểu học, mẫu giáo khang trang; hệ thống đường giao thông rải nhựa, hệ thống điện đầy đủ. Tỉ lệ hộ đói nghèo chỉ còn khoảng 3%... Dẫu vậy, nhiều đời nay dân làng vẫn luôn gặp khó khăn về nguồn nước sinh hoạt.
Trước đây, làng lấy nguồn nước từ mạch lộ thiên ở cuối làng. Nhưng nguồn nước giọt này không đảm bảo vệ sinh, vì thế nhiều năm trước đã từng xảy ra một số vụ dịch bệnh đường ruột lây lan khắp làng. Còn nguồn nước máy của thành phố thì chưa kéo đến làng và bà con vẫn chưa có thói quen dùng nước máy.
Trước tình trạng bức xúc đó, từ năm 1995, UBND tỉnh đã chỉ đạo Trung tâm Nước sinh hoạt và Vệ sinh môi trường nông thôn (NSH & VSMTNT) tỉnh cấp nước sinh hoạt cho làng Plieku Roh. Chủ trương là thế nhưng các cán bộ của Trung tâm phải mất một thời gian dài đo đạc, khoan dò tìm khắp làng mà toàn gặp phải đá bàn hoặc không dò ra mạch nước. Mũi khoan duy nhất tìm được nguồn nước nằm đúng vào phần đất nhà thôn trưởng Y Djret Knul.
Để có nước sạch sinh hoạt cho hơn 1.000 người Jrai trong làng thì phải làm giếng khoan sâu 120m và xây bể chứa 50m3. Lô đất này ở vị trí có giá trị nhất làng, nằm góc cua ở ngã tư đường Đinh Tiên Hoàng (nối dài) và Lê Thị Hồng Gấm, có 2 mặt tiền đường nhựa, theo giá thị trường hiện tại là 300 triệu đồng. Một tài sản lớn đối với gia đình nông dân trong làng. Trong khi đó, dự án cấp nước sinh hoạt lại không có kinh phí để đền bù cho lô đất được trưng dụng này.
Ghi nhận nghĩa cử cao đẹp của già Y Djret Knul, ông Bùi Văn Tam - Giám đốc Trung tâm NSH & VSMTNT tỉnh Gia Lai, nói: “Già Knul là một điển hình về xã hội hóa cấp nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn. Tại Hội nghị điển hình tiên tiến về cấp nước sạch và môi trường toàn quốc tổ chức ở thủ đô Hà Nội, già Knul là một trong 26 người trong cả nước được Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan biểu dương và được Bộ trưởng Bộ Tài Nguyên và Môi trường tặng bằng khen”.
Tình thế đặt ra rất khó khăn. “Không thể để dân làng sống mãi cảnh thiếu nước sinh hoạt được. Phải hiến đất cho làng thôi!” - Già Y Djret Knul tự nhủ trong bụng như thế. Ông về bàn với bà Puih Đai vợ ông, vì dẫu sao ông cũng là người Mơ Nông ở Đak Min (Đak Nông) sang ở rể làng này, mà theo phong tục người Jrai, người vợ có vai trò làm chủ gia đình. Được bà đồng ý, ông liền hiến đất cho làng...
Từ lô đất của ông, Trung tâm NSH & VSMTNT tỉnh đã xây dựng công trình nước sạch gồm giếng khoan sâu 120m, có máy bơm điện đẩy nước lên bể chứa, lắng lọc và hệ thống đường ống dẫn nước dài hàng cây số chạy dọc theo các con đường dọc ngang trong làng. Các gia đình tự mua đồng hồ, ống dẫn nước vào nhà. Thôn trưởng Y Djret Knul đã thành lập Ban quản lý công trình nước sạch gồm 3 người có nhiệm vụ tổ chức vận hành hệ thống nước sạch, vận động người dân sử dụng và thu tiền nước với giá thống nhất 1.500 đồng/m3.
Người Jrai làng Pleiku Roh mang ơn ông. Nhờ có ông mà dân làng đã từ bỏ nguồn nước giọt mất vệ sinh, chuyển sang dùng nguồn nước hợp vệ sinh, đảm bảo sức khỏe. Các dịch bệnh về đường tiêu hóa dần biến mất.