Liên hoan phim quốc tế TP.HCM năm 2024, viết tắt HIFF 2024, kéo dài từ ngày 6/4 đến ngày 13/4. Đây là sự kiện điện ảnh qui mô lớn lần đầu tiên tổ chức tại đô thị phương Nam, giúp đời sống điện ảnh nước nhà có thêm một liên hoan phim quốc tế, sau Liên hoan phim quốc tế Hà Nội và Liên hoan phim Châu Á Đà Nẵng.
Liên hoan phim quốc tế TP.HCM ra đời trong bối cảnh vị thế điện ảnh Đông Nam Á đang được quan tâm nhiều hơn. Từ một khu vực nằm ngoài radar quan sát của điện ảnh thế giới, Đông Nam Á dần trở nên thu hút giới chuyên môn. Điển hình, các liên hoan phim hàng đầu thế giới như Berlinale, Cannes, Venice hay Busan đều có giám tuyển phim dành riêng cho khu vực này. Không chỉ những tài năng điện ảnh Đông Nam Á được chú ý, khu vực này còn là thị trường điện ảnh đầy tiềm năng để đầu tư.
Một lý do khác để công chúng chờ đợi Liên hoan phim quốc tế TP.HCM là đô thị này tập trung nhiều hãng phim, nhà làm phim, các đạo diễn, diễn viên… và có nhiều hoạt động sôi nổi ra mắt phim hằng tuần. Đồng thời, doanh thu phòng vé, số lượng khán giả tới rạp xem phim ở TP.HCM cũng lớn nhất cả nước.
Sau khi ban hành đề án về chiến lược phát triển ngành công nghiệp văn hóa TP.HCM đến năm 2030, UBND TP.HCM kỳ vọng sẽ đưa TP.HCM trở thành Thành phố điện ảnh (Film City), gia nhập mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO. Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Dương Anh Đức nhấn mạnh: “Tại Việt Nam, để phát triển điện ảnh thì TP.HCM là một trong những vùng đất tốt nhất. Với điều kiện đó, lãnh đạo thành phố luôn quan tâm và coi đó là trọng tâm. Khi chúng ta đặt trọng tâm và muốn điện ảnh phát triển chúng ta phải đầu tư nghiêm túc, tiếp cận và khai thác tiềm năng sẵn có, kêu gọi các nguồn lực bên ngoài, phối hợp với nguồn lực tại chỗ để có hướng đi vững nhất”.
Dù công tác tổ chức được chuẩn bị rất tỉ mỉ, nhưng một điều đáng băn khoăn ở Liên hoan phim quốc tế TP.HCM 2024 là thưa vắng tác phẩm điện ảnh Việt Nam. Liên hoan có 3 hạng mục tranh giải chính, bao gồm: Phim Đông Nam Á, Phim đầu tay hoặc phim thứ 2 và Phim ngắn đã nhận được hơn 400 tác phẩm dự thi. Ban đầu điện ảnh Việt có một ứng viên là bộ phim “Ầu ơ ví dầu” của đạo diễn Lê Bình Giang, song lại rút lui vì lý do cá nhân.
Như vậy, tại Liên hoan phim quốc tế TP.HCM 2024, tác phẩm điện ảnh Việt Nam chỉ có 5 đại diện tranh tài ở hạng mục phim ngắn của các đạo diễn Nguyễn Đức Huy, Lê Quỳnh Anh, Huy Nguyễn, Hồng Anh Nguyễn và Lê Duy Ngọc.
Đơn vị chủ nhà mà không có phim dự thi để trình chiếu vào khai mạc và bế mạc thì thật đáng tiếc. Theo giải thích của hội đồng nghệ thuật Liên hoan phim quốc tế TP.HCM 2024, thì Việt Nam vẫn có nhiều phim rất tốt nhưng không đúng điểm rơi. Liên hoan phim quy định những phim dự thi phải là mới sản xuất và chưa phát hành. Việc nước ta không có phim dự thi vì nhiều phim đã công chiếu, nhiều phim đang làm hậu kỳ và nhiều phim chưa đảm bảo chất lượng.
Rõ ràng, ban tổ chức Liên hoan phim quốc tế TP.HCM 2024 đã không lường trước hoàn cảnh trớ trêu ấy. Bởi lẽ, liên hoan phim khác hoàn toàn giải thưởng phim, liên hoan phim cần có sự thăm dò và sự cam kết để lên kế hoạch “chào hàng” những tác phẩm mới, chứ không thể trông cậy may rủi “vạn sự tùy duyên”.
Vì vậy, không phải ngẫu nhiên, tại tọa đàm “Đối thoại giữa sở, ngành TP.HCM với các nhà làm phim” trong khuôn khổ Liên hoan phim quốc tế TP.HCM 2024, nhiều diễn giả đều có chung kiến nghị, nếu xem điện ảnh là ngành trọng tâm để phát triển công nghiệp văn hóa thì đầu tư trung hạn phải có chính sách cụ thể, không thể chung chung như hiện nay.