Trận đánh chấn động thế giới
Bốn mươi hai năm trước, Trung đội Mai Quốc Ca đã tham gia trận đánh ngăn chặn quân địch ở cầu Quảng Trị gây chấn động thế giới. Trận đánh không cân sức 1 chọi 100 ấy đã có 19/20 chiến sĩ anh dũng hy sinh.
Cho đến tận hôm nay với sự cố gắng không mệt mỏi của đơn vị và đồng đội, đã có 16/19 liệt sĩ được gắn tên tuổi trên bia mộ của mình một cách chính xác nhất.
Người còn sống sót duy nhất của Trung đội Mai Quốc Ca trong trận đánh ấy là ông Vũ Quang Thành, năm nay 63 tuổi. Từ Thanh Hóa, ông đã vào đất thiêng Quảng Trị để chia sẻ niềm vui với gia đình đồng đội tại lễ này.
Câu chuyện giữa tôi và ông Thành như thước phim đưa ông trở về thời điểm năm 1972 ở chiến trường nóng bỏng Quảng Trị. Để tạo ra một chiến thắng trên bàn ngoại giao tại Hội nghị Paris, quân ta quyết định có một chiến thắng lớn ở mặt trận quân sự bằng việc mở chiến dịch tiến công vào Thành cổ Quảng Trị trong mùa hè năm 1972.
Tại phía bắc đầu cầu Quảng Trị nay là cầu Thạch Hãn trên QL 1A, Trung đội 2 (Đại đội 11, Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 9, Sư đoàn 304) do thượng sĩ Mai Quốc Ca chỉ huy được giao nhiệm vụ đánh chiếm cầu, ngăn chặn không cho quân địch từ các cứ điểm Đông Hà, Ái Tử, La Vang co cụm về Thành cổ Quảng Trị và ngược lại để quân ta tiêu diệt địch tại Thành cổ, giải phóng Quảng Trị.
Ngày 9/4/1972, Trung đội 2 của ông Thành có 20 chiến sĩ nhận lệnh vận chuyển 100 kg thuốc nổ TNT để phá cầu Thạch Hãn.
Đến khoảng 4 giờ sáng ngày 10/4 khi các anh đã tiến sát đến cầu thì bất ngờ bị địch phát hiện. Trong tình thế không có đường lùi, các chiến sĩ đã anh dũng xông lên chiến đấu.
Chỉ có 20 người nhưng với ý chí quyết tâm và lòng gan dạ, Trung đội 2 đã quần nhau giáp lá cà với 3 tiểu đoàn quân địch gồm bộ binh và lực lượng bảo an, dân vệ với nhiều xe tăng, máy bay, pháo yểm trợ nhằm tái chiếm cầu Quảng Trị.
Đọ súng từ 4h sáng đến 11h trưa thì 19 đồng đội của ông Thành đã ngã xuống trước khi tiêu diệt được hơn 100 quân địch.
Còn da lông mọc, còn chồi nảy cây
Quân địch dã man không cho chôn cất thi thể 19 liệt sĩ của Trung đội 2 mà bắt nhân dân đặt phơi các anh trên miệng hố bom.
Bà con thôn Nhan Biều, xã Triệu Thượng, huyện Triệu Phong đã đấu tranh giành giật với chúng để lấy thi thể các anh đưa đi chôn cất rất cẩn thận.
Về phần mình, ông Thành bị thương nặng, mảnh đạn pháo găm vào hông trái, ông bò ra phía bờ sông Thạch Hãn, nằm bất tỉnh. Quân địch phát hiện và đưa ông vào cấp cứu ở Huế rồi sau đó đưa ông đi lòng vòng các nhà lao ở Đà Nẵng để thẩm vấn.
Cuối cùng chúng giam ông ở nhà lao Phú Quốc. Sau khi Hiệp định Paris được ký kết, ông được trả tự do.
Ở quê nhà, thôn Đồng Minh, xã Vĩnh Phúc, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa, người mẹ già của ông đã 66 tuổi chưa mãn tang chồng đã nhận giấy báo tử về sự hy sinh anh dũng của con trai Vũ Quang Thành.
Thế rồi, năm 1974, ông Thành được phục viên trở về quê nhà trong hạnh phúc vỡ òa của người mẹ. Ông tự tay mình hạ bàn thờ mà trước đó mẹ ông dựng lên để thờ ông. Một thời gian sau ông lập gia đình với bà Trịnh Thị Huệ. Vợ chồng ông có 3 người con nay đã trưởng thành.
Còn Trung đội 2 của ông được ghi công như tấm gương điển hình về tinh thần đoàn kết hiệp đồng chiến đấu sáng tạo "1 thắng 100". Năm 1973, Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân cho Trung đội 2 và từ đó vinh dự được gọi tên là Trung đội Mai Quốc Ca.
Ông Thành thắp hương tại phần mộ liệt sĩ Mai Quốc Ca
Hòa bình trở lại, huyện Triệu Phong cất bốc đưa các anh vào an nghỉ ở nghĩa trang liệt sĩ huyện. Hai mươi ngôi mộ liệt sĩ Trung đội Mai Quốc Ca được phân thành một khu riêng biệt và cùng khắc một tên chung “Trung đội Anh hùng Mai Quốc Ca”.
Để tưởng nhớ các anh, Nhà nước đã xây dựng ở phía bắc cầu Thạch Hãn, nơi trận đánh năm xưa một tượng đài bên trong được cách điệu 20 giọt máu mang hình 20 quả tim màu đỏ như một biểu tượng bất diệt của tinh thần chiến đấu quả cảm và sự hy sinh anh dũng của Trung đội Mai Quốc Ca.
Với ông Thành, những ngày ở quê nhà ông luôn nhớ tới anh em, đồng đội. Ông lúc nào cũng canh cánh trong lòng, muốn vào huyện Triệu Phong thăm lại chiến trường xưa.
Tình cờ, vào tháng 6/1996, một gia đình liệt sĩ nhờ ông đi tìm phần mộ thân nhân ở nghĩa trang liệt sĩ huyện Triệu Phong. Đến thăm khu mộ của Trung đội Mai Quốc Ca một điều quá đỗi bất ngờ khi ông tận mắt chứng kiến có tên liệt sĩ Vũ Quang Thành.
Ông lần tìm lại danh sách liệt sỹ của Trung đội Mai Quốc Ca vẫn có tên mình trong đó. Thoáng chút xót xa nhưng ông vẫn kịp hiểu rằng đó là một sự nhầm lẫn do chiến tranh đưa đến mà thôi.
Cuộc gặp gỡ đầy linh cảm và phát hiện bất ngờ ấy đã hối thúc ông và đơn vị cấp trên quyết tâm phải tìm ra được tên tuổi, hài cốt chính xác cho 19 liệt sĩ của Trung đội Mai Quốc Ca.
Mười năm ông cùng Ban liên lạc Cựu chiến binh Trung đoàn 9, Sư đoàn 304 và huyện Triệu Phong với nhiều lần tìm kiếm tên tuổi, hài cốt liệt sĩ đồng đội nhưng vẫn còn thiếu thông tin.
Cuối cùng, được sự giúp đỡ của Cục Người có công (Bộ LĐ -TB&XH), Viện Hàn lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện Sinh học đã lấy mẫu sinh phẩm hài cốt của 19 liệt sĩ và người thân của 19 liệt sĩ để giám định ADN. Sau 12 tháng giám định đã cho kết quả gen hài cốt 19 liệt sĩ đúng với 16/19 bộ gen cùng huyết thống.
Qua đó xác định được hài cốt và tên tuổi chính xác của 16/19 liệt sĩ Trung đội Mai Quốc Ca và một liệt sĩ thuộc Trung đoàn 66, Sư đoàn 304, quê Bình Giang, Hải Dương.
