Cá đến lứa thu hoạch đạt đúng cỡ và chất lượng được các nhà máy thủy sản chế biến thu mua trên 35.000 đ/kg, mức giá cao nhất trong 10 năm qua. Nhiều DN xuất khẩu cho đó là sự phục hồi từ các thị trường trọng điểm lớn lần lượt công nhận chất lượng cá tra Việt Nam.
 |
| Ao nuôi cá tra ở ĐBSCL (Ảnh: Đào Chánh) |
Theo Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), tổng kim ngạch xuất khẩu cá tra năm 2018 sẽ đạt mức tăng trưởng ngoạn ngoạn mục. Trong những tháng cuối năm cá tra xuất sang Mỹ liên tục tăng mạnh, nhất là từ sau quá trình kiểm tra độ tương đồng ở vùng nuôi cá ở ĐBSCL.
Nhờ chuyển động thị trường tích cực, đến hết tháng 11/2018, kim ngạch xuất khẩu cá tra sang Mỹ đạt hơn 494 triệu USD, tăng 54,6% so với cùng kỳ năm 2017 và vượt qua cả thị trường Trung Quốc – Hồng Kông, cùng thời điểm này đạt hơn 482 triệu USD, tăng 29,3% so với cùng kỳ năm 2017. Thị trường Mỹ đã vượt qua Trung Quốc dẫn đầu nhập khẩu cá tra Việt Nam. Điều này được các DN lý giải, cá tra xuất sang Trung Quốc vẫn tăng đều nhưng từ quí 3 năm 2018 thị trường này có phần chậm lại, giảm nhẹ. Song, các DN xuất khẩu cá tra cho rằng: Thị trường Trung Quốc và Hồng Kông vẫn là thị trường lớn, tiềm năng tăng cao.
Trong khi đó thị trường các nước châu Âu (EU), trong mấy năm qua xuất khẩu cá tra sụt giảm nhưng vừa qua có sự phục hồi, tăng trưởng trở lại. Đến cuối tháng 11/2018, xuất khẩu cá tra sang EU đạt trên 217 triệu USD, tăng 17,1% so với cùng kỳ năm 2017. Theo dự báo VASEP, kim ngạch xuất khẩu cá tra Việt Nam trong năm 2018 sẽ đạt 2,3 tỉ USD, lần đầu tiên vượt xa mức 1,8 triệu USD/năm như những năm qua.
Ông Ngô Quang Trường, Giám đốc Công ty TNHH Thủy sản Biển Đông, nhà máy đặt tại KCN Trà Nóc, Cần Thơ, phân tích thêm về nguyên nhân tạo nên sự chuyển động lạc quan từ thị trường: Có thể nói năm 2018, Biển Đông xuất khẩu cá tra đứng sau công ty Vĩnh Hoàn (Đồng Tháp). Đó là quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng từ 6 năm trước, Biển Đông và một số công ty thủy sản khác đã thiết lập chuỗi phân phối cá tra vào siêu thị Walmart và nhà hàng cao cấp của Mỹ. Khi Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA - Mỹ) áp dụng Luật nông trại (Farm Bill) đối với con cá tra của Việt Nam (Mỹ chuyển sự giám sát từ Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm (FDA) sang Bộ Nông nghiệp Mỹ, trong thời gian đó có 18 tháng chuyển tiếp). Lúc đó Biển Đông có 80% xuất khẩu vào thị trường Mỹ và cũng như nhiều DN trong ngành thủy sản thật sự lo lắng.
“Tuy nhiên đến nay có thể nói kết quả kiểm tra vừa qua cá tra Việt Nam được đánh giá tương đồng với catfish của Mỹ thật sự là tin vui cho vùng nuôi cá tra ở ĐBSCL. Mặt khác, tác động theo từ trước đó cá tra đối mặt sự bôi nhọ từ một số tin của xấu ở một vài nước của thị trường châu Âu; đồng thời cùng với sự nỗ lực tích cực của Bộ NN-PTNT trong việc chứng minh vùng nuôi cá tra Việt Nam tương đồng với catfish của Mỹ nên đã chứng minh từ thực tế cho chất lượng cá tra Việt Nam. Nhờ đó, thị trường châu Âu đã có chuyển biến, phục hồi tốt”, ông Trường nói.
 |
| Cá tra chuyển về nhà máy chế biến xuất khẩu (Ảnh: Đào Chánh) |
Trở lại tình hình thị trường cá tra nguyên liệu, ông Trường nhận xét: Hiện nay cá tra giá mức cao, 35.000-35.500 đ/kg. Giá cả do cung-cầu quyết định. Vừa qua có thời điểm thấp nhất 30.000 đ/kg. Đó là do thời điểm thiếu hụt cá giống. Còn trong 6 tháng qua các nhà máy thiếu cá nguyên liệu chế biến xuất khẩu. Có DN thu mua 35.000 đồng/kg xuất khẩu vẫn có lời. Như vậy điều này cho thấy, tại sao không chế về sản lượng để đẩy giá cá tra bán được cao hơn? Do đó, nếu chỉ chú trọng sản lượng, chất lượng không ổn định thì cũng không bền vững, cá tra không bán giá cao được.
Ông Trường đề xuất: Cá tra là ngành hàng đặc biệt. Vì vậy vấn đề là làm sao quy hoạch được vùng nuôi. Tuy vậy mức hạn điền làm hạn chế năng lực, quy mô nuôi cá. Nông dân đang phát triển tự phát, trải qua nhiều thăng trầm. Có thể đặt ra giải pháp Nhà nước thuê lại đất của người dân kiểu giống như mô hình từ khu công nghiệp. Khi vùng nuôi được quy hoạch, áp dụng thực hành theo hệ thống chất lượng, tiêu chuẩn, sản xuất theo theo chuỗi, có sự giám sát. Vừa định hình và mở rộng quy mô vùng nuôi, kiểm soát tốt chất lượng, sản lượng cá tra xuất khẩu một cách căn bản, vừa đáp ứng theo nhu cầu thị trường vừa nâng cao giá trị, xây dựng thương hiệu cá tra Việt Nam.
