Moshav Nahalal ở thung lũng Jezreel, Israel. Ảnh: Flickr/Ofir Ben Tov.
Tháng 6/1968, 8 người Mỹ lặn lội đến Israel để tìm hiểu một mô hình hợp tác xã nông nghiệp trên đất thuê của nước này. Họ hy vọng sẽ khai phá được điều gì đó có thể áp dụng cho vùng nông thôn miền nam nước Mỹ nhằm cải thiện tình trạng nghèo đói của những người Mỹ gốc Phi tại đây, theo kho tư liệu lịch sử điện tử Roots & Branches.
Phái đoàn Mỹ gồm Slater King, một doanh nhân địa phương và là nhà lãnh đạo dân quyền đến từ Albany (bang Georgia); Marion King, vợ của Slater, một trong những người Mỹ gốc Phi đầu tiên đăng ký bỏ phiếu khi phong trào dân quyền ở Albany phát triển hồi đầu những năm 1960; Bob Swann, giám đốc thực địa tại Viện Độc lập Quốc tế ở Massachusetts; Fay Bennett, giám đốc điều hành Quỹ Nông dân Lĩnh canh Quốc gia, một tổ chức phi lợi nhuận thành lập năm 1937; Leonard Smith, đồng nghiệp của Fay Bennett; Lewis Black, thành viên hội đồng quản trị Hiệp hội Hợp tác xã Nông dân Tây Nam Alabama; Albert Turner, quan chức cấp cao Hội nghị Lãnh đạo phía Nam ở Alabama và Charles Sherrod, người sáng lập Ủy ban Điều phối Hoạt động Bất bạo động dành cho Sinh viên.
Điều thu hút 8 nhà hoạt động này đến với nông nghiệp Israel là cơ hội tìm hiểu thêm về kibbutz và moshav, những cộng đồng nông nghiệp được quy hoạch vận hành bởi các doanh nghiệp hợp tác xã trên đất thuê từ Quỹ Do Thái Quốc gia (JNF). Được thành lập năm 1901 bởi những người theo chủ nghĩa Phục quốc Do Thái, JNF đã mua đất ở Ottoman Palestine (về sau là Israel) rồi cung cấp cho người Do Thái định cư và phát triển thông qua hợp đồng thuê đất 99 năm.
Cơ hội nghiên cứu về hệ thống cho thuê mặt bằng quy mô lớn phức tạp này là một trong những lý do quan trọng thúc đẩy những người Mỹ thực hiện chuyến đi đến Israel vào năm 1968. Dù được truyền cảm hứng mạnh mẽ từ những ngôi làng Gramdan của Ấn Độ, đến mức có thời điểm họ đã bàn về việc khơi mào cái gọi là “Phong trào Gramdan”, các phong tục, quy định và hoạt động kinh tế liên quan đến moshav và kibbutz dường như phù hợp hơn với Mỹ.
Điểm thu hút thứ hai nằm ở việc Israel đã có hàng thập kỷ thành công trong nỗ lực phát triển nông thôn thông qua hoạt động xây dựng các cộng đồng thử nghiệm và hợp tác xã nông nghiệp. Mô hình mà phái đoàn Mỹ cảm thấy hứng thú nhất trong suốt một tháng ở Israel là moshav.
Họ tin rằng cách tiếp cận theo chủ nghĩa tập thể đối với tài sản, lợi nhuận và cả việc nuôi dạy con cái, đặc trưng của kibbutz, sẽ không được cộng đồng người Mỹ gốc Phi ở Georgia chấp nhận. Trái lại, trong một moshav, việc mua, bán và hầu hết hoạt động sản xuất đều được thực hiện trên cơ chế hợp tác. Mỗi hộ gia đình có sở hữu riêng và có quyền sở hữu với nhà ở của mình.
Moshav đầu tiên, Nahalal, được thành lập ở khu vực phía bắc Israel vào năm 1921. Kế hoạch sử dụng đất của Nahalal, do kiến trúc sư Richard Kauffmann cố vấn, trở thành hình mẫu cho rất nhiều moshav khác hình thành trước năm 1948.
Nó dựa trên các vòng tròn đồng tâm, với những tòa nhà công cộng như trường học, cơ quan hành chính và văn hóa, cửa hàng hợp tác xã cùng nhà kho nằm ở vị trí trung tâm. Các ấp trại nằm ở vòng tròn trong cùng, tiếp đến là những công trình phục vụ canh tác, nông nghiệp và ở xa hơn nữa là những vòng tròn lớn gồm vườn tược và cánh đồng. Đến năm 1986, có khoảng 156.700 người Israel sống trong 448 moshav.
Hơn 30.000 hộ gia đình tại các trang trại moshav tạo ra khoảng 1/2 sản lượng nông nghiệp hàng năm trị giá 2,2 tỷ USD của Israel lúc bấy giờ. Các trang trại kibbutz sản xuất nửa còn lại.
Các gia đình moshav, đoàn kết như một hợp tác xã, cùng nhận tín dụng ngân hàng, mua vật tư, tiếp thị sản phẩm và tự cung cấp những dịch vụ cộng đồng khác nhau. Theo hệ thống này, mỗi gia đình chịu trách nhiệm về khoản nợ của các gia đình khác trong moshav và mỗi moshav lại chịu trách nhiệm cho khoản nợ của các moshav khác trong nhóm khu vực họ thuộc về.
Khi phái đoàn Mỹ trở về nước, họ đã giới thiệu mô hình moshav cho bạn bè, đồng nghiệp. Sự kết hợp giữa quyền sở hữu cộng đồng đối với đất đai, quyền sở hữu cá nhân với nhà ở và hoạt động hợp tác sản xuất nông nghiệp tạo ra lợi nhuận có vẻ phù hợp hoàn hảo với mục tiêu phát triển họ hướng đến là thay đổi diện mạo của cộng đồng người Mỹ gốc Phi ở miền nam đất nước.
