Sản xuất lúa ‘3 giảm 3 tăng’, lợi nhuận tăng 8 triệu đồng/ha

Chi phí giảm 16%

Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, những năm gần đây, nông dân trong vùng Nam Trung bộ đã có nhiều thay đổi trong sản xuất lúa, sử dụng giống tốt, có phẩm cấp cao; thực  hiện cơ giới hóa trong các khâu làm đất; vệ sinh đồng ruộng; nạo vét kênh mương nội đồng… Bên cạnh đó, trình độ đầu tư thâm canh, ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất của nông dân ngày càng tăng, đó là những yếu tố quan trọng để nâng cao năng suất, sản lượng, chất lượng cho cây lúa.

Tuy nhiên, để thâm canh cây lúa, nông dân không thể tránh chuyện lạm dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, dẫn tới chất lượng sản phẩm giảm, môi trường bị ô nhiễm, đặc biệt là sức khỏe con người bị ảnh hưởng trực tiếp.

Do vậy, dự án khuyến nông trung ương “Xây dựng mô hình canh tác lúa theo hướng giảm chi phí đầu vào tại một số tỉnh Nam Trung bộ” của Bộ Nông nghiệp và Môi trường do Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Duyên hải Nam Trung bộ (ASISOV) thực hiện là yêu cầu cấp thiết, phù hợp với chủ trương của ngành nông nghiệp trong vùng Duyên hải Nam Trung bộ.

Theo ông Nguyễn Đức Thọ, cán bộ của ASISOV - Chủ nhiệm dự án, mục tiêu của dự án là áp dụng đồng bộ các giải pháp khoa học công nghệ trong canh tác lúa, từ sử dụng giống mới đến giảm lượng giống gieo sạ bằng cách sạ hàng thay cho sạ lan; tăng hiệu suất sử dụng phân bón thông qua bón phân cân đối, tận dụng và xử lý triệt để phế phụ phẩm; tưới nước và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hợp lý… nhằm làm giảm ít nhất 15% chi phí đầu vào, thích ứng với biến đổi khí hậu, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất lúa.

Theo tính toán của ông Thọ, chi phí trung bình của ruộng mô hình là 22,9 triệu đồng/ha, thấp hơn chi phí của ruộng đối chứng gần 4,5 triệu đồng/ha, tương đương giảm hơn 16%. Trong đó, chi phí mua thuốc bảo vệ thực vật giảm gần 48% và giảm 40% công phun thuốc bảo vệ thực vật; chi phí gieo sạ và làm đất giảm gần 35%…

Ngoài ra, mô hình còn xây dựng chuỗi liên kết giữa tổ hợp tác, HTX nông nghiệp với doanh nghiệp trong tổ chức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, trong đó có 2 mô hình liên kết tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi từ sản xuất đến thu hoạch, bảo quản, chế biến gắn với doanh nghiệp tiêu thụ và phát triển bền vững, tiêu thụ trên 60% sản phẩm.

Trên nền tảng kỹ thuật “3 giảm 3 tăng”, “1 phải 5 giảm” và áp dụng những kỹ thuật tiên tiến trong sản xuất lúa, ASISOV xây dựng quy trình kỹ thuật chung áp dụng cho các mô hình. Từ đó, cán bộ ASISOV tham vấn cán bộ nông nghiệp địa phương để có những điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp với tình hình thực tế sản xuất.

Mô hình sử dụng giống lúa mới BĐR999 và BĐR57 do ASISOV chọn tạo, đáp ứng các yêu cầu và phù hợp mục tiêu của dự án. Đây là các giống có thời gian sinh trưởng ngắn đến trung ngày nhưng đảm bảo năng suất cao để thay thế bộ giống dài ngày nhằm giảm thiểu thời gian cây lúa đứng trên đồng, qua đó giảm số lần tưới và né thiên tai cuối vụ.

Lợi nhuận tăng hơn 8 triệu đồng/ha

Ông Huỳnh Văn Thọ ở thôn Hòa Phong, xã Nhơn Mỹ (thị xã An Nhơn, Bình Định) tham gia sản xuất 5 sào lúa trong dự án cho hay: Nếu gieo sạ bằng công cụ sạ hàng, lượng giống lúa sử dụng là 80kg/ha, sử dụng thiết bị sạ cụm là 70kg/ha, gieo sạ bằng tay (sạ lan) là 100kg/ha. So với tập quán gieo sạ của người dân địa phương là 140kg/ha thì mô hình đã giảm được lượng giống 70kg/ha nếu áp dụng sạ cụm, 60kg/ha nếu áp dụng sạ hàng và 40kg/ha nếu áp dụng sạ lan.

“Nhờ giảm lượng giống gieo sạ nên giảm được lượng phân bón. Thêm vào đó, mô hình áp dụng bón kết hợp phân hữu cơ và phân vô cơ; bón phân cân đối, không bón thừa đạm giai đoạn lúa làm đòng trở đi, áp dụng kỹ thuật bón phân '4 đúng' nên giảm được trên 15% lượng phân bón so với trước đây”, nông dân Huỳnh Văn Thọ cho biết.

Ông Nguyễn Đức Thọ - Chủ nhiệm dự án chia sẻ thêm: Thực tế sản xuất cho thấy, việc sử dụng thiết bị sạ cụm đã mạng lại nhiều ưu điểm trong sản xuất lúa như: Giảm 50% lượng giống so với sạ truyền thống, giảm công lao động gieo sạ và chăm sóc, cây lúa sinh trưởng phát triển tốt hơn.

Ông Thọ tính toán: Trong vụ hè thu 2023, giá lúa trung bình giá 8.200 đồng/kg, tổng doanh thu các mô hình trung bình đạt trên 60 triệu đồng/ha, cao hơn đối chứng hơn 3,8 triệu đồng/ha. Lợi nhuận của mô hình đạt hơn 38 triệu đồng/ha, cao hơn ruộng đối chứng hơn 7,8 triệu đồng/ha, hiệu quả kinh tế của mô hình tăng trên 15% so với sản xuất lúa đại trà.

Vụ đông xuân 2023 - 2024, với giá lúa trung bình 8.400 đồng/kg, tổng doanh thu các mô hình trung bình đạt gần 65,5 triệu đồng/ha, cao hơn đối chứng hơn 3,7 triệu đồng/ha. Lợi nhuận của mô hình đạt trên 42,2 triệu đồng/ha, cao hơn mô hình đối chứng gần 8 triệu đồng/ha.

“Tổng doanh thu các mô hình trung bình đạt hơn 62,8 triệu đồng/ha, cao hơn ruộng đối chứng trung bình hơn 3,7 triệu đồng/ha, lãi của mô hình đạt hơn 40,1 triệu đồng/ha, cao hơn đối chứng gần 8,2 triệu đồng/ha”, ông Nguyễn Đức Thọ cho hay.

Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế, dự án “Xây dựng mô hình canh tác lúa theo hướng giảm chi phí đầu vào tại một số tỉnh Nam Trung bộ” còn giúp người sản xuất tiếp cận với khoa học kỹ thuật mới trong sản xuất lúa; giảm lượng hạt giống gieo sạ từ 140kg/ha trước đây xuống còn từ 70 - 100kg/ha, góp phần giảm chi phí sản xuất (giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật), ngoài ra còn tạo được chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm, nâng cao hiệu quả sản xuất lúa.

Việc áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất từ khâu làm đất đến thu hoạch cũng góp phần giảm công lao động, tháo gỡ một trong những khó khăn trong sản xuất hiện nay là thiếu hụt lực lượng lao động, nhất là trong sản xuất lúa. Bên cạnh đó góp phần bảo vệ môi trường sống cho người dân trong vùng.

“Qua các mô hình của dự án được triển khai tại Bình Định cho thấy người dân tham gia mô hình đã thực hiện các giải pháp nhằm giảm thiểu các chi phí sản xuất, mang lại lợi nhuận cao hơn sản xuất truyền thống. Ngoài ra, việc áp dụng thu gom phế phụ phẩm, không đốt rơm rạ sau thu hoạch lúa đã góp phần giảm phát thải khí nhà kính”, bà Nguyễn Thị Tố Trân, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Bình Định chia sẻ.