Riêng dịch vụ liên kết SX và tiêu thụ lúa giống đã mang lại nhiều lợi ích và mở ra hướng làm ăn mới cho nông dân.
Hướng đi đúng
HTXNN Phước Hưng đã thực hiện mô hình liên kết SX giống lúa gắn với tiêu thụ trước khi QĐ 62/2013/QĐ-TTg (ngày 25/10/2013) của Thủ tướng Chính phủ về “Chính sách khuyến khích phát triển kinh tế hợp tác, liên kết SX gắn liền với tiêu thụ nông sản” ban hành 3 năm.
Xuất phát từ mục tiêu giúp nông dân trong việc tiêu thụ nông sản, HTXNN Phước Hưng đã hình thành vùng SX lúa giống tập trung với diện tích lớn, làm cầu nối giữa Cty CP TCty Giống cây trồng Thái Bình với nông dân thực hiện chuỗi liên kết SX gắn với tiêu thụ giống lúa BC15.
Sản phẩm làm ra có giá trị gia tăng cao, được bao tiêu 100%, thu nhập của người nông dân được cải thiện đáng kể.
Ông Phạm Văn Bình, Bí thư chi bộ, Trưởng Ban kiểm soát HTXNN Phước Hưng cho biết, cánh đồng SX lúa giống nằm trên địa bàn 7 thôn, được quy hoạch từ những vùng ruộng tập trung. Từ vụ ĐX 2009-2010, HTX đã khởi động chuỗi liên kết SX và tiêu thụ lúa giống với diện tích 84 ha, 632 hộ tham gia.
Trong vụ này, Cty CP TCty Giống cây trồng Thái Bình đã bao tiêu 395 tấn giống với giá cao hơn lúa thường 25% tại thời điểm. Hộ nông dân tham gia SX giống vô cùng phấn khởi và bắt đầu đặt niềm tin vào mối liên kết với doanh nghiệp.
“Hộ tham gia chuỗi liên kết được doanh nghiệp cho mượn giống; vật tư nông nghiệp thì được HTX ứng trước phân bón, thuốc BVTV đến thu hoạch mới trả.
Ngoài ra, nông dân còn được hỗ trợ về mặt kỹ thuật, đồng ruộng thường xuyên được cán bộ kỹ thuật của Cty thăm nom, hướng dẫn phòng trừ sâu bệnh. Nhờ đó cây lúa cho năng suất cao, trên 80 tạ/ha và được thu mua giá cao, người tham gia SX giống có lãi cao nên ngày càng gắn bó”, ông Bình nói.
Nước lên thuyền lên, những năm tiếp theo diện tích SX lúa giống tại HTXNN Phước Hưng liên tục được mở rộng. Đến năm 2014 diện tích SX lúa giống tăng đến 590 ha, số hộ liên kết tăng đến 1.654 hộ, tiêu thụ được 2.689 tấn lúa giống.
Với giá cao hơn lúa thịt lại thời điểm 1.500 đ/kg, cánh đồng lúa giống đã mang lại giá trị gia tăng cho hộ tham gia hơn 4 tỷ đồng.
Bước sang vụ ĐX 2014-2015, diện tích SX lúa giống ở HTX tiếp tục duy trì 420 ha, trên 1.000 hộ tham gia, tiêu thụ được 2.200 tấn lúa giống. Sang vụ thu 2015, HTX tiếp tục SX 100 ha lúa giống nữa, tiêu thụ được hơn 300 tấn giống.
Theo ông Trần Văn Long, Giám đốc HTXNN Phước Hưng, để vận động nông dân tham gia vào mô hình liên kết là điều không dễ. “Khi ấy, sau khi xin chủ trương của UBND xã, HTX tổ chức họp từng thôn, trình bày rõ ràng với nông dân hình thức liên kết, hướng mở về tiêu thụ nông sản. Sau khi nghe mình được hưởng nhiều lợi ích khi tham gia mô hình, nông dân mới đồng tình”, ông Long nói.
| “Muốn cơ giới hóa SX phải quy tụ đồng ruộng. Không làm theo cách dồn điền đổi thửa như các địa phương khác, nhưng chúng tôi muốn hình thành những đám ruộng lớn theo kiểu “dồn điền phá thửa”, để vừa được lợi đất SX, vừa tiện áp dụng cơ giới hóa vào đồng ruộng”, ông Long nói. |
Ngoài hiệu quả về kinh tế, mô hình liên kết SX tiêu thụ giống lúa đã làm nên cuộc cách mạng về mật độ tại HTXNN Phước Hưng. Từ phương thức gieo sạ 6-7kg lúa giống/sào (500 m2), nông dân tiếp cận được kỹ thuật sạ thưa chỉ 3,5 kg lúa giống/sào.
“Ngoài ra, nông dân còn được tiếp cận với kỹ thuật chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh cho cây lúa theo biện pháp "3 giảm 3 tăng" nên đẩy được năng suất tăng cao”, ông Long nhận định.
Tuy nhiên, mặc dù cánh đồng lúa giống đã được quy hoạch thành vùng tập trung, nhưng diện tích manh mún thì việc tổ chức SX còn gặp nhiều bất lợi. Với những đám ruộng nhỏ lẻ thì việc áp dụng cơ giới vào SX là không thể thực hiện, thất thoát sau thu hoạch là không thể tránh khỏi.
Quy tụ ruộng đất
Càng trò chuyện với các cán bộ chủ chốt của HTXNN Phước Hưng, tôi càng nhận ra việc quy tụ ruộng đất đã và đang là nguyện vọng cháy bỏng trong lòng những người có trách nhiệm của HTX này.
Hoạt động thu mua giống của Cty CP TCty Giống cây trồng Thái Bình
Bí thư chi bộ, Trưởng Ban kiểm soát HTXNN Phước Hưng Phạm Văn Bình nhớ lại, trước năm 1993, HTX đã quy hoạch những đám ruộng lớn, có đám rộng 2.000-3.000 m2 với mục đích dễ đưa cơ giới hóa và SX. Thế nhưng khi thực hiện giao quyền ruộng đất lâu dài, phải chia đều cho nông dân đủ các hạng ruộng cao - trung - sâu nên đồng ruộng bị “xẻ” manh mún trở lại.
“Trong bối cảnh liên kết với doanh nghiệp SX lúa giống như hiện nay, việc quy tụ ruộng đất cần thiết phải được thực hiện thì mới có thể áp dụng cơ giới hóa vào đồng ruộng nhằm đáp ứng yêu cầu của SX”, ông Bình bày tỏ.
| HTXNN Phước Hưng đang hoạt động 7 dịch vụ, gồm: Dịch vụ thủy lợi, cung ứng vật tư nông nghiệp, điện nông thôn, tín dụng nội bộ, kinh doanh xăng dầu, cuốn rơm tận dụng phụ phẩm nông nghiệp cung ứng cho chăn nuôi bò và làm nấm, liên kết SX tiêu thụ giống lúa. Tổng doanh thu 30 tỷ đồng/năm, lãi ròng gần 1 tỷ. Năm 2014, HTX được Thủ tướng Chính phủ tặng cờ thi đua. |
Theo trình bày của ông Bình, nếu làm theo cách dồn điển đổi thửa như các nơi khác thì địa phương không có kinh phí. “Bởi trước khi thực hiện dồn điền đổi thửa, đồng ruộng cần phải tạo mặt bằng, nhưng kinh phí để thực hiện việc này là rất cao, trên 50 triệu đồng/ha, khó có kinh phí để thực hiện”, ông Bình phân trần.
“Liệu cơm gắp mắm”, phương án quy tụ ruộng đất của HTXNN Phước Hưng là phá bờ thửa, mở rộng bờ vùng. Mặc dù bờ thửa được phá, nhưng HTX sẽ đúc trụ bê tông, cắm phân ranh giới từng thửa ruộng theo bờ thửa cũ, diện tích ruộng của mỗi hộ vẫn được phân định riêng.
“Sau khi bờ thửa được phá, cánh đồng trở thành đám ruộng lớn, máy cày lớn thoải mái hoạt động, không còn bị vướng bờ vướng góc như trước. Đến mùa thu hoạch máy gặt đập liên hợp hoạt động vô tư, việc tổ chức SX trở nên thuận lợi vô cùng”, ông Bình phác họa viễn cảnh.
Vấn đề khó nhất trong việc quy tụ ruộng đất là vận động nông dân đồng tình. Sau khi được Đảng ủy, UBND xã Phước Hưng đồng thuận thực hiện phương án phá bờ thửa mở rộng bờ vùng tại 2 thôn Lương Lộc và Tân Hội, 2 thôn này có cánh đồng nối liền, mỗi thôn làm thí điểm 50 ha, Ban Giám đốc HTXNN Phước Hưng kết hợp với chính quyền địa phương tổ chức họp để vận động bà con.
“Bây giờ, đâu phải nghe tiếng kiểng là dân tập trung về dự họp đông đủ như trước kia. Nếu cuộc họp thiếu nhiều dân, dù những người đi dự họp có đồng tình thì vẫn không thể chốt vấn đề được. Phải tổ chức 2-3 cuộc họp sự việc mới được ngã ngũ”, Giám đốc HTXNN Phước Hưng, ông Trần Văn Long, nhớ lại.
Ông Phan Văn Chăm, Trưởng thôn Lương Lộc kể: “Nông dân nghe chúng tôi phân tích làm ruộng bây giờ phải chuyển sang SX hàng hóa thì hiệu quả kinh tế mới cao. Muốn làm vậy mà ruộng đất manh mún thì không làm được. Phá bờ thửa, ruộng mình có thêm đất, lại áp dụng cơ giới hóa vào SX rất thuận tiện sẽ giảm được chi phí SX, giảm công lao động. Dân nghe lọt lỗ tai, vậy là dần dần đồng thuận”.
Phương án phá bờ thửa mở rộng bờ vùng của HTXNN Phước Hưng trình lên UBND huyện Tuy Phước và đã được trình tiếp lên UBND tỉnh Bình Định từ trước vụ ĐX 2015-2016. Tuy nhiên, do UBND tỉnh chưa phê duyệt, nên HTX chưa thể thực hiện trong vụ ĐX này. Nguyện vọng của xã viên vẫn còn nằm phía trước!
