Thăm vườn bưởi đặc sản Phúc Trạch. Ảnh: Lâm Thao.
Năm 1938 bưởi Phúc Trạch được tưởng thưởng huy chương vàng trong cuộc thi đấu xảo quả ngon toàn Đông Dương do chính quyền thuộc địa Pháp tổ chức, được người nước ngoài rất ưa chuộng.
Năm 2002, Bộ Nông nghiệp và PTNT chính thức công nhận bưởi Phúc Trạch là 1 trong 7 loại cây ăn quả quý hiếm của đất nước, cấm không được xuất khẩu giống.
Năm 2006, bưởi Phúc Trạch được chọn là để làm quà tiếp các đại biểu dự Hội nghị APEC.
Năm 2010, sản phẩm bưởi Phúc Trạch đã được Cục Sở hữu Trí tuệ cấp bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý.
Năm 2012, Tổ chức kỷ lục Việt Nam đã xác lập kỷ lục bưởi Phúc Trạch vào top 50 đặc sản trái cây nổi tiếng. Điểm sơ qua những mốc lịch sử như vậy để thấy danh tiếng của bưởi Phúc Trạch nó vang danh như thế nào.
Hiện nay, trên địa bàn huyện Hương Khê có khoảng 2.700 ha bưởi Phúc Trạch, trong đó có hơn 1.000 ha đã cho quả, ước năng suất đạt khoảng 21.000 tấn/năm; được trồng tập trung nhiều hơn cả là 4 xã Phúc Trạch, Hương Trạch, Hương Đô, Lộc Yên.
Thời gian qua, bà con ở đây không còn “thả rông” cây bưởi đặc sản nữa, để mặc ông trời mà đã biết ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật như tưới tiết kiệm, thụ phấn nhân tạo và đặc biệt là bón phân bón Lâm Thao khép kín, cân đối.…Bưởi là cây có bộ rễ ăn sâu, tán rộng, năng suất cao nên lấy đi một lượng dinh dưỡng rất lớn trong đất, trung bình 1 tấn quả lấy đi 2kgN, 0,5kg P2O5, 2,5kg K2O, 0,2kg MgO, 0,6kg CaO, 90gS, 30gFe, 4gMn, 7g Zn và 5g Cu…
Đất trồng bưởi thích hợp là có tầng canh tác dày, tơi xốp, thoát nước, có tính kiềm độ pH từ 5,5 - 6,5, trong khi đó, đất của Hương Khê chủ yếu là chua, trước đây do nông dân bón phân không hợp lý, thường lạm dụng các loại phân đơn như đạm, lân, kali…nên đã chua lại càng chua thêm, đã chai cứng lại càng chai cứng thêm.
Quả bưởi vì thế bị “beo” ăn nhạt nhẽo, làm giảm uy tín của loại đặc sản này. Nhằm giúp các nhà vườn cách bón phân khép kín, cân đối, thời gian gần đây, Công ty CP Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao đã phối hợp với Trung tâm Hỗ trợ Nông dân tỉnh Hà Tĩnh để cung ứng phân bón cho nông dân theo hình thức trả chậm với số lượng khoảng 3.000 tấn/năm. Bên cạnh đó, Công ty còn tổ chức nhiều hội nghị hướng dẫn sử dụng phân bón Lâm Thao trên các loại cây trồng, trong đó có vùng bưởi Phúc Trạch.
Sử dụng phân bón Lâm Thao và bao quả cho bưởi Phúc Trạch. Ảnh: Lâm Thao.
Theo phân tích, trong thành phần phân bón NPK-S Lâm Thao ngoài đạm, lân, kali còn bổ sung các nguyên tổ dinh dưỡng trung, vi lượng cần thiết: Ca; Mg; S; Zn; Cu; Fe; Bo... đặc biệt là lưu huỳnh giúp nâng cao chuẩn chất lượng quả bưởi; đồng thời, giúp cây tăng khả năng chống chịu sâu bệnh, hạn chế tác hại bởi thời tiết khắc nghiệt như: Hạn, úng, gió bão, nóng và giá rét. Bên cạnh đó, phân bón NPK-S Lâm Thao M1 mới còn giúp cải tạo vùng đất chua, nâng dần độ pH của đất nơi đây.
Thời điểm này, mùa bưởi Phúc Trạch đã đến, khắp Hương Khê tràn ngập trong hương bưởi dịu dàng, trong màu vàng rực của những quả bưởi trĩu trịt trên cành. Chị Hoàng Thị Đô-một nông dân ở xã Hương Trạch cho biết: Bưởi Phúc Trạch là cây rất khó tính nên cần phải dày công chăm sóc thì mới cho năng suất, chất lượng. Nhà chị có 3 vườn bưởi với tổng cộng 240 cây trên 10 năm tuổi. Từ ngày sử dụng phân bón Lâm Thao và được cán bộ của đơn vị về tận nơi tập huấn, cầm tay chỉ việc nên năm nào cũng được mùa, chất lượng ngon, đạt tiêu chuẩn VietGAP.
Bưởi Phúc Trạch chăm sóc chuẩn nên chất lượng ngon, được thương lái ưa chuộng. Ảnh: Lâm Thao.
Năm nay, trung bình mỗi cây trong vườn đậu 50-70 quả, ngay từ sớm chúng đã được thương lái săn đón để đặt mua rồi. Bật mí về kinh nghiệm chăm sóc cho cây đặc sản này, chị Đô cho biết, hàng năm, gia đình bón phân cho bưởi theo bốn đợt như cán bộ công ty khuyến cáo:
Đợt 1: Bón sau thu hoạch quả 1 tuần, sử dụng 1,5 kg/gốc phân NPK-S *M1 5.10.3+8S hoặc mới đây chị dùng 1kg phân NPK-S 16.16.8+6S. Đợt 2: Bón đón hoa với lượng bón từ 1,4 -1,5 kg/gốc phân NPK-S *M1 12.5.10+14S. Đợt 3: Bón sau đậu quả từ 1,4 – 1,5 kg /gốc phân NPK-S *M1 12.5.10+14S. Đợt 4 bón trước thu quả một tháng từ 1,4 -1,5 kg/gốc phân NPK-S *M1 12.5.10+14S. Để phòng tránh côn trùng, sâu bệnh và rám nắng, giữ màu sắc đẹp ngay từ đầu vụ, chị còn bọc quả bằng những túi giấy.
Anh Phan Đức Hoàng-Chủ tịch Hội nông dân xã Hương Trạch cho biết, địa phương đang có trên 400 ha bưởi, trong đó trên 300 ha đã cho thu hoạch. Những năm qua, nhờ sự phối hợp từ Hội Nông dân huyện Hương Khê và Công ty CP Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao, nhiều hội viên nông dân trong xã đã được tham gia các lớp tập huấn về sử dụng phân bón cân đối, khép kín, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh. Nhờ đó, mà cây khỏe mạnh, sinh trưởng, phát triển tốt, cho năng suất và đặc biệt là chất lượng được cải thiện, hạn chế tình trạng bị “beo”, nhạt, được thương lái ưa chuộng, giá bán cao hơn, đời sống kinh tế của các nhà vườn được cải thiện đáng kể. Thời gian tới, Hội sẽ tiếp tục vận động các chủ vườn cùng áp dụng những kiến thức kỹ thuật mới, quy trình bón phân cân đối để giữ được thương hiệu cho một cây đặc sản đã có lịch sử hàng mấy trăm năm.
