Hướng dẫn người dân trồng để bán, không phải trồng rồi mới bán

Định hướng thị trường

Tại Kỳ họp thứ III Ban điều phối chung dự án “Tăng cường chuỗi giá trị cây trồng an toàn tại các tỉnh phía Bắc” sáng 19/3, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia Lê Quốc Thanh thông tin, dự án đã mang tới những cách tiếp cận khác biệt đối với nông dân.

Đầu tiên là định hướng thị trường. Người dân được hướng dẫn trồng để bán, không phải trồng rồi mới bán. Trong đó, HTX, nhà sản xuất đóng vai trò chính; cán bộ khuyến nông, chuyên gia Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) sẽ tập huấn về khảo sát thị trường, hỗ trợ người dân xây dựng kế hoạch hoạt động.

Phương pháp tiếp cận định hướng thị trường (SHEP) được định hướng xuyên suốt, tạo động lực cho nhà sản xuất. Thông qua các buổi tập huấn, hỗ trợ tham quan học tập, khảo sát thị trường, dự án sẽ nâng cao nhận thức cho người dân. Từ đó, HTX, người sản xuất trực tiếp ra quyết định về lịch thời vụ, cũng như học hỏi các kỹ năng marketing, kỹ thuật canh tác, kết nối và bảo quản sau thu hoạch.

Đặc biệt, thay vì bán hàng nhỏ lẻ, các HTX trong vùng dự án được hướng dẫn bán hàng tập trung, giúp tăng sức mạnh đàm phán, giảm chi phí. Các nhà cung cấp sẽ cùng thu gom, sơ chế và phân phối rau thay cho xã viên.

Về phía địa phương, các sở nông nghiệp và môi trường sẽ nắm cách chứng thực và tăng cường an toàn của các nhóm sản xuất trong các khâu từ sản xuất đến sơ chế, đảm bảo an toàn thực phẩm trong các khâu theo GAP. Đồng thời hướng dẫn nông dân áp dụng các kỹ thuật canh tác như làm phân ủ cải tạo đất, sản xuất giống, chuyển giao các hạt giống mới có tính chống chịu, kháng bệnh, góp phần cải thiện độ an toàn và chất lượng sản phẩm.

"Chúng tôi đã kêu gọi sự tham gia, đồng hành của nhiều bên liên quan. Vừa qua, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã đưa một nhóm sinh viên của Học viện Báo chí và Tuyên truyền tới vùng dự án để xây dựng clip, tuyên truyền về sản phẩm. Qua đó góp phần thay đổi phương pháp tiếp cận trong canh tác  của người sản xuất", ông Thanh cho biết.

Dự án “Tăng cường chuỗi giá trị cây trồng an toàn tại các tỉnh phía Bắc” được triển khai từ năm 2022 - 2026 với mục tiêu tăng cường xây dựng chuỗi giá trị cây trồng an toàn (rau, quả) tại 7 tỉnh, thành phố gồm: Hà Nội, Hưng Yên, Hà Nam, Nam Định, Bắc Ninh, Hải Dương, Sơn La.

Mục tiêu của dự án là tăng thêm 20% lợi nhuận trên một đơn vị diện tích cây trồng an toàn của các HTX nông nghiệp so với thời điểm khảo sát cơ bản, trên 30% các HTX nông nghiệp mở rộng được kênh bán hàng.

Chia sẻ tại phiên họp, Ban quản lý Trung ương của dự án thông tin, khoảng 70 HTX đã tham gia dự án trong 3 năm, từ 2023 - 2025. Riêng năm 2025, dự án đặt mục tiêu hơn 30 HTX được hệ thống khuyến nông áp dụng phương pháp tiếp cận của JICA như một hoạt động thường xuyên, tiến tới mở rộng các kết quả đã đạt được trên toàn quốc từ năm 2026.

Về các đầu ra, dự án đã soạn thảo được bộ tài liệu Viet-SHEP, trong đó gồm các nội dung hướng dẫn cho người dân khảo sát thị trường, thực hiện tiếp thị, kỹ thuật canh tác và đảm bảo an toàn thực phẩm, quản lý HTX.

Ban quản lý dự án các địa phương đã hỗ trợ các HTX vùng dự án tiến hành khảo sát thị trường tại các chợ đầu mối, siêu thị, trung tâm mua sắm. Ngoài ra, công tác bán hàng tập trung được triển khai toàn diện ở 7 địa phương, góp phần bao tiêu cho vùng sản xuất hơn 120ha.

Nhân rộng sử dụng tài liệu của dự án

Ghi nhận nỗ lực của hệ thống khuyến nông cùng địa phương trong thực hiện dự án, bất chấp ảnh hưởng của bão Yagi, ông Fukuda Chihiro, Phó Trưởng đại diện JICA Vietnam đánh giá, cán bộ khuyến nông địa phương đã rất chủ động cung cấp những giải pháp phục hồi sản xuất sau bão thông qua các hội thảo, tờ rơi hướng dẫn kỹ thuật và các lớp tập huấn tại thực địa.

Thông qua hướng dẫn và hỗ trợ của dự án, nông dân đã tập trung đẩy nhanh quá trình phục hồi sản xuất sau mưa bão, giúp các HTX lấy lại sự ổn định. "Sự tận tụy trong việc khôi phục sản xuất, đặc biệt là sự phục hồi nhanh chóng của những người sản xuất rau thực sự đáng khen ngợi", ông Fukuda nói.

Ông Fukuda Chihiro cũng đánh giá cao nỗ lực trong việc bố trí ngân sách của địa phương để mở rộng dự án. Đây là điều vô cùng cần thiết để củng cố chuỗi giá trị cây trồng an toàn và cần được đảm bảo bằng cả ngân sách thường xuyên của tỉnh lẫn sự hỗ trợ liên tục từ trung ương.

Hiện dự án còn 13 tháng nữa sẽ kết thúc. Ông Fukuda đề nghị phía Việt Nam chủ động hơn trong việc cung cấp các dịch vụ khuyến nông cho các HTX nông nghiệp bằng cách sử dụng tài liệu của dự án, cụ thể là Viet-SHEP.

"Viet-SHEP là phương pháp tiếp cận khuyến nông theo định hướng thị trường được điều chỉnh cho phù hợp với bối cảnh Việt Nam. Chúng tôi cam kết chắc chắn tạo ra lợi ích lâu dài cho nông dân", ông Fukuda Chihiro nhấn mạnh.

Ông Đặng Quang Huy, cán bộ theo dõi dự án của Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đề xuất, để kết quả dự án thêm bền vững và lan tỏa, ngay từ lúc này, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cùng các đơn vị liên quan cần chọn lọc những bài học hay, kinh nghiệm quý từ dự án. Bên cạnh đó, một số quy trình, tiêu chuẩn đã được kiểm nghiệm từ thực tế sản xuất tại vùng dự án cũng cần được phổ biến hơn nữa.

Theo ông Huy, những sản phẩm thuộc vùng dự án đã đạt đủ tiêu chuẩn thâm nhập vào chuỗi siêu thị Aeon Mall (Nhật Bản). Đây là tín hiệu lạc quan để dự án có thêm động lực dẫn dắt người dân mở rộng diện tích cây trồng an toàn, tiến tới xuất khẩu vào các thị trường khó tính.

Tổng kết các ý kiến, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia Lê Quốc Thanh nhìn nhận, dự án đang ở giai đoạn quan trọng nhất. Dù một số tỉnh, thành phố thuộc vùng dự án đang gặp khó khăn về kinh phí, cũng như sắp xếp, tổ chức lại bộ máy chính quyền, các kết quả dự án cần tiếp tục được nhân rộng, nhất là trong bối cảnh Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa thành lập, có thêm chức năng quản lý về môi trường, tài nguyên.

Ông Thanh cũng gửi lời cảm ơn lực lượng chuyên gia Nhật Bản thường xuyên làm việc trực tiếp cùng Ban quản lý cấp tỉnh của dự án và lực lượng khuyến nông địa phương, tạo cơ hội tương tác, trao đổi, học tập, tăng cường năng lực lẫn nhau nhằm hoàn thành mục tiêu dự án.

Trong năm 2024, các tỉnh phía Bắc chịu thiệt hại nặng nề bởi bão Yagi. Tuy nhiên, hệ thống khuyến nông và cán bộ JICA đã linh hoạt ứng phó, xây dựng kế hoạch sản xuất phù hợp.

Ông Nguyễn Văn Thông, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Nam Định cho biết, trong tháng 10/2024, tỉnh đã hướng dẫn HTX Nam Cường (huyện Ý Yên) trồng khoai tây. Lịch trồng cây vụ đông như súp lơ, su hào, bắp cải được lùi lại tới cuối tháng 11. Xen kẽ với đó là các cây trồng ngắn ngày như dưa chuột, bí ngô, bí đao.