Việc vận chuyển sản phẩm quả chanh leo của HTX Tây Vĩnh Thuỷ gặp nhiều rất nhiều khó khăn do giãn cách. Ảnh: Tâm Phùng.
Đại dịch Covid-19 lan rộng đã tác động lớn đến nền kinh tế, trong đó có các hoạt động tiêu thụ nông sản của các HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnhQuảng Trị.
Ghi nhận tại HTX Nông sản sạch Triệu Phong (huyện Triệu Phong, Quảng Trị), ông Nguyễn Hữu Đạt, Giám đốc HTX cho biết, nếu như năm 2020 HTX xuất bán cho hệ thống cửa hàng Vitamart ở TP. Đà Nẵng gần 150 tấn lúa, các cửa hàng nông sản sạch và Trung tâm thương mại ở các thành phố lớn như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội… gần 200 tấn thì từ đầu năm 2021 đến nay, HTX chỉ mới xuất bán được hơn 50 tấn lúa, còn tồn dư gần 70 tấn.
Nguyên nhân là do tình hình Covid-19 diễn biến phức tạp, việc vận chuyển hàng hóa đi các địa phương đang áp dụng giãn cách, cách ly xã hội gặp rất nhiều khó khăn, chi phí vận chuyển cao, sức mua của người tiêu dùng cũng giảm sút khá lớn.
Để hỗ trợ HTX tiêu thụ sản phẩm, Liên đoàn lao động huyện Triệu Phong đã kêu gọi, vận động người lao động trên địa bàn huyện tiêu thụ được hơn 30 tấn gạo với giá 20.000 đồng/kg. Đến thời điểm này toàn bộ diện tích hơn 45 ha sản xuất lúa hữu cơ và lúa canh tác tự nhiên vụ hè thu của HTX đều đã thu hoạch xong.
Tuy nhiên, HTX chỉ mới xuất bán được 32 tấn lúa tươi giống ST25 theo hợp đồng với Tổng công ty Thương mại Quảng Trị. Đối với số lúa đã thu hoạch còn lại, mặc dù hiện vẫn đang gặp nhiều khó khăn trong việc tiêu thụ nhưng HTX vẫn thu mua với giá đã cam kết với xã viên từ đầu năm là 9.500 đồng/kg.
“Ngoài nguồn vốn của HTX, chúng tôi đã phải huy động kinh phí từ cá nhân các thành viên trong Ban quản trị để duy trì hoạt động của HTX. Hy vọng từ nay đến cuối năm dịch bệnh sẽ cơ bản được kiểm soát, các địa phương đang thực hiện giãn cách sẽ mở cửa trở lại.
Nếu không, không chỉ hoạt động sản xuất, kinh doanh của HTX sẽ gặp nhiều khó khăn mà còn ảnh hưởng đến thương hiệu “Gạo sạch Triệu Phong” mà HTX đã dày công gây dựng”, ông Đạt chia sẻ.
Thu mua lúa tại HTX Nông sản sạch Triệu Phong. Ảnh: Tâm Phùng.
Tương tự, hoạt động sản xuất của HTX Tây Vĩnh Thủy (huyện Vĩnh Linh, Quảng Trị) cũng không mấy khả quan. Anh Nguyễn Quang Hạnh, Giám đốc HTX Tây Vĩnh Thủy cho biết, HTX được Công ty Nafoods Tây Bắc ký hợp đồng làm đại lý thu mua, phân loại, sơ chế chanh leo tại tỉnh Quảng Trị và các địa phương lân cận. Năm 2020, HTX đã thu mua, sơ chế được gần 500 tấn quả chanh leo, mang lại doanh thu gần 3 tỷ đồng.
Tuy nhiên, năm 2021 này, do ảnh hưởng của Covid-19 làm việc thu mua, sơ chế và vận chuyển sản phẩm quả chanh leo đã được phân loại về kho của Công ty tại Hà Nội và Gia Lai gặp nhiều rất nhiều khó khăn.
"Mới đây nhất, sau khi đi thu mua quả chanh leo trở về, do có đi qua địa phương đang có dịch anh buộc phải đi cách ly tập trung 14 ngày. Covid-19 đã làm đứt gãy nhiều chuỗi liên kết – tiêu thụ của HTX, sản xuất bị đình trệ. Rồi thời gian vận chuyển dài, cước phí tăng cao đã ảnh hưởng rất lớn đến doanh thu của HTX”, anh Hạnh nói.
Cùng chung tình cảnh, nhiều HTX dược liệu trên địa bàn tỉnh Quảng Trị khối lượng sản phẩm tiêu thụ cũng đã giảm gần 70% do các cửa hàng, đại lý phân phối buộc phải đóng cửa. Ngoài ra, do phương tiện đi lại khó khăn nên chí phí vận chuyển tăng cao. Việc ký hợp đồng thu mua nguyên liệu của người dân khó thực hiện do nhu cầu sản xuất giảm sút, làm ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất của HTX và thu nhập của người dân.
Bên cạnh đó, một số HTX chăn nuôi, trang trại chăn nuôi lớn giảm doanh thu khoảng 30 – 40% do các trường học nghỉ học, các nhà hàng, khách sạn ngừng hoạt động, khách du lịch và khách lưu trú giảm sút. Chi phí vận chuyển các vật tư như con giống, thức ăn… và sản phẩm chăn nuôi tăng cao. Các HTX sản xuất và kinh doanh cà phê, hồ tiêu cũng giảm doanh thu lên đến 70% do thị trường không xuất khẩu được; các nhà hàng, quán cà phê tại Hà Nội, Đà Nẵng, Hội An… đóng cửa do giãn cách xã hội.
Để trợ lực cho các HTX, tỉnh Quảng Trị đã có nhiều chính sách hỗ trợ, tuy nhiên theo ghi nhận, nhiều chính sách ưu đãi, hỗ trợ từ phía Nhà nước dành cho HTX còn hạn chế so với nhu cầu thực tế.
Theo đó, một số chính sách do Trung ương chưa có quy định về nguồn kinh phí dành riêng để hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX dẫn đến các địa phương thiếu cơ sở để phân bổ nguồn lực hỗ trợ triển khai thực hiện. Trong đó chủ yếu là kinh phí lồng ghép vào các Chương trình, dự án nên việc tiếp cận các chính sách hỗ trợ cho HTX còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu của các HTX và chưa tạo ra sự đột phá trong phát triển kinh tế tập thể, HTX.
Ông Hoàng Minh Trí, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn Quảng Trị cho biết, để hỗ trợ khu vực kinh tế tập thể, HTX sản xuất kinh doanh, đề nghị Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu và xây dựng chính sách gia hạn nợ, không chuyển thành nợ xấu, phạt nợ quá hạn đối với các khoản vay đến hạn thanh toán, giảm chi phí giao dịch để tạo điều kiện cho doanh nghiệp, HTX tập trung vốn sản xuất.
Kích hoạt các gói tín dụng trả chậm và tạo điều kiện để các HTX, tổ hợp tác, nông dân tiếp cận nguồn vốn này để duy trì hoạt động sản xuất, đảm bảo nguồn nguyên liệu cho các nhà máy chế biến. Hỗ trợ các doanh nghiệp, HTX trong việc quảng bá giới thiệu, kết nối tiêu thụ sản phẩm thông qua internet, các trang thương mại điện tử.
Đồng thời, tiếp tục ưu tiên hỗ trợ nguồn kinh phí cho lĩnh vực HTX nông nghiệp, nhất là các HTX kiểu mới, HTX công nghệ cao, HTX sản xuất, kinh doanh theo liên kết chuỗi trong giai đoạn bị ảnh hưởng do Covid-19 và sau khi dịch bệnh được kiểm soát.
Theo báo cáo của Chi cục Phát triển nông thôn Quảng Trị, dịch Covid-19 đã làm các HTX sản xuất và kinh doanh các mặt hàng thiết yếu như lúa gạo, rau quả, một số mặt hàng như miến, mì sợi… giảm sản lượng tiêu thụ đến 50% do thị trường của những đơn vị này hầu hết ở các thành phố lớn như Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh…
Mặt khác, đây là là những sản phẩm sạch, sản phẩm OCOP nên giá bán cao trong khi người dân ở những địa phương đang chịu ảnh hưởng của Covid-19 có tâm lý giảm mua hàng chất lượng cao. Dẫn đến hàng hóa của HTX bị ứ đọng, không tiêu thụ được, làm giảm doanh thu, việc thu hồi vốn gặp nhiều khó khăn.
